Değişik kökenli arpa çeşitlerinin başlıca morfolojik ve biyolojik karekterlerinin verimle olan ilişkileri

Abstract

32 5. ÖZET Değişik kökenli arpa çeşitlerinin verim ve verim komponetleri arasında tekli ve çoklu ilişkilerin incelendiği bu araştırma, 1985-86 ekim yılında ç.ü. Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü, taban koşullan temsil eden deneme alanında tesadüf blokları deneme planına göre 4 tekrarlamalı olarak yürütülmüştür. Araştırmada 7 tane yabancı menşeli ve 2 tanesi yerli (GEM ve KAYA) olmak üzere 9 arpa çeşidi materyal olarak kullanılmıştır. Çalışmada saptanan karekterlerin bu karekterler arasında tekli ve çoklu ilişkilerde, aşağıdaki sonuçlar elde edielmiştir. 1. Tekli ilişkiler Ele alman karekterler arasında incelenen tekli ilişkilerde tane verimi ile 1. 1. Hasat indeksi : r = 0.639>`< 1. 2. Bin Tane Ağırlığı : r = 0.5Q7*** arasında olumlu ve önemli; 1. 3. Başaklanma - Erme Süresi : r = 0.312 1. 4. Hektolitre Ağırlığı : r = 0,246 1. 5. Bayrak Yaprağı Alanı indeksi : r = 0.222 1. 6. Bayrak Yaprağı Alanı : r = 0.129 1. 7. Başakta Tane Ağırlığı : r = 0.039 1. 8. Bitki Boyu : r = 0.020 arasında olumlu önemsiz; 1. 9. Başakta tane sayısı : r =-0.295 1.10. Başakta BAşakçık Sayısı : r =-0.264 1.11. Başaklanma Süresi : r =-0.243 1.12. Başak Uzunluğu : r =-0.020 Arasında ise olumsuz ve önemsiz ilişkiler saptanmıştır.33 Bu sonuçlara göre araştırmanın yürütüldüğü ekolojik koşullarda, arpada tane verimini artırma yönünden yapılacak ıslah çalışmalarında hasat indeksi ve bin tane ağırlığı yüksek olan çeşitler üzerinde durulmalıdır. 2. Çoklu ilişkiler 2.1. Tane Verimi Tane verimi bağımlı değişken olarak alınıp diğer karekterlerle olan çoklu ilişkileri incelendiğinde, ele alınan karekterler tane veriminin % 61. 870' ini belirlemiş; çoklu ilişkilerde tane verimi ile en kuvvetli ilişki gösteren hasat indeksi, bin tane ağırlığı ve başaklanma- erme süresi olmuştur. Hasat indeksi ile bin tane ağırlığı birlikte, tane veriminin % 65. 144' ünü kendi başına hasat indeksi ise, tane veriminin % 72. 727' sini belirlediği saptanmıştır. 2.2. Başakta Tane Ağırlığı Başakta tane ağırlığı bağımlı değişken olarak alınıp diğer karekterlerle olan çoklu ilişkileri incelendiğinde ele alınan karekterler başakta tane ağırlığının % 91. 220' sini belirlemektedir. Çoklu ilişkilerde, bayrak yaprağı alanı ile bayrak yaprağı alanı indeksi birlikte, başakta tane ağırlığının % 78.314'ünü kendi başına; bayrak yaprağı alanı ise % 79. 996' sim belirlediği saptanmıştır. 2.3. Bitki Boyu Bitki boyu bağımlı değişken olarak alınıp diğer karekterlerle olan çoklu ilişkileri incelendiğinde, ele alınan karekterler bitki boyunun % 86. 491 'ini belirlemektedir, çoklu ilişkilerde, bayrak yaprağı alanı ile hektolitre ağırlığı birlikte, bitki boyunun % 73. 059' unu kendi başına bayrak yaprağı alanı ise % 80. 627` sini belirlediği saptanmıştır.34 2.4. Bin Tane Ağırlığı Bin tane ağırlığı bağımlı değişken olarak alınıp diğer karekterlerle olan çoklu ilişkileri incelendiğinde; ele alman karekterlerin, bağımlı değişkenin % 93. 184' ünü; çoklu ilişkilerde, bayrak yaprağı alanı ve tane verimi birlikte, bin tane ağırlığının % 85.552'sini kendi başına bayrak yaprağı alanı % 86.636'sını belirlediği saptanmı ş 1 1 r. 2.5. Hasat indeksi Hasat indeksi bağımlı değişken olarak alınıp diğer karakterlerle olan çoklu ilişkileri incelendiğinde; ele alınan karekterlerin, bağımlı değişkenin % 80. 084' ünü j çoklu ilişkilerde, tane verimi ile başakta tane sayısı birlikte, hasat indeksinin % 63. 870' ini kendi başına tane verimi ise % 73.561* ini belirlediği saptanmıştır.

