Otlatmanın toprağın hidro-fiziksel özellikleri ve otlak vejetasyonu üzerindeki etkileri

Abstract

V. ÖZET Otlatmanın toprağın hidro-fiziksel özellikleri ve otlak vejatasyonu üzerindeki etkilerini ortaya koymak amacıyla yapılan bu araştırma Kemer burgaz nahiyesi sınırları içinde yer alan Taşlı dere havzasında yapılmış tır. Toprak özelliklerinin; arazi kullanımı, toprak derinliği ve sıkışma şiddetine bağlı olarak değişimi üzerinde durulmuştur. Bu değişimi ortaya koymak aıracıyla aynı havza içinde yer alan otlak, orman ve korunmuş alanda, patika ve patikalar arası da dikkate alınarak her bir arazi kullanımına ait alandan 12 tane olmak üzere toplam 36 toprak profili açılmıştır. Her profilden de (0-15) ve (15-30) cm derinlik kademelerinden ikişer adet (paralel) silindir örneği ve birer adet doğal yapısı bozulmuş torba örneği alınmış ve böylece toplam 144 silindir örneği ile 72 torba örneği analiz edilmek üzere laboratuvara getirilmiştir. Daha sonra bu toprak örnekleri üzerinde laboratuvarda kum, kil, toz; 2 mm den küçük, 2-5 mm arasındaki, 5 mm den büyük fraksiyonların miktarları ve kök oranları, dispersiyon oranı, maksimum su tutma kapasitesi, nem ekivalanı, solma noktası, faydalanılabilir su kapasitesi, permeabilite, porosite, hacim ağırlığı, dane yoğunluğu, pH, elektriki iletkenlik, organik madde miktarı ve arazide de (her derinlik kademesindeki toprak yüzeyinde) kompaktlaşma dereceleri tespit edilmiştir. Elde edilen veriler çoğul varyans analizi ile değerlendiril miştir. Otlatmanın vejatasyonun üzerindeki etkilerini saptamak amacıyla, ot lak, orman ve korunmuş alandaki bitki türleri belirlenerek bunların geliş meleri, dip örtü yüzeyi ve tür zenginliği karşılaştırılmıştır. Araştırma sonucunda, toprakların sıkışmasından dolayı otlak alanında ki toprak özellikleriyle orman ve korunmuş alandaki toprak özellikleri arasında önemli farklılıklar tespit edilmiştir. Özellikle otlatmaya açık alandaki toprakların maksimum su tutma kapasitesi, nem ekivalanı, permeabilitesi, porositesi ve organik madde miktarı gibi özellikleri otlatmadan korunmuş ve orman alanına göre daha düşük, hacim ağırlığı ise daha yüksek bulunmuştur. Ancak patikalarla patikalar arasındaki toprak özellikleri arasında önemli fark tespit edilememiştir. -4A-Aşırı otlatma sonucunda da vejatasyondaki gelişmenin zayıfladığı, dip örtü yüzeyinin azaldığı ve bazı iyi otlak bitki türlerinde (Poa pratense, Brachypodium sylvaticum, Brachypodium pinnatum, Cynosurus cristatus, Festuca elatior, Festuca ovina, Avena fatua gibi) azalma olduğu tespit edilmiştir. -45-

EFFECTS OF GRAZING ON HYDRO-PHYSICAL PROPERTIES OF SOIL AND RANGE VEGETATION SUMMARY This study named `Effects of grazing on hydro-physical properties of soil and range vegetation` has been done in the Taşlıdere Watershed within the boundary of Kemerburgaz Forest district near Istanbul. The aim of the study was to find out the effects of grazing on the hydro-physical soil pro perties and range vegetation. Three different land use types; Forest, range land and protected area were taken into consideration and soils were sampled for laboratory analy ses. Soil samples at three sampling plots, from 36 soil profiles, for two different soil depths (0-15 cm, 15-30 cm) were collected as 144 bulk density and 76 bag samples. To obtain the effects of grazing on the range vegetation at the samp ling plots of three land use types; basal area, botanical composittion and growing performance of the natural range vegetation was evaluated. Some soil properties such as sand, silt and clay contents of the soil and fractions over 2 mm, beetween 2-5 mm and bigger than 5 mm, root ratio, dispersion ratio, saturation capacity, moisture equivalent, permanent wil ting percentage, available water, permeability, total porosity, bulk density particle density soil pH, electrical conductuvity, total organic matter have been analysed in Watershed Management departmental laboratory, in addition to these above, soil compaction measurement were also done in the plots. Field tests and laboratory finding showed that, there are significant differences between the grazed area and the other land use types (forest and protected area). Especially, saturation capacity, moisture equivalent, per meability, total porosity, organic matter of the soils at the heavy grazed area were lower than the others, but bulk density of the soils of range land was significantly higher than the others land use types. In the comparison of vegetative covers between land use types, basal area of the range land has shown a significant decreasing, growing perfor mance of this areas was also very poor and some good range plants such as Poa pratense, Br achy podium sylvaticum, Brachypodium pinnatum, Cynosurus cristatus, Festuca elatior, Festuca ovina, Avena fatua have been eliminated. -46-