Çukurova bölgesinde, farklı zamanlarda ekilen bazı ayçiçeği çeşitlerinin, tarımsal ve teknolojik özellikleri ve bunlar arasındaki ilişkiler üzerinde bir araştırma

Abstract

-28- ÖZET Türkiye'nin bitkisel yag üretimini artırma çalışmalarına yardımcı olmak amacıyla, ç.ü. Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümünün deneme alanında yapılan bu araştırmada, Edirne Zirai Araştırma Enstitüsünden temin edilin A.B.D. kökenli Sunbred 265 ile Romanya kökenli Fundulea 206 ve Somsun 90 ayçiçeği çeşitleri 20 Nisan ve 2 Haziran tarihlerinde ekilmiştir. Bölünmüş parseller deneme deseninde 3 tekrarlamalı olarak ekilen çalışmada, ekim zamanları ana parsel, çeşitler alt parsel olarak alınmıştır. Araştırmada, bitki boyu, gövde boğum sayısı, bitki ağırlığı, tabla çapı, 1000-tohum ağırlığı, tohum iç oranı, tohum verimi, tohum yag içeriği ve yag verimi özellikleri incelenmiştir. çalışmada, bitki boyu, gövde boğum sayısı, bitki ağırlığı, tabla çapı, 1000-tohum ağırlığı, tohum iç oranı ve tohum yag içeriği özelliklerinin ekim zamanlarından etkilenmediği; tohum ve yag veriminin etkilendiği, tohum ve yag verimi yönünden 20 lisan ekiminin uygun olduğu bulunmuştur. Bitki boyu, gövde boğum sayısı, bitki ağırlığı, tabla çapı, 1000- tohum ağırlığı, tohum verimi ve yag verimi bakımından incelenen çeşitler arasında önemli bir fark olmadığı, tohum iç oranı ve tohum yag içeriği bakımından ise çeşitler arasındaki farkın önemli olduğu, Romsun 90 çeşidinin diğer çeşitlere oranla daha yüksek değerlere sahip olduğu bulunmuştur. Çalışmada, yag verimi ile, bitki ağırlığı, tabla çapı, 1000-tohum ağırlığı, tohum verimi ve tohum yag içeriği arasında olumlu ve önemli, tohum iç oranı, gövde boğum sayısı ve bitki boyu ile olumlu ancak önemsiz bir ilişki olduğu; tohum verimi ile bitki ağırlığı, tabla çapı ve 1000- tohum ağırlığı arasında olumlu ve önemli, bitki boyu, gövde boğum sayısı ve tohum iç oranı arasında olumlu ancak önemsiz bir ilişki olduğu; tohum yag içeriği ile bitki ağırlığı, tabla çapı, 1000-tohum ağırlığı, tohum iç oranı ve tohum verimi arasında olumlu ve önemli, bitki boyu ile olumsuz ve önemsiz bir ilişki olduğu; tohum iç oranı ile 1000-tohum ağırlığı arasında olumlu ve önemli, bitki ağırlığı, bitki boyu, gövde boğum sayısı ve tabla çapı arasında olumlu ancak önemsiz bir ilişki olduğu, 1000-tohum ağırlığı ile bitki ağırlığı ve tabla çapı arasında olumlu ve önemli, gövde boğum-29- sayısı arasında olumlu ancak önemsiz, bitki bayu ile olumsuz ve önemsiz bir ilişki olduğu; tabla çapı ile bitki ağırlığı arasında olumlu ve önemli, bitki boyu ve gövde boğum sayısı arasında olumlu ancak önemsiz bir ilişki olduğu; gövde boğum sayısı ile bitki boyu arasında olumlu ve önemli, bitki ağırlığı ile olumlu ancak önemsiz bir ilişki olduğu; bitki boyu ile bitki ağırlığı arasında olumlu ancak önemsiz bir ilişki olduğu bulunmuştur.

-30- This research was conducted to make some aid for the vegetable oil production of Turkey. The field trials were carried out in research area of Field Crops department of Agricultural Faculty Çukurova University. The plant material of the research was brought from Agricultural Recearch Institute of Edirne, Trakya. The cultivar Sunbred 265 originated from USA and Fundulea 206 and Romsun 90 from Romania. The trial was arranged in split plot desing with 3 replications and sawed at two different time; April, 20 th. and June, 2 nd. In the research, sowing times were the main plats and varieties were the sub plots. In the research, plant height, number of nodes per plant, plant weight, head diameter, 1000 seed weight, dehulled seed ratio, seed yield, ail content and oil yield were studied. In the research, plant height, number of nodes per plant, plant weight, head diameter, 1000 seed weight, dehulled seed ratio and oil content were not influenced by sowing dates but seed and oil yield were influenced by sowing dates, and April 20 th. sowing date was the best for them. There were no differences among the varieties in plant height, number of nodes per plant, plant weight, head diameter, 1000 seed weight, seed yield and oil yield but there were differences among the varieties in dehulled seed ratio and oil content. The cultivar Romsun 90 was found to have highest values of dehulled seed ratio and oil content. In the research, the correlations between oil yield and plant weight, head diameter, 1000 seed weight, seed yield, oil content were found to be positive and significant, while correlations between oil yield and dehulled seed ratio, number of nodes per plant, plant height were found to be positive and non-significant. The correlations between seed yield and plant weight, head diameter, 1000 seed weight were found to be positive and significant, while correlations between seed yield and plant height, number of nodes per plant, dehulled seed ratio, were found to be positive and non-significant. The correlations between seed oil content and plant weight, head diameter, 1000 seed weight, dehulled seed ratio, seed yield were found to be positive and significant, while correlations between seed ail content and plant height was found to be negative and non significant. The correlations between dehulled seed ratio and 1000 seed.31- weight was found to be positive and significant, while correlations between dehulled seed ratio and plant weight, plant height, number of nodes per plant, head diameter were found to be positive and non significant. The correlations between 1000 seed weight and plant weight, /head diameter were found to be positive and significant, while correlations between 1000 seed weight and number of nodes per plant was found to be positive and non-significant, while correlations between 1000 seed weight and plant height was found to be negative and non significant. The` correlations between head diameter and plant weight was found to be positive and significant, while correlations between head diameter and plant height, number of nodes per plant were found to be positive and non-significant. The correlations between number of nodes per plant and plant height was found to be positive and significant, while correlations between number of nodes per plant and plant weight was found to be positive and non-significant. The correlations between plant height and plant weight was found to be positive and non-significant.