Endüstri atıklarının çorak toprakların ıslahında kullanılma olanakları

Abstract

-55- çalışmada; alçı, Akdeniz Uubre Fabrikası atığı, Keçiborlu Kukurt Fabrikası Atığı ve Üamsun Azot ö'anayil Atığı ı.aiçı şiamı; gibi atık maddelerin toprak ıslahında kullanılma olanakları, uygulama şekli ve derinlikleri, uygulama sureleri ve miktarları araştırılmıştır, çalışmanın amacı kısaca; 1; çeşitli endüstri atıklarının, ıslah maddesi olarak kullanılabilme olanaklarının karşılaştırılması; d) tiu uygulama suresi, yıkama ve lnllltrasyon eğrilerini elde ederek; atık maddelerin birbiriyle karşılaştırılmasını yapmak ve; 3; İslah materyalinin uygulama biçimlerinden hangisinin daha etkin olduğunu belirlemektir. çalışmada aşağıda verilen konular ele alınmıştır. 1; İslah Materyali a; Alçı (.jips; UF; B; Keçiborlu kukurt Fabrikası Atığı tKKPA> V) Akdeniz Uubre Fabrikası Atığı tAUFA; D; üamsun Azot b'anayii Atığı ^Alçı Şlamı; U6AÜ&) 11; İslah Maddesi Uygulama şekli Ih; tüzeye serip, çapaiama Us*; ioprak içine b cm gömmek Her konu 3 kez yinelenmiştir. Bu durumda toplam; 4xüxdx2=4ö adet silindir bulunmaktadır. Araştırma, iaboratuvar koşullarında ve bozulmamış toprak örneklerinde yürütülmüştür, ioprak örnekleri Adana'nm Karataş ilçesine bağlı cfirkenli koyu yakınlarından alınaıştır, öirkenli toprakları; helvacı serisine dahil olup; yapılan analizler sonucu;-56- bulunmuştur (.Tarsus Koy Hizmetleri Araştırma Enstitüsü, 1986;. Bozulmamış toprak örnekleri; çapı 12,5 cm ve yüksekliği 15 cm olan metal silindirler yardımı ile u-15 ve 15-30 cm katmanlarından alınmıştır. Toprak ve artık madde analizleri değerlendirilerek, teorik jips ihtiyacı ve teorik kukurt ihtiyacı larraulunden gidilerek bir silindire ıu~30 cm katman gozonunde tutularak; verilecek ıslah maddesi miktarı belirlenmiştir. Belirlenen miktarlar; 100 mesh' ilk elekten geçirilen ıslah maddelerinden alınmış ve konuların sadece 0-15 cm kısma uygulanmıştır. Uygulama sırasında, ıslah maddelerinin nem içerikleri de belirlenmiştir. İslahta yıkama suyu olarak drenaj kanalından alınan tuzlu su ile yıkamaya geçilmiş ve sulama suyuna doğru seyrelme yapılmıştır. ııkama; Toprağın 0-15 cm' lik kısmını içeren silindirlere 5 cm yüksekliğinde su uygulanmıştır. Suyun uygulanışı ve sonrasında şu gözlem ve işlemler yapılmaktadır. Suyu verme zamanı «.ti; Suyun toprak yüzünden kaybolduğu zaman Ktx> Silindirin altından suyun akdıgı zaman <t3> Herbir silindire * 10 cbar'lık vakum uygulanmıştır. Silindirin altında toplanan su ölçülüp, analiz için bir miktar örnek alındıktan sonra, kalan su ilgili konunun 15-30 cm toprak katmanı içeren 2. silindire yıkama suyu olarak verilmiştir. Bu silindirde de; ti, ta, t3 zamanları belirlenip, gerekli ölçümler yapılmıştır. Alınan su örneklerinde yapılan analiz sonuçları değerlendirilip,-57- SAK değerinden yararlanılarak ESP değeri hesaplanmıştır. Araştırmada, ESP değeri 15' in altına düşürülmeye çalışılmıştır. Denemede drene olan sularda tüm anyon ve katyonlar analiz edilmiştir. Ayrıca, toprak örneklerinin başlangıçtaki iiziksel ve kimyasal özellikleri saptanmıştır. çalışma sonucunda; ıslan maddelerinin yüzeye serpilerek uygulanma sekli, gömülerek uygulanışına gore daha etkili bulunmuştur, iyileştiri cilerin ve uygulama biçimlerinin iniiitrasyon kapasitesi üzerinde benzer etkiye sanip oldukları belirlenmiştir. Islan konusunda en fazla etkiyi SASA ve KKFA göstermektedir.

-58- 3UMMART The possibilities of using and applying the methods and periods, depths and quantities of the waste products such as the products of the nitrogen in Samsun, sulphurs in Keçiborlu and the Akdeniz fertilizer industries in Hersin, on thr< reel aunt i on of the problematic 'sails were investigated in this study. The aims of the study are summarized below. 1` To search, the possibilities of using warious waste products as reclamation materials. 2` Ta compare, the waste products to each other according to the water apllying time, leaching and infiltration curves. 3° To define, the most effective application methods of the waste products. The treatments were taken as follow. I. Reclamation materials A- Gypsum <JP> B- Vaste product of the sulphur e industry in Keçiborlu (KKFA) C- Vaste product of the Akdeniz fertilizer industry (AGFA) D- Waste product of the nitrogen industry in Samsun (SASA) II. Application methods Ui~ Vaste products were spread on soil surface and then mixed by hoe. Uj-- Waste products were hurried in 5 cm depth of soil. Each treatment was repeated three times. So, the combinations or soil cylinders in the experiment were 4x2x3x2=48. The study was carried out on the monolith soil samples under laboratory conditions. The soil samples were taken in the neighbourhood of Sirlcenli ölllage near Adana -Karata`! ? The soils of Slrkenll village are involve in Helvacı soil series. Its chemical characteristics was shown below»-59- Soil Depths, cm. 0-20 20-49 40-50 The monolith soil samples were taken in 0-15 cm and 15--30 cm depths of soil using According to the meta] cylinders which have diameters of 12,5 cm and height:- of 15 cm soil and waste products analysis the amount of waste pi oduet per cylinder was calculated using the equations of teorical gyp-rum and Bulphur requirement. The waste product doses were taken from ;i mend men t s which were si even using 100 mesh siev. Waste product <j were applied only 0-15 cm depth of soil in the cylinders. In the applications., waste product moisture was also defined by laboratory methods. At the begining, water taken from a drainage canal was used for leaching, then it was rarefied to fresh water gradually. Leaching: Leaching water was applied to the cylinders containing 0-15 depth of soil as 5 cm portions. During leaching, the begining, times <ti), the dissappearence of water on the cylinder surface <tî:) and the flow from the end of the cylinder (to) were observed. A vacuum of 10 cb was applied to each cylinder. Water from end of the cylinder was collected in a vessel, then water samples were taken from it and the resi: of it was applied to the second cylinder which contains 15-30 cm depth of soil as leaching water. At this cylinder (second), ti, W and tsi were determined and other observations were obtained. According to the analysis of those water samples, ESP values were calculated using the SAfi values of the samples. In the study ESP value was tried to be lowered under 15. All of anyone and catyons in the water drained from end of the cylinders were analized. On the other hand, at the begining of tâe study, chemical and physical properties of soil were determined. At the end of the study, it was found that spreading the amendments on the soil surface was more effective than burying them. It was defined that the amendments and the methods of application have the-59a- same el'iect on the i nil lira t inn capacity. SASA and KKFA treatments were »ore effective on tlie jeclamaticm of the sodic soils.