Seyhan ve Tarsus ovalarının ideal arazi kullanım planlaması

Abstract

104 ÖZET Bu çalışmada ŞENOL (1983) tarafından geliştirilen niceliksel arazi değerlendirme çalışması ışığında Seyhan ve Tarsus ovalarının îdeal Arazi Kullanım Planı hazırlanmıştır. Değerlendirme, çalışma alanında yaygın olarak uygulanmakta olan 24 Arazi Kullanım türüne göre yapılmıştır» Değerlendirmede AKT'lerinin arazi gereksinimlerine göre oran- sal olarak bulunan Beklenen Ürün (OBÜ) değerleri heVbir AKI» nün kârlılık endeksi (OKE) de dikkate alınarak herbir Harita- lama Birimi (HB) için Haritalama Birimi Endeksi (HBE) bulun muştur. Bu HBE* 1 er arazilerin kullanım türlerine uygunluklarını yansıtmaktadır. Nitekim HBE değerleri düşük olan harita lama `birimlerinin kullanım türlerine uygunlukları da sınırlı kalmıştır, HBE değerleri yüksek olan haritalama birimleri ise kullanım türlerinin çoğuna uygundur. Çalışma alanında yer alan 412 haritalama biriminin HBE değerlerinin toplamları; Toplam Haritalama Birimi Endeksi (THBE), en büyük haritalama biriminin değerine oranlanarak Oransal Haritalama Birimi Endeksi Hesaplanmıştır. 0-1.000 arasında değişmekte olan bu değerler esas alınarak haritalama birimleri dikkate alınan AKT'lerine uygunlukları yönüxiâen 5 ayrı sınıfa ayrılmış ve sonuçlar yetenek sınıflarıyla karşı laştırılmaktır. Sonuçta arazilerin arazi kullanım türlerine uygunluklarını yansıtan HBE'leri kullanım türlerinin toprak istekleri ekim nöbeti ve sulama durumu gibi faktörler dikkate alınarak105 İdeal Arazi Kullanım Planı Haritası oluşturulmuştur. Çalışma alanın kuzeyinde ve nehir yataklarına yakın kesimlerdeki sulanan alanlar turunçgil ve şeftali yetiştiriciliğine ayrılmıştır» Sulama olanağı olmayan kısımlar ise kuru tarım kül türüne ayrılmıştır,, Ayrıca çalışma alanının tarımsal potansiyelinden de söz edilmiştir. Buna göre arazilerin kullanım türlerine uygunluklarına göre kullanılmaları bazı devolopman ve amenajman çalışmalarını gerektirmektedir. / ŞENOL (1983) yöntemine göre elde edilen sonuçlar ve oluşturulan arazi sınıfları KLINGEBIEL ve MONTGOMERY (I96l)fnin yetenek sınıfları ile genelde belirgin bir uyum göstermiştir. Ancak arazi yetenek sınıflamasına göre II., III. ve IV. sınıf arazilerinin, değerlendirmeye alman AKT'lerinin çoğunluğu için optimum koşullara sahip olması nedeniyle gerçekte ovanın en iyi tarım arazileri olduğu ortaya çıkmıştır. Bunun yanısıra arazi yetenek sınıflamasına göre VT. sınıf arazilerin önemli bir kısmı gerçekte olduğu gibi tarım yapılabilen araziler olduğu bu değerlendirme sonuçlarında açık olarak görülmüştür.

106 SUMMARY In this study the ideal land use pl&n of the Sey han and Tarsus plains was formed according to the quantita tive land evaluation system of ŞENOL (1983) which is based on the priciples of the FAO Framework for land Evaluation (PAO, 1977)o The current land utilization types (LUT) are taken into account and each mapping unit of the detailed, soil map is evaluated with respect to the defined LUT's, The mapping unit indices of LUT1 s are calculated from the land require ment and profitability indices of LUT's. Their magnitude reflects the suitability of LUT's. However, very low mapping unit indices are obtained for non-suitable LUT's Conversely, high mit indices are obtained for highly suitable LUT's, The sum of the mapping unit indices calculated for each LUT is divided by its maximum value among the 412 map ping units in the study area, in order to calculate the pro portional mapping unit indices (OHBE) of each mapping unit. The values of the OHBE» s iş varied from 1,000 to 0.000, 5 land suitability classes are formed with respect to OHBE va lues. The land suitability classes and the land use capabi lity classes of mapping units are compared, Finanlly, the ideal land use plan is formed from the hiphly Suitable LUT's for each mapping unit while for ming the ideal land use plan, irrigation possibility of land and crop rotation systems are taken int-o account. As a con-1D7 ^sequence it was determined, that the most suitable lands for citrus, oranges and peach trees are located beyand the Ceyhan, Seyhan and Berdan river beds* These lands have also high OHBE values. Other mapping units which have some limi ting land characteristics, are suitable for mainly field, crops and other LUT's. The main limiting factors in the-' study area are drainage, salinity, heavy texture, insuffi- cent soil depth and slope. Some land improvement and mana gement practices are advised in order to increase producti vity. The comparison of the results of ŞEK0L (1983) land evaluation System with Land use capability classification of KLINGEBIEL and M0HT30HEHY (1961). Showed general accor dance between land use capability classes and land suitabi- litiy classes. But, some II, III and IV. class lands accor ding to land use espability classification systems is clas sified as 1. and 2. land suitability classes. Because, tho se lands have optimum land characteristics for the majority of the defined LUT's. It is also seen that some VT. class lands ave at least marginally suitable for some LUT's and they have also been cultinated by the farmer.