Turunçgil yediverenleşme (stubborn=palamutlaşma) hastalığı etmeni spiroplasma citri`nin izolasyonu, tanısı ve patojen-vektör ilişkilerinin araştırılması

Abstract

113 6. ÖZET Yedivereni eşme (Stubborn=palamutiaşrua) hastalığı, turunçgil tarımının verimliliğini etkileyen en önemli hastalıklar dan biridir. Hastalığın ülkemize girişi büyük bir olasılıkla ithal fidan veya aşı gözleriyle olmuş, izleyen yıllarda da bilinçsiz ve programsız üretim sonucu hastalık, hızla yayılmıştır. Yediverenlerine hastalığına en hassas çeşit olan Bavel grubu göbekli portakalların Doğu Akdeniz bölgesinde yoğun yetiştiriciliğinin yapılması hastalığın bu bölgedeki zararını arttırmış ve üreticiler 4-5 yasma gelen bahçelerini sökmeğe başlamışlardır. Sorunun böylesine büyük boyutlarda olması bu çalışmanın planlanmasının ana nedenini oluşturmuştur. Yedivereni eşme hastalığının Türkiye'deki varlığı 1950' li yıllardan bu yana bilinmesine karşın bu konuyla ilgili bazı survey çalışmaları dışında bilimsel nitelikli hiç bir çalışma yapılmamıştır. Bu araştırma ile yediverenleşme hastalığı etmeni Spiroplasjm citri'nin kültüre alınması ve sonuçların ELISA serolojik yöntemiyle desteklenmesi yanında, S.citri izolatlarmm seroloji ve tek boyutlu gel elektroforez yöntemleri kullanılarak tanısının yapılması ve patojen- vektör ilişkilerinin araştırılması amaçlanmıştır, Bu amaçla Dugu Akdeniz bölgesinde simptomolojik olarak hasta olduğu belirlenen turunçgil varyetelerinden toplanan yaprak, meyve ve tohum örnekleri izolasyon ve ELISA çalışmalarında kullanılmıştır. Ayrıca hastalığın 'bölgede doğal yayılma durumunu açığa kavuşturmak amacıyla Alata ve Karataş-Şıhmurat köyündeki hasta turunçgil bahçelerine yerleştirilen Viuca rosea bitkileri ile vektör adayları olan cüce ağustos böcekleri (CAB) kullanılarak izolasyon ve ELISA çalışmaları yapılmıştır. Bu çalışma ile; 1. Hastalığın tarla gözlemleri yapılarak bölgemize özgü simptomlar, simptomlarm mevsimsel değişimleri, turunçgil varyetelerinin hastalıktan etkilenme durumları ve bölgedeki yaygınlık durumu incelenmiştir, 2. Simptomolojik olarak hasta olduğu belirlenen farklı turunçgil varyetelerinden Navel grubu portakal lar, Valencia portalalı,114 yerli portakal, altıntop, Fremont ve Encore mandarini ile Kineola tangelolardan hastalık etmeni S.citri kültüre alınmıştır. 3, Kültüre alınan tüm izolatlarm Buscelicllvs variengstvs (Kir sn) ve Circvlifer tenellus (Baker) böceklerine Mkroinjeksiyonu yoluyla yediverenlerine hastalığının test bitkileri olan bakla, Cezayir menekşesi, kırmızı yonca, lahana, kolza ve Kaoam Vinous portakalına taşındıktan sonra £'. citri'nin geriye izolasyonları gerçekleştirilerek KocL Postulatları gerçekleştirilmiştir. 4, Hastalığın doğal taşınma durumunu açığa kavuşturmak amacıyla Karataş-Sıhmurat köyüne yerleştirilen V. rosea bitkilerinin birisinden ve doğadan toplanan CAB içinde Bxitiauus capicola STAL'dan S.citri kültüre alınarak hastalığın bölgemizde doğal taşınmasına ilişkin ilk deliller bulunmuştur. 5. S. citri'nin izole edildiği E.capicola CAB'nm Doğu Akdeniz bölgesinde vektör adayı olup olamayacağını ortaya çıkarmak amacıyla bir seri deneme düzenlenmiş, S. citri' nin bu böcek için patojen olmadığı ve böcek bünyesinde kolaylıkla çoğaldığı saptanırken etmenin test bitkilerine taşınması başarı lamamı ştır. Böylece E.capicola böceğinin bölgede aday vektör- olma olasılığının çok az olduğu ortaya çıkarılmıştır. ?>. ELISA serolojik yöntemi ve Gel-Elektroforez tekniği kullanılarak farklı turunçgil izolatlan ile Vinca ve böcek izoiatlarınm birbiriyle ve daha önceden tanımlanmış S.citri izolatlan yla kıyaslamaları yapılmış ve sonuçta farklı kaynaklardan izole edilen tüm izolatlarm birbiriyle tamamen aynı olduğu ve bilinen S.citri izolatlarıyla da aynı grupta yer alabileceği ortaya çıkarılmıştır. 7. Simpuomolojik olarak hasta olduğu belirlenen ağaçlardan hem S. citri'Tiin kültüre alınması, hem de FLISA serolojik yöntemiyle pozitif sonuçlar alınarak yediverenleşme hastalığının kesin tanısının yapılmasında kullanılan tüm teknikler pratikte kullanılabilir duruma getirilmiştir,

