Beş ayrı mısır genotipinin farklı azot uygulamalarına karşı tepkileri

Abstract

46 ÖZET Bu çalışmada beş farklı azat dozu uygulamasına karşı, beş ayrı hibrit mısır çeşidinin tepkimeleri saksı denemesiyla ölçülmüştür. Artan azot dozlarına karşı, mısır genotiplerinin kurumadde üretimleri genellikle artış göstermiş, ancak meydana gelen bu artış azot dozlarının artışına paralel olarak düzenli gerçekleşmemiş inişli ve çıkışlı artışlar göstermiştir. Genotipler ayrı ayrı dikkate alındığında artan azot dozlarına karşı kurumadde üretimleri istatistiksel olarak % 1 düzeyinde önemli bulunurken, bütün genotipler arasında kurumadde üretimleri yönünden önemli bir fark bulunamamıştır. Genotiplerin uygulanan azottan yararlanma randımanları genellikle en düşük azot dozunda en yüksek olup, artan azot dozu ile giderek bir azalma göstermektedirler. Toprağa katılan azotu en fazla absorbs eden çeşit Gs (Dekalp XL 72 AA) olarak bulunmuş, buna karşın bu genotipin EU dozu dışında kurumadde üretimi G* (TTH-815) ve Gs (P-3164)'den daha az olmuştur. Ancak Gı <LG-60)ve Ga'nin bileşiminde % If oranları Gs (MF-820), GA ve Gs' in % N oranlarına göre dana yüksek olup, bu daha fazla üretilen kurumadde içerisindeki azot oranının seyrelmesinin bir sonucu olabilir. Gs'nin artan her azot dozunda, azot absorbsiyon randımanı <AAE) diğerlerinden fazla olmakla birlikte, ürettiği kurumadde miktarı Gı'den fazla, buna karşın G* ve Gs'den azdır. Daha önce de belirtildiği gibi Gı ve Ga'de absorbs edilen azot, bitki bileşiminde birikerek kurumadde oluşumunda kullanılamamakta, Ga ve Gs'de ise absorbe edilen azot, fizyolojik süreçlerde kullanılarak kurumadde oluşumunu arttır-makta ve sonuçta azot konsantrasyonunun seyrelmesi nedeniyle düşük değerler gösterebilmektedir; bu husus mısır çeşitlerinin genetik özelliklerinin bir sonucu olabilir. Azot dozunun artışı ile toprak üstü kurumadde miktarı artarken, kök kurumadde miktarı, diğer bir deyişle kök gelişimi azalma göstermek tedir. Buna karşın azot dozunun artışı ile en az kök geliştiren çeşitler Gı ve Ga en fazla kök geliştiren hibrit çeşitler ise G* ve bunu Gs ve Gs çeşitleri izlemektedir. Bu farklılığın genotipler arasındaki genetiksel farklılıktan kaynaklandığı sonucuna varılabilir. Bütün genotipler artan azot dozlarına karşı yaprak sayılarını arttırmış olup, denemede en fazla yaprak üreten genotip Gs ve bunu G« ve Gs4.9 çeşitleri izleniş, en az yaprak üreten çeşitler ise sırası ile G3 ve Gı olarak bulunmuştur. Azot dozlarının artışı ile genotiplerin yaprak oluşturmaları istatistiksel olarak birbirlerinden % 1 düzeyinde önemli farklılık göstermişlerdir. Azot dozunun artışına paralel olarak genotiplerin boy gelişimleri artış göstermiş, ancak bu, genotipler arasında istatistiksel farklılık yaratacak kadar önemli bulunmamıştır. Artan azot dozlarına karşı bitki bileşimindeki % I miktarı artış göstermekle birlikte, bu artış genotipler arasında istatistiksel olarak fark yaratacak kadar önemli bulunmamıştır. Genotipler arasında, artan azot miktarına karşı absorbe edilen fosfor istatistiksel olarak % 5 düzeyinde önemli bulunurken, genotip 2' de fosfor oranının giderek azalması, artan azot dozlarına karşı kurumadde içinde absorbe edilen fosforun seyreltilmesinin bir sonucu olabilir. Genotipler, artan azot dozlarına karşı aldıkları potasyum miktarları yönünden birbirlerinden İstatistiksel olarak % 1 düzeyinde önemli farklılık gösterirken, bitki bileşimindeki potasyum oranının da yükselmesine neden olmuştur. Genotiplerde, artan azot dozlarına karşı kalsiyum ve magnezyum konsantrasyonlarında belirgin ve düzenli bir değişme olmamış, buna karşın genotipler arasında kalsiyum içerikleri yönününden bir farklılığın görülmemesi ile birlikte, magnezyum kapsamları arasında istatistiksel olarak % 1 düzeyinde önemli farklılık saptanmıştır. Genotip 5 dışındaki tüm genotiplerde, artan azot dozlarına karşı çinko konsantrasyonu belirgin artışlar göstermiş ve genotipler arasındaki bu farklılık istatistiksel olarak çok önemli bulunmuştur. Genotiplerin, artan azot miktarına karşı demir ve bakır içerikleri istatistiksel olarak % 1, mangan içerikleri yönünden % 5 düzeyinde önemli farklılık göstermişlerdir. Verilerden de anlaşılacağı gibi, mısır kibritlerinin birçok özel likleri yönünden farklılık göstermelerine karşın, gübre azotundan yararlan ma randımanları yönünden birbirlerine benzerdirler.

SUMMARY 50 In this investigation, the reactions of five different corn genotypes to different levels of nitrogen rates were tested in a pot experiment. The results obtained indicate that as the rates of nitrogen increased, dry matter production of all the genotypes generally increased. However, increases in the dry matter production showed fluctuations. The yield increases of each of the five genotypes at the different levels of nitrogen were statistically found significant at the 1 % level. However, the differences among the dry matter production of the genotypes at all rates of nitrogen used were found nonsignificant. The result revealed that the nitrogen use efficiency of the corn genotypes generally decreased as the rates of nitrogen applied increased being the highest when the level of nitrogen application is minimum. The nitrogen use efficiency of the applied nitrogen fertilizer was found higher in the genotype, Gs> (Dekalp XL 72 AA), than that of the others. However, the dry matter production of the genotype except the nitrogen rate of 1200 gr/pot was found lower than that of the genotypes G* (TTM-815) and GS(P.3184). Total nitrogen contents of the plants are much higher in the genotypes Gı (LG-60) and Gs than that of the genotypes G3, G« and Gs due to the fact that the absorbed nitrogen is diluted in the higher amount of dry matter production of the latter varieties, than the former ones. Although the nitrogen use efficiency of the genotype Ga is greater at each fertilizer 9 level applied than that of the others, the dry matter production is more than that of Gi, but less than that of Ga and GB. As also stated previously; the absorbed nitrogen in the Gi and G2 may be acumulated in the plant and may not be synthesized in physiological prosesses to produce dry matter; in spite of this, the absorbed nitrogen in the Ga and Gs may be synthesized by the pysiological prosesses and more dry matter is produced by these genotypes; as a result, concentration of the absorbed nitrogen may be reduced because of dilution of nitrogen in dry matter which can be due to genetic properties of these genotypes. Dry matter production of the above ground parts of the genotypes revealed increasing quantities with increasing rates of nitrogen. On the other hand, amount of root growth or root dry matter showed a striking decrease as the rates of the nitrogen used increased. Besides, as the rates51 of nitrogen applied increase, the genotypes Gi and Ga showed the least and the genotypes G4 being the highest amounts of root growth followed by the genotypes Gs> and Gs; the differences in terms of root dry matter productions among the genotypes can be attributed to genetic differences among the varieties tested. All the genotypes showed an increase in number of leaves produced with increasing nitrogen rates and in this work, the highest number of leaves was produced by the genotype Ga followed by G« and Ge; of the five genotypes, the Gs and Gi grew the least number of leaves. lumber of leaves grown by the corn genotypes with increasing nitrogen rates revealed significant differences among themselves at 1 % level statistically. Plant heights of the genotypes increased as the rates of nitrogen increased. However, no significant differences were found among the genotypes statistically. Although contents of total nitrogen in the plants showed an increase as rates of fertilizer nitrogen applied increased, the differences among the genotypes used were not found significant satistically. Amounts of total phosphorous in plants revealed differences at all levels of nitrogen among the genotypes; and the differences were significant at 1 % level. However, as rates of fertilizer nitrogen increase, contents of total phosphorous in the genotype G* indicated a regular decrease which may be attributed to dilution of phosphorous in the dry matter production. As rates of fertilizer nitrogen increased, contents of total potassium in plants showed an increase. Besides, amounts of total potassium in plants revealed significant differences at 1 % level among the genotypes statistically. Concentrations of calcium and magnesium in the above ground parts of all the genotypes didn't indicate a regular change. However, although there was not significant differences in terms of Ca contents, but significant differences in Mg contents were found statistically at 1 % level among the genotypes.52 Other than the genotype Gs, zinc concentrations in the above ground parts of the plants showed definite increases as rates of fertilizer nitrogen applied increase and the differences were found very significant statistically among the genotypes. Contents of total iron and cupper and manganese in all the genotypes revealed significant differences at 1 % and 5 % levels statistically as rates of nitrogen applied increased, respectively Âcording to the data obtained it can be concluded that although the corn genotypes used differed in various properities, they were similar to one another in terms of reactions to different levels of fertilizer nitrogen.