Soya küspesinden protein konsantresi ve izolatı elde etme yöntemleri üzerine bir araştırma

Abstract

33 ÖZET Bu çalışmada bölgemizde yer alan yağ işletmelerinde Paksoy, Marsa ve Çukobirlik kuruluşlarının yağı işlendikten sonra arta kalan soya fasulyesi küspesinin proteince zengin ürünlere dönüştürülmesi amaçlanmıştır. Bu nedenle halihazırda yem sanayiinde kullanılan soya küspelerinin özellikleri belirlenmiş ve soya unu ile küspesinin çeşitli ekstraksiyon yöntemleri uygulanarak protein içeriğinin arttırılması ve bunların protein konsantresi ve izolatı haline getirilmeleri denenmiştir. Elde edilen bulgular aşağıdaki gibi sıralanabilir; a) Kullanılan soya ürünlerinin işletmelere bağlı olarak nem içeriği $5.5-13.5; kuru maddede protein değeri % 53.5-56.0; kuru maddede kül değeri % 6.9-7.8 ve yağ değeri % 2.1-3.5 arasında değişme göstermiştir. Bu değerler ara sındaki fark çoğu hallerde küçük olmakla beraber istatistiksel öneme sahip bulunmuştur. b) Soya unu ve soya küspelerinin protein konsantresine dönüştürülmesinde kul lanılan çözücülerden asit ve alkol çözeltilerinin proteinlerin çözünmesinde musluk suyundan; ekstraksiyon sıcaklıklarından 50*C'nin oda sıcaklığına ve 70oC'ye göre daha etkili olduğu tespit edilmiştir. o) Protein oranı en yüksek 0İ 69.9) olan konsantre Marsa (küspe) ürününden elde edilirken bunu Paksoy (küspe) ürünü (& 69.1) ve Çukobirlik (küspe) ürünü {% 67.6) izlemiştir. En düşük protein oranına (Sf 64.9) sahip protein konsantresi ise Paksoy (soya unu) ürünlerinden elde edilmiştir.34 d) Protein izolatı elde etmek amacıyla farklı hammaddelere aynı işlemler uygulanmış olmakla beraber Paksoy (soya unu) ürününden, elde edilen izolatın protein değeri düşük (Sf 75.3) bulunmuş ve bunun izolat tanımına uymadığı, Paksoy, Harsa ve Çukobirlik kuruluşlarının küspe örneklerinden elde edilen izolatların % 90-92 arasında değişen protein değerleri ile izolat tanımına uygun oldukları belirlenmiştir. e) Soya unu ve küspelerinden protein konsantresi üretim randımanı t kullanılan çözücüye ve ekstraksiyon sıcaklığına bağlı olarak t 82-91 arasında değişme göstermiştir, ancak genel ortalama üretim randımanı işletmelere bağlı ola rak önemli bir.farklılık göstermemiştir. f) Protein izolatı üretim randımanı kullanılan hammadelere bağlı olarak K 9-14 arasında değişme göstermiştir. Bu durumda söz konusu bammaddelerin ekonomik bir izolat üretimine uygun olmadığı belirlenmiştir. g) Soya unu veya küspesinin protein konsantresi veya izolatı üretiminde kul lanılmasının sözkonusu olması halinde protein çözünürlüğünü koruyacak ön lemlerin soyaf asulyesinin yağa işlenmesi sırasında alınmasının zorunlu ol duğu kanısına varılmıştır.

35 somdu Tike aim of this study was to convert soybean flow and meal samples of Paksoy, Harsa and Çukobirlik (which are the main soybean oil processing factories) into protein rich products such as protein concentrate and isolate to use in food products. For this purpose, chemical composition of the raw materials was determined and various extraction techniques were practiced t© produce opnoentrate and isolate. The results obtained were as follows: a) Soybean flour and meals were determined to have 5.5-13.5 ft moisture, 53.5- 56.0 ft protein, 6.9-7.8 ft ash and 2.1-3.5 ft oil contents (on dry weight basis). Although the variation among these values vers rather small the difference was found to be statistically significant. b) Among the extraction solutions for protein acitidifed water and alcohol solution were found to be more effective than tap water. Extraction at 5Q°C gave better results than other temperatures. o) Concentrate with highest protein content (69.1 ft) was obtained from the meal sample of Harsa and this was f olloved by P&ksoy-meal and Çukobirlik meal Concentrate with that of the lowest protein content (64.9 ft) obtained from the flour sample of Karsa. »36 d) Although the sane process was applied to all samples Paksoy-flour yielded isolate with the lowest protein content (75.3 %). Isolates of Falcsoy-meal, Marsa-meal and Çukobirlik-meal had protein contents ranging from 90.0 to 92.5 %. e) Production yield of concentrate showed a variation from 82 to 91 % depending on the solvent used and the temperature applied. f ) Production yields of isolate «ere found to be 9-14 %. g) Lower protein and yield values were thought to he the result of high heat treatment applied to the soybeans and meal during oil processing. The flour and meal samples used in this study were not found to be suitable for especially protein isolate. Therefore it was conluded that necessary corrections should be Made during oil processing if soybean flour and meal were to be used in protein concentrate and isolate production.