Türkiye genel toprak haritasının toprak taksonomisine göre düzenlenebilme olanaklarının Tokat bölgesi örneğinde araştırılması

Abstract

Bu çalışmada `Türkiye Genel Toprak Haritası` nı oluşturmak amacıyla Tapraksu (1971) tarafından eeki 1938 Amerikan sistemine göre sı nıflandırılan Tokat Bölgesi topraklarının yeniden etüd edilerek Toprak Taksonomisine (1975) göre sınıflandırılarak haritalanmasını sağlayacak bir yöntem geliştirilmiştir. Çalışma sırasında horizon esasına göre alınan toprak örneklerinin fiziksel ve kimyasal özelliklerinin yanısıra kil mineralleri' de belirlenmiştir. Toplam alanı 983855 ha olan çalışma alanında birbirinden farklı fizyoğrafik üniteler üzerinde Toprak Taksonomisi'ne göre 6 büyük toprak grubu belirlenerek tanımlanmıştır. Bu fizyoğrafik üniteler başlıca; yüksek dağ arazileri, yüksek tepelik araziler, eğimli yamaç araziler, taban araziler, kolüviyaller ve yüksek platolardır. Çalışma alanında büyük grupların saptanması amacıyla önce tüm haritalama ünitelerini kapsayacak şekilde test alanları seçilip ön profiller açılmış ve bunu takiben arazi gözlemleri ile labaratuvar analiz lerine göre tanımlama horizonları belirlenmiştir. Bu tanımlama horizonları dikkate alınarak sınıflandırılan topraklara yeni semboller verilmiştir. Test alanlarında tanımlanan büyük gruplarının tüm çalışma alanı içerisindeki doğruluğunu saptamak amacıyla değişik yerlerde aynı haritalama üniteleri için kontrol test alanları belirlenmiştir. Yapılan kontrollere göre yeni oluşturulan sembollerin doğruluk oranı saptanmıştır. Tokat bölgesinde tüm haritalama ünitelerinin kontrolleri yapılıp büyük grupları saptanmıştır. Daha sonra bu büyük grupları temsil edecek örnek profiller açılarak morfolojik tanımlamaları, fiziksel, kimyasal ve mineralojik özellikleri saptanarak Toprak Taksonomisi ve FAO/UIMESCD Lejandına göre sınıflamaları yapılmıştır. Toprakların özelliklerinin saptanmışında açılan örnek profillerden horizan esasına göre alınan bozulmuş ve bozulmamış örnekler kullanılmıştır.- 182 - Yarı kurak iklime sahip çalışma alanında saptanan bu büyük toprak gruplarının oluşumları yorumlanmış, hangi ordulara hangi alt ordulara neden girdikleri açıklanmıştır. Ayrıca Topraksu (1971) tarafından oluşturulan 1/1D000D ölçekli haritadaki toprak sınırlarına dokunmadan Toprak Taksonomisi (1975) 'ne göre büyük grupları temsilen oluşturulan semboller harita içerisine yerleştirilmiştir. Tokat bölgesinde yapılan bu çalışmada Toprak Taksonomisine göre k ordo (EİMTİSDL- İNCEPTİSOL- ALFİSDL- MDLLİSOL), 5 altordo (Fluvent, orthent, ustalf, ustnll, ochrept) içerisinde 6 büyük grup (ustifluvent, ustarthent, haplustalf, haplustoll, argiustoll ve ustochrept) saptan mıştır. FAD/UNESCD Lejandlnda ise 11 sınıf (Calcaric Fluvisol, Calcâric Regosol, Eutric Regosol, Chromic Luvisol, Drthic Luvisnl, Calcic Luvisol, Haplic Phaozem, Luvic Phaozem, Rendzina, Eutric Cambisol ve Calcic Cambisal) ayırtedilmiştir. Bu yöre topraklarının Toprak TaksonomiBİne göre 1/1DDD0D ölçekli toprak haritası ile 1/8DDD0D ölçekli genel toprak haritası oluşturulmuştur. Çalışma alanında saptanan 6 büyük toprak grubunun 5' inde baskın kil mineral dizilimi; Smektit Kaolinit İllit şeklinde olurken ustarthent büyük grubunda bu dizilim; Smektit Vermikullit Kaolinit İllit şeklinde belirlenmiştir.

In this study a metod was developed to classify, the Soil Taxonomy (1975) by resurveying and mapping upon consideration of `The General Soil Map of Turkey` uiich were done by Topraksu (1971) in wich the eld American soil classification system (1938) uas used. During the work, clay minerals were determined beside the other physical and chemical properties of the soil samples taken on the basis of sail hozirans. Six great groups of Soil Taxonomy were described on different fizyographic units in study area of 983855 ha in total. These physiog raphic units mainly consisted of mountainous, hilly. Slopy lands; walley bottonms, kolluviums and plateaus. At first, test areas were selected so as to comprise all mapping units far description af great groups and the preliminary soil profiles were dug. The diagnastic horizons were determines by means of field observation and labaratary analysis. Thus, new symbols were given tD the sails classified by these diagnostic horizons. Control test areas were selected at different places for same mapping units so as to determine they correctness of descriptive great groups af the tested areas Through the whole study area. According to control tests the correct proportions of newly formed symbols were determined. Great groups were determined after controlling all mapping units of Tokat region. Then representative horizons for great groups were dug and classification was made according to Soil Taxonomy and FAO/UNESCO Legend by sutding morphological descriptions, physical, chemical and mineralogical properties. Disturbed and undisturbed soil samples of representative profiles and their hozirans were used far the determination of soil properties. The genesis of great soil groups determined under semi-arid conditions were discussed and the reasons of their placement to orders, suborders were explained throughly. In addition to the symbols formed by representating the great soil groups according to Soil Taxonomy were placed into map without disturbing the soil boundaires of 1/100000 scaled soil map of Topraksu (1971).- im - According to Sail Taxonomy six great groups (ustifluvent, ustort- hent, haplustalf, haplustoll, argiustoll and ustochrept) in four orders (Entisal, İnceptisal, Alfisol, Mollisol) five suborders(fluvent, orthent, ochrept, ustalf and ustöll) are determined of Tokat region. Whereas according tD FAQ/UNESCD system TDkat soils have been classified into 11 classes (Calcaric Fluvisol, Eutric Regosol, Calcic Cambisol, Eutric Cambisol, Rendzina, Haplic Phaozem, Luvic Phaozem, Chromic Luvisol, Grthic Luvisol and Calcic Luvisol). Thus according to Soil Taxonomy 1/100000 soil map and 1/B0000Q general soil map are formed for soils of the study area. Out of 6 great soil groups Smectite Kaolinite Illite patern of clay mineral was observed in five groups whereas Smectite Vermicullite Haolinite Illite patern of clay mineral was observed in ustorthent great group.