Çilingoz Koyu (Trakya) peyzaj planlaması amacına yönelik bitki materyalinin saptanması

Abstract

56 ÖZET Bugün 9 milyonu aşan nüfusuyla, çak büyük bir metropoliten özeliği kazanan İstanbul'un birçok sorunlara «ırasında, halkın rekreasyon gereksinimini karşılayacak, yeterli alanların bu lunmaması da yeral maktadır» Bu önemli noksanı giderecek, kent dışında, uzak-yakın yörelerde, yeni alanlar sağlamak ve onla rı kullanıma sunmak zorunluluğu vardır. Bu tür alanlar bulun duğunda, onları kullanıma açarken, olanaklar ölçüsünde, doğal yapılarını bozmamaya özen gösterilmelidir. Bu amaçla seçile cek alanların, yüksek peyzaj potansiyeline sahip olması, ya pılacak çalışmaları büyük ölçüde kolaylaştırır; ancak, amacın gerçekleştirilmesinin bir de güç yönü vardır ki, o da doğal potansiyeli bozmadan sonuca ulaşmaktır., Cilingoz Koyu, 'İstanbul yöresinin kente oldukça uzak bir bel desi olmasına karşın, bugüne dek tahrip edilmemiş doğal gü zellikleriyle, güçlü bir peyzaj potansiyeline sahiptir. Ci lingoz Koyu ' na ulaşımın az çok güç olması nedeniyle, yare^ bugüne kadar büyük ölçüde bakir kalmıştır. Literatür çalışmalarımız, yerinde yapılan gözlemlerimiz ve araştırmalarımız, Cilingoz Koyu 'nun istanbullulara ve de baş kaca uzak-yakın kentlerin halkına, bir ölçüde -ferahlık sağla yacağı düşüncesini uyandırmıştır. Cilingoz Koyu 'nun peyzaj planlaması gerçekleştirildiğinde, buraya gelecek insanların y a İniz r e k r e a s y o n g e r e k sini m 1 e r i k a r ş 1 1 a n m a k 1 a k a 1 m a yaca k, onlara doğal canlı bir müze özeligiyle bilgi kaynağı olacak ve doğaya olan sevgilerini de arttıracaktır. Çalışmamızda araştırma alanı olarak seçilen, Cilingoz Koyu' nun, konumu, yeryüzü şekilleri, jeolojisi, toprak özelikleri ve iklim özelikleri ayrıntılı bir biçimde araştırılmıştır. Bitki örtüsü, bir yandan Cilingoz Koyu 'nun peyzaj planlaması, için, öte yandan benzer alanlardaki aynı amaca yönelik çalış malar için, çok detaylı bir şekilde- incelenmiştir. Cilingoz Koyu'nda saptadığımız bitki taksonlarınm, 52 -famil yaya ait 149 cins ile 163 tür ve alttürü içermesi, bitki öı - tüsünün ne denli zengin olduğunu açıkça göstermektedir» Peyzaj planlaması amacına yönelik bitki materyali saptanır ken, her taksan için, bitki tipi (Ağaç, ağaççık, çalı ve ot su ), yap rak 1 1 1 1 k durumu ( yaz m yeş i 1, herdemyeş il), ç i çek 1 e- rinin açma zamanları ve renkleri, insan sağlığını olumsuzyönde etkileyecek polenlere sahip olanların alerjenlik dere celeri, ayrı ayrı belirtilmiştir» Yine her taksan için, o taksonun doğal olarak bulunduğu yer (Kumul üstü, Dere kenarı, Orman kesimi), yoğunluk dereceleri (çok yoğun, orta derecede yoğun ve az yoğun) de saptanmıştır. Ayrıca, taksonların pey zaj açısından önemi, kısa notlar hailinde verilmiştir. Çilingoz Koyu'ncla bulunan bitki taksonlarının zenginliği, kıyı bölgelerinde çok rastlanan bir olgu değildir. Bu neden le, Çilingoz Koyu peyzaj planlamasında, mevcut bitkiler dı şında, yerli ve yabancı hiçbir taksonun yeralması düşünülme melidir kanısındayız- Eğer gerekli görülürse, kamping ve pik in i k - d i n 1 e n m e a 1 a n 1 a r ı y a k ı n ında, belir 1 i a m açla r la (gölgele- m e, p e r d e 1 e m e, est e t i k v. ta. ), az sayıda bire y y e r alabilir; örneğin s Catalpa b ignonoides, Acacia cyanophylla, Lagers t ro- emia indica v,b.!. Ancak bu bitkilerin, yörenin bitkileri ol- m a d ı g ı b e 1 i r t i 1 m e 1 i d i r. Bu düşünceyle, doğal bitki örtüsüne ait taksonlar, Çilingoz Koyu peyzaj planlamasında, hem materyal olarak kullanılacak lar, hem de ilgileneceklere canlı bir müze ve koleksiyon ola- r a k s u n u laca k 1 a r d ı r,. Çilingoz Koyu'ndaki bitkilerin, uzun yıllardan bugüne değin yaşamlarını sürdürmüş olması ve halende gelişimlerini en iyi şekilde yapmaları, gelecekte de bu bitki taksonlarının devam lılığının bir garantisidir, örneğin? kumul üzerinde bulunan bitkiler, kuzey rüzgarlarına, kum etkisine karşın, derine gi den kökleri ve hab i tuşları ile orada bir işlev görmekte ve g ö r ü n ü m 1 e r i il e K o y ' u g ü z e 1 1 e ş t i r m e k t e d i r 1 e r. Benzer- özeli k - lere sahip bitkiler, başka yörelerden getirilip, yetiştiril meye çalışılsa bile, kolay kolay aynı özeliğe ulaştın lamaz- 1 a r « Çilingoz Koyu'nda dere kenarları, orman alanları ve özellikle de kumul üzerinde bulunan bitkiler, bulundukları yerlerin toprak özelikleri ve Kay'daki topo-klima ile birlikte incele necek olursa, o bitkilerin en uygun yaşam koşulları hakkında, gerçekçi bilgilere ulaşılır ki, bu da araştırmamızın en önem li, i son uç 1 a r ı n d an d ı r ` Bu bilgilerin ışığı altında, çalışmamızın son aşamasında, a- raştırma alanının genel peyzaj planlama esasları, i / 10. 000 ölçekli harita (Har i ta-10) da gösterilmiştir. Buradaki bilgi ler, hiç kuşkusuz, yapılacak peyzaj planlama çalışmaları için öneri niteliğindedir? plain lama amaçlı, daha ayrıntılı, Çilin goz Koyu 'nun değişik peyzaj planlatma alternatifleri düşünüle- b i 1 i r.

