Orman yollarının planlanmasında sayısal verilerden yararlanma olanakları

Abstract

- 117 - Birinci bölümde, yol yapım tekniğinin, Dünya ve Türkiye'deki tarihsel gelişimi incelenmiştir. ikinci bölümde, ülkemizdeki orman yolu yapım çalışmaları, or ganizasyonu ve bugünkü durumu incelenmiştir. Üçüncü bölümde, orman yollarının planlanmasında gerekli olan bazı temel esaslar ve orman yollarının diğer karayollarından olan farklılıkları incelenmiştir. Dördüncü bölümde, harita üretim tekniğinin, Dünya ve Türki ye'deki tarihsel gelişimi incelendikten sonra, ormancılık çalışmala rında altlık harita gereksinimi ve altlık harita üretim seçenekleri incelenmiştir. Ayrıca, ortofoto ve sayısal haritanın Dünya ve ülke mizdeki uygulamaları da açıklanmıştır. Beşinci bölümde, sayısal arazi modelleri, bunların oluşturul ması, uygulama alanları ve sayısal arazi modelleri ile orman yolla rının planlanması konusu incelenerek uygulamalı bir örnek yapılmış tır. Ülkemizde bu zamana kadar, hiç bir ormanlık sahanın sayısal haritası yapılmamış ve yaptırılmamış olduğundan dolayı, bu çalışmada İstanbul Metropolitan Alanı içinde bulunan, Ömerli Barajı 'nın ağaç landırma sahası içinde kalan ve denizden ortalama 245 m yükseklikte bulunan sahanın, İstanbul Büyükşehir Belediyesi 'nin Sayısal Harita Üretim Projesi ile üretilmiş, çizgesel haritası ile sahanın, sayı sal fotogrametrik yöntemle toplanmış ve manyetik bir ortamda arşiv- lenmiş, sayısal verilerinden yararlanılmıştır. Bu sayısal veriler ile DCA Paket Bilgisayar Programının, Sa yısal Arazi Modelleme modülü kullanılarak, sahanın, üç boyutlu sayı sal bilgilerini taşıyacak olan düzensiz üçgen ağı ve değişik bakış açıları altında oluşan üç boyutlu görünüşleri oluşturulmuştur. Orman yolu projelerinin hazırlanmasında sözkonusu olan güzer gâh planı, boykesit ve enkesitlerin hazırlanması ve çizimi, kazı ve dolgu alanlarının hesaplanması; - Sahanın, sayısal fotogrametrik yöntemle üretilmiş çizgisel haritası kullanılarak klasik yöntemle, - Sahanın, sayısal verileri (yükseklik ve planimetrik değer leri) ile AutoCAD ortamında çalışan DCA paket bilgisayar- 119 - SUMMARY Forest road constructions had begun first by `Construction Branrh`0f the General Directorate of Forests, that established in accordance with the 2. paragraph of 3204 Organisation law passed in 1937. However, planning of systematic forest road network had begun in 1964 and finished in 1974 by the General Directorate of Forests. In these works, 144 425 km of forest roads had been planned in productive forest areas. But because of the recent developments in the thechniques and technologies in forestry, the demands of the sustained yield forestry and the results attained with the applica tion of these plans, have necessitiated the revision of these network plans. Finally the length of the planned roads has been raised up to 201 810 km, of which 114 851 kms, nearly 56.91 %, has been built. On the other hands, in 1771 Dupain-TRIEL had produced the first cartographic map with contour lines, and within the course of time the air photogrammetry had been developed and made it posible to work more rapidly, more reliable and more economicly. The works in this field were affected in a great extent by computer technology, which developed especially in the last decade, and thus the precision of the maps produced has been better. Today, the concepts like the ortophoto map, the digital map, the digital terrain model, the geographic information systems, and the land information systems have gained an important role. General Directorate of Forests has initiated the works in the this field, in order to be able to realize all kinds of services and studies (such as road planning, cadaster, forest management planning) more rapidly, efficiently and economicly; and to produce digital base maps that are necessary for the coordination between various units which apply these techniques. A new unit named `Forest Information System` (FIS) has been established for all kinds of demands of the people who deal with the matter.- 121 - It has been done by using coordinate geometry, digital terrain modeling and design module of AutoCAD's DCA computer package programm in related with the digital data (height and planimetric data), in computer environment. The results of these two methods have been compared with each other by t-distribution's test and it has been determined that there was no significant differences between these two methods. Taking into account the unit costs of hardware and labor, and the times used for route location, profile, cross sections and the computation of cut and fill areas, total cost of each of these methods has been calculated. It has been found out that the cost of design of a forest road by means of computer is about 72.07 percent cheaper than using clas sical method. It means that computer could be used economically although their purchasing prices are rather high. These studies has shown that the use of digital data in forest road planning and projects would give the most economical, rapid, reliable result, in addition to this, the digital data could be used not only for road planning but also many other purpose in forestry. The aerial photographs which had been taken for the route location could also be used for surveying the geological structure of the same area which make it much more advantageous to use the digital photogrammetrical method and the digital data.

