Çukurova bölgesinde pamuktan sonra buğday tarımında uygulanan toprak işleme ve ekim yöntemlerinin verim ve ekonomik açıdan değerlendirilmesi üzerine bir araştırma

Abstract

ÖZET Serin iklim tahılları arasında yer alan buğday, dünyada en çok ekimi ve üretimi yapılan bir üründür. FAO'nun 1988 istatistiklerine göre 220.4 Milyon hektar ekim alanı ve 509.95 Milyon ton üretimi vardır. Türkiye ise 9.341 Milyon hektar ekim alanı, 20.5 Milyon ton üretim potansiyeli ile dünyada buğday üretiminde yedinci sırayı almaktadır. Ülkemiz tarım potansiyelinde önemli bir yere sahip olan Çukurova Bölgesi buğday tarımında da oldukça geniş ekim alam ve üretim potansiyeline sahiptir. Ülkemizin güneyinde yer alan Çukurova Bölgesinde kıyı kesimlerde tipik Akdeniz iklimi, iç kesimlerde ise daha çok karasal iklime benzeyen iki farklı iklim görülmektedir. Çukurova Bölgesinde buğday tarımı çoğunlukla pamuk tarımı ile dönüşümlü olarak yapılmaktadır. Pamuktan sonra geniş bir uygulama alanı bulan buğday tarımında, toprak işleme ve ekim işlemleri bakımından yöreler arasında bazı farklılıklar görülmektedir. Buğday tarımında uygulanan bu yöntemleri verim, ekonomik ve zaman tüketimi yönünden değerlendirmek amacıyla yapılan bu çalışma 1987-1989 yılları arasında iki yılda tamamlanmıştır. îki yıl süren çalışmada ele alınan dört farklı toprak işleme ve ekim yöntemleri bölgede yapılan bir anket çalışması sonucu tespit edilmiştir. Çalışma Ç.Ü. Ziraat Fakültesi, Araştırma ve Uygulama alanları üzerinde tesadüf parselleri deneme desenine göre denemeye alınarak yürütülmüştür. Denemeler sonunda, farklı toprak işleme ve ekim yöntemlerinin buğday verimine % 5 güven sınırı içinde istatistiksel anlamda etkili olmadığı görülmüştür. Yöntemlerin ekonomik yönden değerlendirilmesi iki farklı şekilde yapılmıştır. Birinci değerlendirme yönteminde denemelerde kullanılan alet ve makinaların 1989 yılında bölgede geçerli olan kira bedelleri dikkate alınarak birim alan başına toplam toprak işleme ve ekim giderleri bulunmuştur. İkinci değerlendirme yönteminde ise her bir yöntemde kullanılan alet ve makinaların birim alan başına toplam makina giderleri hesaplanarak deneme yöntemlerine ait birim alan başına toplam giderler bulunmuştur. Her iki değerlendirme yöntemine göre en ekonomik yöntemden, en pahalı yönteme doğru sıralamanın D,C,B,A yöntemleri şeklinde olduğu tespit edilmiştir.Zaman tüketimi yönünden yapılan değerlendirmede ise A yöntemi en yüksek, D yöntemi en düşük zaman tüketen yöntemler olarak belirlenmiştir. Çukurova Bölgesinde ekim dönemi olan Kasım-Aralık ayları oldukça yağışlı geçmektedir. Üreticiler bu yağışı dikkate alarak ekim işlemini bir an önce tamamlamak zorundadırlar. Ayrıca pamuk tarımından sonra uygulanan buğday tarımında, pamuk tarımında toprağın derin işlenmesi nedeniyle ikinci kez derin işlemeye gerek yoktur. Pullukla derin işleme yerine işverimi çok daha yüksek olan diskaro ve kültivatör kullanılması önerilir. Ekim işleminde ise yukarıda belirtilen nedenlerden dolayı, ekimin kısa sürede tamamlanması için sıraya ekim yerine, serpme ekim yapılması önerilmiştir.

43 7. SUMMARY The wheat which is counted among the cereals of cool climate is a product, of which sowing and producing is done the most in the world. According to the statistical reports dated 1988 of FAO the wheat has a sowing area of 220.4 m. hectar and production of 509.95 m. tons. Turkey is taking place at the 7th in the world in producing wheat with its production potetial of 20.5 m. tons. Çukurova Region which has an important place in agricultural potential of our country has also quite wide area of sowing and producing in wheat agriculture. Çukurova Region which is located South Turkey has two different kinds of climate, one the typical Mediterrenean Climate in coastal area, and the other a hard climate resembling terrestrial climate in the interior parts of the region. Wheat agriculture is mostly carried out in alternation with cotton agriculture. In wheat agriculture which has now a large application area after cotton production there are some differences among the zones with respect to soil treating and sowing methods. This study was completed in two years, 1987-1989, which was carried out in order to evaluate the methods used in agriculture with regard to production and economy. In the study that lasted two years four different soil treating and sowing methods have been determined as a result of a questionary study carried out in the region. The study has been executed according to the trial design of accidental parcels on the Study and Application areas of Agricultural Faculty of the University of Çukurova. At the end of the trials the different soil preparation and sowing methods were observed to have no statistical influence on wheat production within the reliance limit of 5 %. Economical evaluation of the methods was carried out in two different ways. In the first trial the rent values of the implements and machines used and which are valid in the region have been taken into consideration and total soil treating and sowing expenses per unit of area has been calculated.44 On accordance with both methods of evaluation the true order ranging from the most economical to the most expensive method has been determined to be `D,C,B,A`. In Çukurova Region November and December which are tha season of sowing are quite rainy months. Producers have to complete sowing as soon as possible, taking this situation into consideration. In addition, in wheat agriculture applied after cotton production it is no need to treat the soil so deep for the second time, as it was done so during cotton agriculture. It is recommended to use discharrow and cultivators, because of theirs performance are higher than the plough used for soil preparation. For these reasons stated above it is advised to sow in `broadcasting ` method instead of furrow sowing, so that sowing is completed in a short time.