58 SUMMARY PLANT MATERIAL DETERMINATION OF CÎL1NGOZ BAY (THRACE) FOR LANDSCAPE PLANNING Inadequacy of recreational areas is one of the urgent prob lems of Istanbul which has gained a great metropolitan cha racter with its population over 9 million. So, new areas with high landscape potential are needed around the city for rec reational! purposes and these areas should be designed and or ganised without destroying their natural potentials. In spite of being rather fair from the city, Cilingoz Bay has a powerful landscape? potential with its undisturbed natural beauties» Our studies showed that Cilingoz Bay might be a recreation area for people living in Istanbul and many other c: i t i es. In this study, Cilingoz Bay is investigated in detail with its different aspects including topography, geologhy, soil properties, climate and vegetation» Pi special attention is given to the vegetative cover. The plant taxa identified at Cilingoz Bay includes 52 famili es, 149 genera, 163 species and subspecies and this shows the richness of the vegetation cover» This kind of richness in plant taxa is not common and wide spread in coastal regions» We believe, by this reason, that any other taxa except locally existing plants shouldn't be used in Cilingoz Bay Landscape Planning» If needed, certain species for specific purposes can be used around camping and picnic sites» As a result of our studies, general landscape planning propo sals for the research area are shown on a 1/10.000 scaled map (Map-10) » For a more detailed landscape planning of Ci lingoz Bay, it is of course possible to propose many other a 1 1 e r n a t i v e s »