Nitrasyona tabi tutulan çeliklerin mekanik özelliklerinde ve korozyon dayanımlarında meydana gelen değişmeler

Abstract

yapılır. Su verme sonucu ısıl gerilmeler oluşur ve bunlar şekil değişimine neden olurlar. Sıvı nitrasyonda, nitrasyon süresinin artmasıyla artış gösteren boşlukların oluşmasının sonucu olarak, nitrasyon süresi 4 saata kadar sınırlandırılmıştır. Gaz nitrasyonunda bu konuda herhangi bir kısıtlama konulmamıştır, ancak pratik nedenlerden ötürü, 90 saatlik sürenin aşılmaması öngörülmektedir. Buyüzden gaz nitrasyonu ile daha büyük nitrasyon derinliği elde edilebilir. Genelde gaz nitrasyonu, yüksek sertleşme derinliği gerektiren uygulamalarda terrcih edilir ve sertliğin korunması istenir. Sıvı nitrasyon ise 500 ° C gibi düşük sıcaklıklarda daha yüksek yüzey serliği istendiğinde tercih edilir. Ayrıca burada parçaların değişmesinde gaz sızdırmaz fırınlara nazaran, daha kolaydır. Koruyucu kaplama yapılmaksızın bölgesel olarak kısmı daldırarak, bölgesel nitrasyon yapılabilir. Hız çeliklerin dışında, banyo nitrasyonu yüksek yüzey sertliklerine ulaşmak amacıyla daha az kullanılır. Daha çok yüksek aşınma dayan imli yüzey elde edilmek istenir yada değişken eğme gibi zorlamalarda uzun süreli dayanım için kullanılır. iyon nitrasyonda ise parçaların uzun çalışma süresi, yüksek boyut kararlılığı gibi faktörler, işlemin ekonomik yönüne bir hayli etki eder. Zamanın kısaltması, düzeltme ve taşlamanın kaldırılması gibi konular endîrekt kazanç getirirler. İyon nitrasyon cihazlarının pahalı olmas direkt maliyeti artıran önemli bir faktördür. Enerji ve gazın maliyet tutan diğer nitrasyon yöntemlerinden daha az dır. Ayrıca bakım ve onarım maliyetleri düşüktür. Yukarıda belirtilen hususların dikkate alınarak nitrasyon işleminde, seçilecek yöntem, kullanılan malzeme çeşidi, arzulanan özellikler dikkate alınarak, seçim yapılması çok önemlidir. -68-

yapılır. Su verme sonucu ısıl gerilmeler oluşur ve bunlar şekil değişimine neden olurlar. Sıvı nitrasyonda, nitrasyon süresinin artmasıyla artış gösteren boşlukların oluşmasının sonucu olarak, nitrasyon süresi 4 saata kadar sınırlandırılmıştır. