VLF ölçümleri ve değerlendirilmesi

Abstract

ÖZET Radyo-Dalgası Yöntemi VLF (10-30 kHz) bandında yayın yapan radyo vericilerini kullanır. Bu yayınlar ölçü noktası civarında yayınım yönüne dik yatay bir birincil manyetik alan oluştu¬ rurlar. Yeraltında bir süreksizlik ya da iletken varsa yüzeyin¬ de indüklenen akımlar farklı şiddet ve yönde ikincil bir manye¬ tik alan üretir. Böylece süreksizlik civarında bileşke vektörün yönü ve şiddeti değişir. Bu değişim çeşitli biçimlerde izlene¬ rek yeraltı yapısı incelenir. VLP yöntemi yaklaşık 5-50 m arasındaki sığ iletken yapıları araştırmada oldukça hızlı ve ucuz bir yöntem olduğu için madencilikte, yeraltısuyu. zemin araştırmaları, çevre sorunları ve arkeolojide kullanılmaktadır. ülkemizde bir Türk ekibi tarafından ilk olarak uygulanan VLP yöntemi ile, 15.0-30.0 kHz frekans aralığında yayın yapan radyo istasyonlarını belirlemek amacıyla î.ü. Avcılar Kampu¬ su 'nde 7 Eylül 1992 ve 13 Ocak 1993 tarihlerinde VLP yayın spektrumları elde edilmiştir. Görülen odur ki VLF spektrumla- rında çok çeşitli frekanslarda yayın yapan radyolar vardır ve bu ise araştırmaların yürütülmesi için yeterlidir. Ayrıca VLF ölçümlerinin yön'e bağlı olarak nasıl değiştiğini belirlemek amacıyla 19.0. 20.3 ve 22.3 kHz frekansları ve 10 m elektrod aralığı için Uç farklı yönde 4 VLP ve 3 özdirenç parametresi ölçülerek gerekli karşılaştırma yapılmıştır. Daha sonra VLP Yöntemi ile l.ü. Avcılar Kampusu'nde jeofi¬ zik deneme alanında belirlenen doğrultu boyunca 16.0 kHz ve 19.6 kHz frekansları için doğu-batı (EH) ve kuzey-güney (NS) doğrultuları'nda ölçümler alınmıştır. 10 m elektrod aralığı ile 46 noktada 4 VLF ve 3 özdirenç parametresi ölçülmüştür. EH ve MS yönleri için 16.0 kHz ve 19.6 kHz frekansları'nda elde edilen parametreler grafikler üzerinde izlendiğinde seçilen doğrultu üzerinde olası iletken yeri belirlenmiştir. -93-

SUMMARY VLF MEASUREMENTS AND INTERPRETATION in The VLF-Radio Wave technigue, the electromagnetic transmissions in the frequency range of 10-30 kHz is used. These transmissions produce a primary magnetic field around the measurement site which is perpendicular and horizontal to the propagation direction.At neighborhood survey point those trans- mitters are caused a horizontal primer magnetic field perpendi¬ cular to propagation direction. If there are an inhomogenities ör conductive bodies then induced currrents on the surface of anomalous body caused a secondery magnetic field with a diffe- rent intensity and direction. Therefore. the resultant vector's direction and intensity at the surface is changed around the measurement site. This distortion has employed to prospect underground structures to be folloved in different forms. VLF method properly has appllcated at mining, groundvater, archeo- logy and ground prospecting to detect the shallov conductive structures. This method is quite guick and cheap and it pro- vides information 5-50 m depths. VLF technigue has been applied in Turkey as a first time by our Turkish group. The VLF spectrums in 7 September 1993 and 13 January 1993 are obtained in the freguency of 15.0-30.0 kHz. This VLF spectrums show that there are several transmissions in the Campus and these are enough to conduct an exploration within the area. in addition, to find the change depending on the direction för the 19.0. 20.3 and 22.3 kHz frequencies and (för 10 m electrod spacing) had surveyed för 3 different direc- tions and 4 VLF and 3 resistivity parameters had compared. Then using VLF method för 16.0 kHz and 19.6 kHz frequencles a survey has been done along at t.ü. Avcılar CampUs. The direction of the chosen profile is 321° B at each -94-site east-west (EW) and north-south (NS) directed. in this study electrod distance had taken 10 m ana measurements are made at each site 4 VLF and 3 resistivity parameters had surveyed on 46 points. VLF parameters which are obtained EW and NS directions for 16.0 kuz and 19.6 kHz frequencies are presented in graphichal form which are reflects, probable conducting zone around 50 and 340 m frora origin.