- 119 - SUMMARY Forest road constructions had begun first by `Construction Branrh`0f the General Directorate of Forests, that established in accordance with the 2. paragraph of 3204 Organisation law passed in 1937. However, planning of systematic forest road network had begun in 1964 and finished in 1974 by the General Directorate of Forests. In these works, 144 425 km of forest roads had been planned in productive forest areas. But because of the recent developments in the thechniques and technologies in forestry, the demands of the sustained yield forestry and the results attained with the applica tion of these plans, have necessitiated the revision of these network plans. Finally the length of the planned roads has been raised up to 201 810 km, of which 114 851 kms, nearly 56.91 %, has been built. On the other hands, in 1771 Dupain-TRIEL had produced the first cartographic map with contour lines, and within the course of time the air photogrammetry had been developed and made it posible to work more rapidly, more reliable and more economicly. The works in this field were affected in a great extent by computer technology, which developed especially in the last decade, and thus the precision of the maps produced has been better. Today, the concepts like the ortophoto map, the digital map, the digital terrain model, the geographic information systems, and the land information systems have gained an important role. General Directorate of Forests has initiated the works in the this field, in order to be able to realize all kinds of services and studies (such as road planning, cadaster, forest management planning) more rapidly, efficiently and economicly; and to produce digital base maps that are necessary for the coordination between various units which apply these techniques. A new unit named `Forest Information System` (FIS) has been established for all kinds of demands of the people who deal with the matter.- 117 - Birinci bölümde, yol yapım tekniğinin, Dünya ve Türkiye'deki tarihsel gelişimi incelenmiştir. ikinci bölümde, ülkemizdeki orman yolu yapım çalışmaları, or ganizasyonu ve bugünkü durumu incelenmiştir. Üçüncü bölümde, orman yollarının planlanmasında gerekli olan bazı temel esaslar ve orman yollarının diğer karayollarından olan farklılıkları incelenmiştir. Dördüncü bölümde, harita üretim tekniğinin, Dünya ve Türki ye'deki tarihsel gelişimi incelendikten sonra, ormancılık çalışmala rında altlık harita gereksinimi ve altlık harita üretim seçenekleri incelenmiştir. Ayrıca, ortofoto ve sayısal haritanın Dünya ve ülke mizdeki uygulamaları da açıklanmıştır. Beşinci bölümde, sayısal arazi modelleri, bunların oluşturul ması, uygulama alanları ve sayısal arazi modelleri ile orman yolla rının planlanması konusu incelenerek uygulamalı bir örnek yapılmış tır. Ülkemizde bu zamana kadar, hiç bir ormanlık sahanın sayısal haritası yapılmamış ve yaptırılmamış olduğundan dolayı, bu çalışmada İstanbul Metropolitan Alanı içinde bulunan, Ömerli Barajı 'nın ağaç landırma sahası içinde kalan ve denizden ortalama 245 m yükseklikte bulunan sahanın, İstanbul Büyükşehir Belediyesi 'nin Sayısal Harita Üretim Projesi ile üretilmiş, çizgesel haritası ile sahanın, sayı sal fotogrametrik yöntemle toplanmış ve manyetik bir ortamda arşiv- lenmiş, sayısal verilerinden yararlanılmıştır. Bu sayısal veriler ile DCA Paket Bilgisayar Programının, Sa yısal Arazi Modelleme modülü kullanılarak, sahanın, üç boyutlu sayı sal bilgilerini taşıyacak olan düzensiz üçgen ağı ve değişik bakış açıları altında oluşan üç boyutlu görünüşleri oluşturulmuştur. Orman yolu projelerinin hazırlanmasında sözkonusu olan güzer gâh planı, boykesit ve enkesitlerin hazırlanması ve çizimi, kazı ve dolgu alanlarının hesaplanması; - Sahanın, sayısal fotogrametrik yöntemle üretilmiş çizgisel haritası kullanılarak klasik yöntemle, - Sahanın, sayısal verileri (yükseklik ve planimetrik değer leri) ile AutoCAD ortamında çalışan DCA paket bilgisayar- 121 - It has been done by using coordinate geometry, digital terrain modeling and design module of AutoCAD's DCA computer package programm in related with the digital data (height and planimetric data), in computer environment. The results of these two methods have been compared with each other by t-distribution's test and it has been determined that there was no significant differences between these two methods. Taking into account the unit costs of hardware and labor, and the times used for route location, profile, cross sections and the computation of cut and fill areas, total cost of each of these methods has been calculated. It has been found out that the cost of design of a forest road by means of computer is about 72.07 percent cheaper than using clas sical method. It means that computer could be used economically although their purchasing prices are rather high. These studies has shown that the use of digital data in forest road planning and projects would give the most economical, rapid, reliable result, in addition to this, the digital data could be used not only for road planning but also many other purpose in forestry. The aerial photographs which had been taken for the route location could also be used for surveying the geological structure of the same area which make it much more advantageous to use the digital photogrammetrical method and the digital data.