115 Isolation and Identification Of Spiroplasm citri, Caused Citrus Stubborn Disease, and Studies On The Relationship Between Pathogen and Vectors. 7. SUMMARY The stubborn disease is one of the most important problems which affects the citrus industry in the East Mediterranean area of Turkey. The introduction of this disease to Turkey is probably due to imported younp, citrus trees or budwoods. In the following years the disett?;!'. have been disseminated to the country due to lack of knowledge and planning on the production. The other reason is the widespread production of Kavel oranges which are most sensitive to stubborn. Many navel orange orchards-4 to 5 years old-are now being removed due to the prevelance of the stubborn disease. Thus the magnitude of the problem is the reason for carrying out this study. Although stubborn is reported to date back to the 1950' s still there has not been sufficient descriptively study accomplished excluding survey work. c The aims of this study were the initially cultivation of Spiroplaswa citri, the causal agent of stubborn disease, followed by the EL1SA test in order to prove the results of the isolation as well as identifying the isolates using serology and one dimensional gel electrophoresis and to study the relationship between the pathogen and the vectors. ^ The leave, fruit and seed samples taken from the stubborn affected trees were used for isolation and also ELISA. However to give some information on the natural transmission of stubborn, the Vinca plants have been set up in infected citrus orchards in Alata and Karataş-Şıhmırat and also probably vectors were collected from fields. The concluding remarks of this study were : 1. The field observation of the citrus stubborn disease has been done and the variability of the symptoms with season, varieatal116 susceptibility of the disease and distribution of the disease have been described for the East Mediterranean coast of Turkey. 2. S.citri has been isolated from the Navel oranges. Valencia sweet orange, local orange, Fremont and Encore mandarins, grapefruits and Kineolo tangelos. 3. The cultivated isolates were microinjected into Euscelidius varieagatus (Kirsh) and Circulifer tenellus (Baker) and S.citri was transmitted to broad beans, periwinkle, red clover, cabbage, turnip and Madam Vinous sweet orange and reisolated from those plants. 4. S.citri was isolated from one of the 7. rosea plants in the Karataş-Şıhmurat region and also from Exitianus capicola STAL, collected from the fields. According to these results the first evidence for natural transmission of stubborn disease has been found in this area. 5. It has been studied to show whether E. capicola can be a vector candidate for this area. The results have shown that S.citri is not pathogenic for this insect and multiplies very well in the insect but it was failed to transmit S.citri to the test plants by using E. capicola. Thus it has been thought that E. capicola is not a good candidate as a vector. 6. By using ELISA and the one dimensional gel electrophoresis in different citrus, Vinca and insect isolates have been compared to each other and also known isolates of S.citri Hence followed that all the isolates are exactly identical and also identical to known isolates of S.citri. Thus S.citri isolates of Turkey can be studied in the same group as other S.citri isolates from citrus. 7. By using isolation techniques and BLISA, the identification of citrus stubborn disease has definitely been described, and the techniques have been introduced for practical use.