Çukurova`da güncel bazı buğday (T. aestivum ve T.durum) çeşitlerinde verim ve verimi etkileyen unsurlar üzerinde bir araştırma

Abstract

45 ÖZET ' Bu çalışma Çukurova'da üretimi geniş alanlara yayılmış standart buğday çeşitleri ile güncel bazı buğday çeşit ve çeşit adaylarının verim ve verimi etkileyen bazı verim unsurlarının incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Bu araştırma 1984-1985 buğday yetiştirme mevsiminde Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümünün taban koşullarını temsil eden deneme tarlalarında kurulmuştur. Araştırmada 7 ekmeklik ve iki makarnalık olmak üzere toplam 9 ayrı çeşit materyal olarak kullanılmış ve denemeler 4 tekrarlamalı tesadüf blokları de neme deseninde planlanmıştır. Araştırma sonuçları, incelenen karakterlere göre aşağıda özetlenmiştir; 1. Bitkide sap sayısı; bitkide sap sayısı 1.7 -2.7 adet arasında değerler almış en yüksek 'değeri 1984/115 no'lu çeşit adayı (2.7 adet) ve en düşük değeri Orso (1.7 adet) çeşidi vermiştir. Bit kide sap sayısı için yapılan varyans analizi sonucunda çeşitler arasındaki fark önemli çıkmıştır., 2. Bitkide başak sayısı; Bitkide başak sayısı 1.6 - 2. 5 adet arasında değerler almış, en yüksek değeri 1984-115 no'lu çeşit adayı (2.5 adet) ve en düşük değeri Orso çeşidi (1.6 adet) vermiş tir. Bitkide başak sayısı için yapılan varyans analizi sonucunda çeşitler arasındaki fark önemli çıkmıştır. 3. Başaklanma süresi; Başaklanma süreleri çeşitlere göre 97-112 gün arasında değişmekte olup en yüksek başaklanma süresi Orsoda (112 gün) en düşük başaklanma süresi, Cumhuriyet-75 ve 1984- 115 (97 gün) çeşit ve çeşit adayında görülmüştür. Başaklanma süre sine ait varyans analizi sonucu çeşitler arasındaki fark önemli çıkmıştır. 4. Baş aklanma -erme süresi; Başaklanma-erme süresi 36-51 gün arasında değerler almış, en yüksek değere Cumhuriyet-75 ve 198446 115 birlikte (51 gün) sahip olmuşlar en düşük değer ise Orso'da (36 gün) görülmüş ve başaklanma-erme süresi için yapılan varyans analizi sonucunda çeşitler arasındaki fark önemli çıkmıştır. 2 5. Bayrak yaprak alanı; Bayrak yaprak alanı 19. 8 cm - 2 2 ' 29. İ cm arasında değerler almış, en yüksek değeri Panda (29. -İ cm ) 2 çeşidi ve en düşük değeri Lachis-Line çeşidi (19. 8 cm ) vermiştir. Bayrak yaprak alanı için yapılan varyans analizi sonucunda çeşitler arasındaki fark önemli çıkmıştır. 6. Bayrak yaprak alanı indeksi; Bayrak yaprak alanı indeksi çeşitlere göre 1. 3 - 1.7 arasında değişmiş, en yüksek değeri İ984-'207 no' lu çeşit adayı (1«7) ve en düşük değeri 1984-115 no* İti çeşit c adayı (1«3) vermiştir. Bayrak yaprak alanı indeksine ait varyans ana lizi sonucunda çeşitler arasındaki fark önemsiz çıkmıştır. 7. Bitki boyu; Deneme yılında bitki boyu 84.2 cm - 95.9 cm arasında değerler almış ve en yüksek bitki boyunu 1984-107 no ' lu çe şit adayı (95.9 cm), en düşük bitki boyunu ise Orso çeşidi (84.2 cm) « vermiştir. Bitki boyuna ait varyans analizi sonucunda çeşitler arasındaki fark önemli bulunmuştur. 8. Başak uzunluğu; Başak uzunluğu çeşitlere göre 6.6 - 8.7 cm arasında bulunmuştur. En yüksek değeri 1984-115 - çeşit ada yı (8.7 cm) ve en düşük değeri ise 1984-207 çeşidi (6.6 cm) almış tır. Başak uzunluğuna ait varyans analizi sonucunda çeşitler arasın daki fark önemli bulunmuştur. 9. Başakta tane sayısı; Başakta tane sayısı 30.6 - 50.5 adet arasında bulunmuştur. En yüksek değeri Gediz-75 (50.5 adet) en düşük değeri 1984-107 no'lu(30.6 adet) çeşit adayı vermiştir. Başakta tane sayısına göre yapılan varyans analizi sonucunda çeşitler arasındaki fark önemli bulunmuştur. 10. Başak tane ağırlığı; Başak tane ağırlığı 0. 9 - 1.9. gr arasında bulunmuştur. En yüksek başak tane ağırlığı 1984-207 no'lu çeşit adayında (1.9 gr) ve en düşük başak tane ağırlığı Lachis-Line çeşidinde47 (0. 9 gr) bulunmuştur. Başak tane ağırlığına göre yapılan varyans analizi sonucunda çeşitler arasındaki fark önemli bulunmuştur. 11. Bin tane ağırlığı; 1000 tane ağırlığı 30.3 - 49.2 gr arasında değerler almış ve en yüksek 1000 tane ağırlığı 1984-207 çeşidinde (49.2), en düşük 1000 tane ağırlığı ise Lachis-Line çeşidinde (30.3 gr) bulunmuştur. 1000 tane ağırlığına ilişkin varyans analizi sonucunda çeşitler arasındaki fark önemli bulunmuştur. 12. Hektolitre ağırlığı; Hektolitre ağırlığı çeşitlere göre 77.7 - 82.2 kg arasında değişmiş en yüksek değeri 1984-207 çeşidi (82.2 kg) en düşük değeri ise Orso çeşidi (77.7 kg) vermiştir. Hektolitre ağırlığı için yapılan varyans analizi sonucunda çeşitler arasındaki fark önemli bulunmuştur. 13. Hasat indeksi; Hasat indeksi çeşitlere göre %31-43 arasında değişmiştir. Hasat indeksi yöaitodejı en yüksek -değeri 1984- 207 çeşidi (%43) en düşük değeri ise Lachis-Line çeşidi (%31) vermiş tir. Hasat indeksi için yapılan varyans analizi sonucunda çeşitler arasındaki fark önemli. bulunmuştur. 14. Tane verimi; Tane verimi çeşitlere göre 215 - 449 kg/da arasında değişmiştir. Tane verimi yönünden en yüksek değeri 1984- 115 - (449 kg/da) çeşit adayı en düşük tane verimini ise Orso (215 kg/da) çeşidi vermiştir. Tane verimi ile ilgili varyans analizi sonu cunda çeşitler arasındaki fark önemli bulunmuştur.

