Çukurova bölgesinde mısırlarda zarar yapan mısır kurdu ŞOstrinia nubilalis hübner (lepidoptera; pyralidae)Ö`nun biyolojisi ve populasyon gelişmesi

Abstract

51 ÖZET Çukurova Bölgesin' de I. ve II. ürün olarak ekimi yapılan mısırın ana zararlısı olan Mısır kurdu (Ostrinia nubilalis Hübner)'nun biyolojisi; 25±1 *C sıcaklık ve % 75±10 orantılı nemdeki iklim odalarında, kışlama durumu ve populasyon gelişmesi ise Balcalı'da Çukurova üniversitesi Ziraat Fakültesi Bitki Koruma Bölümü deneme arazisi ile bölgede yoğun olarak mısır yetiştiriciliği yapılan Dog ankent' deki Çukurova Tarımsal Araştırma Enstitüsü' nün üretim arazisinde yürütülmüştür. Kısır kurdu 'nun kışlama durumu doğal koşullarda böcek yetiştirme kafeslerine bırakılan larva ile bulaşık bitki saplarının kontrolü şeklinde incelenmiştir. Ergin döneminin populasyon gelişmesi 1966 Temmuz'undan 1987 yılı sonuna kadar Robinson tipi ışık tuzakları ile ve 1987 yılında ise Balcalı'da ışık tuzaklarına paralel olarak feromon tuzakları yerleştirilerek örnekleme yapılmıştır. Ergin öncesi dönemlerin populasyon gelişmesi de Balcalı'da I, ürün olarak 1 Nisan ve 1 Kayıs'da; II. ürün olarak da 20 Haziran'da ekilen 3'er dekarlık mısır parsellerinde haftada iki kez rastgele seçilen 25 bitki kök boğazından kesilerek tarlada, bitkinin tüm organları kontrol edilmiş ve yumurta, larva ile pupalar kayıt edilmiştir. îklim odalarında yumurta açılma süresinin 5.23±0, 08 (4-6) gün, larvanın 5 gömlek değiştirerek ortalama 17±0. 12 (16-18) gün de gelişmesini tamamlayarak pupa olduğu pupa, döneminin ise 8.57±0.18 (5- 15) gün sürdüğü belirlenmiştir. Kısır kurdu kışı olgun larva olarak diyapoz durumunda geçirmiş; ilk pupalar Kart sonu ve Kisan ayı başından itibaren görülmeye başlamış ve ilk erginler Eisan' m ikinci haftasından itibaren uçmaya başladığı görülmüştür. Ergin döneminin populasyon gelişmesi her iki bölgede paralellik göstermiş, yıl boyunca Kayış ortalarında, Temmuz' un ikinci haftasında Ağustos' un başında ve Eylül* ün ilk haftasında en yüksek noktaya ulaşarak Eylül' ün sonuna doğru ergin52 populasyonu sona ermiştir. Kelebekler erkek ve dişi şeklinde ayrılmış ve cinsiyet oranı 1:1.26 olarak bulunmuştur. Kışlayan dölün ilk yumurtaları Kayış* in ikinci haftasında görülmeye başlamış, 27 Hayıs'ta, 7 Temmuz' da, 15 Ağustos' da ve 4 Eylül* de olmak üzere 4 tepe noktası oluşturarak 20 Eylül 'de yumurta populasyonu sona ermiştir. Larvalarda yumurta populasyonuna paralel olarak Kayış' m ortalarndan itibaren görülmeye başlamış, Haziran başlarında, Temmuz ortalarında, Ağustos' un ortalarında ve 10 Eylül' de en yüksek noktaya ulaşmış, ancak larvaların Ağustos' un sonundan itibaren diyapoza girmeleri nedeniyle larva populasyonu değişmeden devam etmiştir. Pupa döneminin populasyon gelişmeside bu dönemlere paralellik göstermiştir. Görüldüğü gibi Kısır kurdu bölgemizde belirgin Dİarak 4 tepe noktası oluşturduğu ve dolayısıyla 4 döl verdiği ve en yüksek populasyonu 3. dölde Ağustos ayında oluşturduğu belirlenmiştir. Ancak 3. döldeki bir kısım larvaların diyapoza girmeleri sonucu 4. döle geçmediği ve bu nedenle tam olarak 4 döl yerine 3.5 dölün meydana geldiği saptanmıştır. Ayrıca zararlının ergin öncesi dönemlerinin gelişmesi ile ilgili elde edilen verilerden oluşturulan yaşam çizelgelerine göre her dölde yumurtadan 1. larva dönemine geçişte % 58-92 arasında değişen oranda ölüm görülmüş ve döller üzerindeki toplam ölüm oranı ise % 90.6-97.47 arasında değişmiştir.

53 SUMMARY The biDlogy of European corn borer, 0. nubilalis Bubner a key pest of corn in Çukurova, was studied at 25±1*C and 75±10 % EH in laboratory. In addition, its population changes and overwintering were studied at two locations; in research station of Çukurova Agricultural Research Institute, Dogankent, and of Department of Plant Protection, « Agricultural Faculty Çukurova university. Overwintering studies were carried by placing the insect growth cages which contained contaminated corn stalks into the fields. Changes in adult populations were studied by using Robinson light traps from July 195Ö to the and of 1967. Pheromone traps were also used in 1957, Population changes of immature stages were studied in two 0.3 h corn fields; one was planted on April 1 as a normal crop, and the other was planted on june 20 as a second crop. Twenty five corn plants were sampled twice a week from each field by cutting the plants at ground level. Sampled plants were brought to laboratory, dissected, and the numbers of egg, larva, and pupa were recorded separately. The duration of egg stage was 5.23±0.0B <4-6) days under the laboratory conditions. Larval stage lasted 17.00±0.11 (16-18) days during which five larval skin was shed before reaching pupal stage. The duration of pupal stage was 8.57±0.16 <5-15) days. European corn borer overwintered as diapausing mature larva, and first pupa were seen in late March early April. Flight activity of adults began after the second half of April. Population changes Df adults were similar in both study area, and showed three peaks; one in second half of July, one in first week of August, and one in first week of September. The sex ratio Df males tD females was 1:1.26. The eggs of overwintering generation were seen by the second half of Kay, then fluctuated until September 20, during which four peaks; one on Kay 27, one on July 7, one on August 15, and one on September 4 were observed. Changes in larval population were similar to egg population and showed four peaks; one in early June, one in mid54 July, one in mid August, and one in September 10. Larval population started to enter into diapause and thus stabilized after August. Population changes of pupa were in paralel with other immature stages. As results indicated European corn borer gave four generations in Çukurova, Highest peak was observed in 3rd generation in August. Some larva of 3rd generation diapaused without completing its development for the fourth generation within the same year. Therefore, the number of generations per year could be considered three and half instead of four. Life tables indicated that the mortality rate of egg stage (58-92 %?) was varied from one generation to another. Total mortality of the generations changed between 90.6 tD 97.47 %.