35 6. SUMHABY This experiment was conducted at the experimental Field of the Department of Field Crops University of Çukurova Faculty of Agriculture in the years of 1985-86 and the researches was on the relations of the single and multiple correlations of the different origins of Barley cultivars. As material was the two cultivars of barley of Turkish origin and 7 of them was foreign cultivars, all together 9 cultivars was used. In this experiment was reached following results on single-and multiple correlations: 1. Single correlations: Between the grain yield and the other characteristic: 1. 1. Harvest index : r = 0.639s<>< 1. 2. 1000-seed weight : r = 0.567s`4 pasitively and significant and: 1. 3. Heading - ripening period : r = 0.312 1. 4. Hectolitre weight : r = 0.246 1. 5. Index of flag leaf area : r = 0.222 1. 6. Flag leaf area : r = 0.129 1. 7, Grain weight per ear : r = 0.039 1. 8. Plant height : r = 0.020 positively but not significant, and: 1. 9. Seed number of ear : r =-0.295 1.10. lumber of spikelets in ear : r =-0.264 1.11. Period of heading : r =-0.243 1.12. Lenght of ear : r =-0.020 Begatively and not significant correlations was found.36 As a result it is important that, in this conditions, the varieties that are useful for the increasing- yield of barley with the breeding works harvest index and tausend seed weight are most important. 2. Multiple correlations 2.1. Grain Yield If we take the grain yield as a dependent paremeter, and looking from the view of multiple correlations the investigated characters has a proportions of 81.870 % of total grain yield; and the most singificant correlations with grain yield was harvest index, tausend seed weight and heading-ripening period. The harvest index and 1000-seed weight together has a percent on grain yield 65.144 %, and only harvest index was 72.727 % on this character. 2.2. Grain weight in the ear If we take this character as a dependent parameter and looking from the wiev of multiple correlations, the investigated characters was the all of the 91.220 % of the grain weight in the ear. In the multiple correlations the flag let? area and flag leaf area index together were effected 78.314 % of the total grain weight in the ear and only flag leaf area effected the 79.996 % percent of this character. 2.3. Plant height If we take the plant height as a dependend parameter and looking for the multiple correlations with the other characters; we car see that the all investigated characters was effected the 86.491 % of the plant height. In the multiple correlations the flag leaf area and hectolitre weight were effected of 73.059 % of the plant height and only the flag leaf area was effected 80.627 % on this character.3? 2.4. 1000 - Seed weight If we take the 1000-seed weight as a dependent variable and looking for the multiple correlations with others the investigated characters was effected 93. 184 % of the dependent character, in the multiple correlations the flag leaf area and grain yield together were effected 85.552 % of the 1000-seed weight and only flag leaf area was effected 86.636 % on this character. 2.5. Harvest index If we take the harvest index as a dependent variable and looking for the multiple correlations with the others, all the investigated characters were effected 80. 084 % of this charcter and in the multiple correlations grain yield and the seed number in the ear were effected 63.870 % on harvest index and only grain yield was effected 73.561 % of the harvest index.