48 SUMMARY This research was made in. order to study yields and some yield components of standart wheat cultivars which have been grown throughout Çukurova and some other wheat cultivars, and test lines. This study was carried out at the experimental area of the agricultural faculty of Çukurova university in Adana in 1984-1985. Nine wheat Cultivars, including seven bread and two durum wheat cultivars were used as the material. Experiment was arranged in randomized complete blocks with four replications. Results of the Experiments in characters studied were summerized as follows. 1. Number of tiller: Number of tiller was found between. 1.7.- 2.7, and the highest -value was 2.7 in 1984-115;* test-line, the lowest value was 1.7* in Orso, from the point of view of number of tiller, differences among the cultivars were significant. 2. Number of head per plant; Number of head per plant was ranged from 1. 6 to 2. 5, and 1984-115 test-line produced was highest value (2. 5), while Orso. Produced the`lowest one (1.6). It was determined that differences among the cultivars in number of head per plant were important. 3. Heading date; Heading date changed between 97 and 112, the highest value (112) was obtained from Orso and the lowest one (97) from Cumhuriyet-75 and 1984- İ15 : test-line. When Considering heading date, differences among the cultivars were significant. 4. Days from heading to maturity: Days from heading to /kultiver maturity were ranged from 36 to 51, Cumhuriyet-75 and 1984-115 test-line showed the highest value (51), while Orso showed the lowest one (36). For this character, the cultivars were differentiated -from each other.49 5. Flag leaf area (cm ): The average values of Flag leaf area of these cultivars were found between(19.8) in lachis-line and (29.1)in Panda. The cultivars showed significant difference on flag leaf area. 5. Index of flâgleaf area : Index of flag leaf area was ranged from 1. 3 to 1. 7, the highest index of flag leaf area (1.7) was obtained from 1984- 207 test-line and tkc lowest one (1.3) from 1984-115 ``. it was found that differences among the cultivars were significant. 7. Plant height (cm): Plant height changed between 84.28 and 95.9, and the highest 'plant height (95.9 cm) was at 1984-107. ttes%--iine while the shortest one (84.2 cm) at Orso, it was that differences among the cultivars in plant height were significant. 8. Head Length (cm): Head length was ranged from 6.6 to 8.7 depending on the cultivars, and the highest value was 8.7 in 1984-115, test-line the lowest value was 8.6 in 1984-207 test-line at was it determined that for this charecter differences among the cultivars were significant. 9. Number of seeds per head: Number of seeds per head was found between 30.6 and 50.5. The highest value (50.5) was obtained from Gediz-75, and the lowest one (30.6) from 1984-107 test-line. It was determined that differences among the cultivars in this character were important. 10. Weight of seeds per head (gr): Weight of seeds per head /test-line changed between 0.9 and 1.9. 1984-207 test-line gave the highest weight of seed per head (1.9.). while lachis-line gave the lowest one (0.9 ). The cultivars studied showed significant difference on this character. 11. 1000-seeds weight (gr) : 1000-seeds weight was found between 30.1 and 49.2. The highest value (49.2) was produced `of 1984-207 the lowest one (30.3) at lachis-line. It was determined that differences among the cultivars in 1000-seeds weight was significant.50 /(kg) 12. Hectoliter weight: Hectoliter weight was ranged from /`test-line 77.7 to 82.2 depending on eultivars. 1984-207 '`produced the highest value (82.8) whileOrso produced the lowest one (77.7). Hectoliter weight was significantly affected by the eultivars, 13. Harvest index : Harvest index was found between 31.43% and 42.67$ he highest harvest index (42 %) was obtained from /test-line 1984-207' while the lowest one (31 %) from lachis-line. It was found that differences among the eultivars in harvest index were. significant. 14. Grain Yield: grain yield was ranged from 215 to 449 kg/da depending on eultivars. The highest grain yield (449 kg/da) was obtained from 1984-115 Wst-, the lowest one (215 'kg/da) from Orso. It was determined that differences among the eultivars in grain yield were significant.