Streptozotocin in sıçanlarda endokrin pankreas hücreleri üzerindeki akut etkisinin ışık ve elektron mikroskobu düzeyinde incelenmesi

Abstract

- 73 - ÖZET Bu çalışmada, sürekli Nembutal anestezisi altında, strep- tozotocin'ln endokrin pankreas hücreleri (özellikle beta hücresi) üzerindeki akut diabetojenik etkisi araştırılmıştır. Çalışmanın birinci aşamasında, streptozotocln verilişinden itibaren 24 saat. lik süre içinde kan glikozu üzerindeki etkileri araştırılmıştır. Kan glikozu, Streptozotocln' e cevap olarak pentafazik bir değişim meydana getirmektedir. Pentafazik kan glikoz cevabını, enjeksiyo nu takiben 10 uncu dakikada birinci hiperglisemi, 20 inci dakika da birinci hipoglisemi, 30 uncu dakikadan başlayıp 6 inci saate kadar devam eden ikinci hiperglisemi, 7-12 inci saatler arasında ikinci hipoglisemi ve 12-24 üncü saatlerde üçüncü hiperglisemi fazları oluşturmaktadır. Çalışmanın ikinci aşamasında, kan glikozu üzerinde değişim gösterdiği zaman peryodlarında, streptozotocln» in serum insülin ve glukagonu ile, endokrin pankreas hücreleri üzerindeki morfo lojik etkileri araştırılmıştır. Serum insülin ve glukagonu da, kan glikozuna paralel olarak pentafazik bir değişim göstermektedir. Morfolojik olarak, endokrin pankreasın özellikle beta hüc releri streptozotocln* den şiddetli olarak etkilenmektedir. Strep tozotocln enjeksiyonundan sonra 10 uncu dakikadaki birinci hiper- glisemik faz esnasında beta hücrelerinde insülin salınımı olmama sı sebebiyle, sekresyon granüllerinde yığılmalar meydana gelmek tedir. 20 inci dakikadaki hipoglisemiye uygun olarak, beta hücre lerinde sekresyon granüllerinin çoğu boşalmaktadır, bu durum, bu faz esnasında pankreatik insülinin kana verilmiş olduğunu göster mektedir. A hücreleri Streptozotocln uygulanmasının 18 inci saatinde hafifçe etkilenmektedir. Ancak 24 üncü saatte A hücreleri muhteme len bu etkileri ortadan kaldırmak için protein sentezini arttıra rak re jenerasyona yönelmektedirler.

- 7k - SUMMARY In this study, the acute diabetogenic effect of Streptozotocin on endocrine pancreas cells (specifically on beta cells) was inves tigated under continuous Nembutal anesthesia. As the first step of this study, the effect of Streptozotocin on blood glucose level was investigated during the period of 2k hours after Streptozotocin in jection* Blood glucose showed a penthaphaslc change in response to Streptozotocin, In the period after the injection penthaphaslc blood glucose response pasaed through the following phases : During the first ten minutes there was a phase of hyperglycemia, then the following twenty minutes there was a phase of hypoglycemia. Thirty minutes after the injection another phase of hyperglycemia appeared again and it lasted up to six hours, and then for the next six hours there was a second phase of hypoglycemia, and between twelve and twenty four hours after the injection there was a third phase of hyperglycemia. As the second step of this study in the periods that allowed variations in blood glucose level, the effects of streptozotocin on serum insulin, glucagon and enaocrine pancreas cells were inves tigated. Both serum insulin and glucagon showeu a penthaphaslc changes parallel to the blood glucose levels. Beta cells of endo crine pancreas are espacially highly effected by streptozotocin in this regard. After Streptozotocin injection, in the first hyperglycemic phase during the first ten minutes, due to the failure of insulins secretion, accumulation of secretion granules appeared in the beta cells. Eowever, most of the secretion granules in beta cells dis appeared during the following twenty minutes corresponding to the hypoglycemic phase. 1'he result showed that in this phase pancreatic insulin is secreted into blood. A-cells are slightly effected by Streptozotocin after 18 hours. However, it is probable that, A- cells can regenerate themselves by increasing their protein synthesis in order to overcome these effects in the period of 2k hours.