Adana ili, turunçgil toptan fiyatlarının analizi

Abstract

Adana ili ülkemiz turunçgil yetiştiriciliğinde önemli bir yere sahip olup Türkiye turunçgiller alanının yaklaşık % 25' ni, ağaç sayısı ve üretiminin ise yaklaşık % 20' sini oluşturmaktadır. 8u araştırmada; ilimiz ve dolayısıyla ülkemiz ekonomisinde önemli bir yere sahip olan turunçgil meyvelerinin fiyatlarındaki değişmeler ve nedenleri ortaya konulmaya çalışılmıştır. Analizi yapılan turunçgillerin fiyatlarında 1980-86 yılları arasında önemli ölçüde dalgalanmalar görülmektedir. Bu ürünlerden portakal fiyatlarındaki dalgalanmaların mandarin fiyatlarındaki dalgalanmalardan daha yüksek olduğu bulunmuştur. Limon ve altıntop fiyatlarındaki dalgalanmalar da yüksektir. üwii§n§n bütün turuııçgillarin fiyat trandlarl 19Ö0/ÖÖ yılları arası önemli derecede artma eğilimi göstermişlerdir. Fakat, trendlerdeki yıllık artış miktarları farklı olmuştur. 2. kalite altıntop fiyat trendinde yıllık artış % 44.5 ile en fazla, 1. kalite Satsuma mandarini fiyat trendinde ise yıllık artış % 30.9 ile en az olmuştur. Araştırma akonusu olan ürünlerin aylık fiyatları dönemlere göre büyük değişiklikler göstermektedir. Genel olarak aylık portakal fiyatları geç mevsimde yüksek olurken, mandarin ve limanda erken ve geç mevsimde fiyatlar yüksek olmaktadır. Altıntopta ise aylık fiyatlar dönemlere göre büyük değişiklikler göstermektedir. Yani üretimin bol olduğu dönemde fiyatlar düşük olmakta, kıt olduğu dönemde ise yüksek olmaktadır. Ayrıca günlük fiyatların varyasyon katsayıları hesaplanmıştır, Buna göre Clemantine mandarini hariç dlger turunçgillerde en yüksek varyasyon katsayısı mart ayında bulunmuştur. Bu ayda 1. kalite limon dışında diğer türlerde varyasyon katsayısının ortalama alarak 10` un üzerinde bulunması, dalgalanmanın orta şiddette olduğunu açıklamaktadır. Mevsimlik fiyat dalgalanmalarının en yüksek olduğu portakal çeşidi Yerli portakal, mandarin çeşidi ise Satsumadır. Limon ve altıntopta da mevsimlik fiyat dalgalanmaları yüksektir. Araştırma konusu56 ürünlerin büyük ölçüde mevsimlik fiyat değişmeleri göstermesi bunların üretimlerinin mevsimlik olmasından, aram iç ve dış talebe göre ayarlanamamasmdan, özellikle pazarlama hizmetlerinden depolamanın etkili şekilde yap il mamasından, üreticinin pazarlama organizasyonunda btrlö$ tmtmtainû&u v@ pazar i asm ölatamiıUn balirli oranlarda paxar spekülasyonuna elverişli bulunmasından kaynaklanmaktadır. Araştırma sonuçlarına göre reel turunçgil fi yat lan, birkaç donem dışında düşük düzeyde kalmıştır. Bu durum, üreticilerin eline geçen gelirin incelenen sürede düşük olduğunu ifade etmektedir. Araştırmada birbirleriyle rakip ürünler olan portakal ve mandarin çeşitleri arasında oldukça yüksek ve pozitif bir korelasyon bulunmuştur. Bundan da anlaşılıyor ki portakal ve mandarin fiyatları arasında çok kuvvetli bir ilişki vardır. Turunçgil fiyatlarındaki dalgalanmaları önlemek, üreticilerin gelir istikrarını sağlamak, pazarlama masraflarını düşürmek ve tüketicinin ödediği parada üretici payını yükseltmek için, pazarlama kooperatiflerinin teşvik edilmesi ve pazarlama bordunun kurulmasının gerekli olduğu sonucuna varılmıştır. Bu çalışmadan elde edilen sonuçların; turunçgil üretici ve pazarlayıcılarının faaliyetlerine ışık tutacağı tahmin edilmektedir.

Adana province is one of the mast important region on citrus fruits production of Turkey. About 25 % of the citrus producing land Is in the Adana province. Moreover, around 20 % at citrus trees are grown and also same proportion of total citrus are produced in this region. In this study, the changes of citrus fruits' prices and the main reasons that caused to these changes were tried to be determined. According to the results of analysis, significant fluctuations have been observed at all citrus prices between the years of 1980-* 86. Especially, the rate of fluctuations at orange prices were found much more higher than the tangerine prices. Moreover, the fluctuations at lemon and grapefruit prices were significantly high during the mentioned period. All citrus prices have tended to increase on great deal during the period of 1980-' 86. However, annual increasing rates of trends were different from each other. For instance, annual increasing amount at second quality grapefruit price was highest with 44.5 % and was the © lowest at Satsuma tangerine prices with 30.9 %.' The monthly prices of abova tatmttonad products have varied among periods. Generally, monthly prices of oranges were high during late season, on the other hand, the prices of lemons and tangerines were high during off-seasons. The monthly prices of grapefruits were related with the amount of production; that is, if the amount of production was high, the level of prices were low, if the amount of production was low, the prices were at high levels. The variation coefficients of daily prices were computed. According to the analysis, except Clemantine tangerine, the highest variation coefficient was found in march for all citrus fruits. In this month, variation coefficient was calculated more than 10 as an average for all citrus fruits except first quality lemon. This result indicates that t ha fluctuations are nearly middle intensity. The local orange and Satsuma had the highest seasonal fluctuations among varieties. Also, the seasonal fluctuations were high58 at lemons and grapefruits. Because the citrus fruits ara seasonal products, unregulated damu&tlo and foreign demand and t lit) lack at efficient marketing system all together caused to seasonal fluctuations. According to the results of analysis, real prices of citrus were at low levels except few periods. This situation indicates that the prices received by farmers were low at mentioned period, On the other hand, high and positive correlation was found between oranges and tangerines. To prevent fluctuations in citrus prices, to provide income stability for producers, to reduce marketing costs and to increase producers* share at the prices paid by the consumers, the cooperatives should be encouraged and marketing boards should be established. The results obtained from the study, will be useful to the activities of both thg producers and the sellers.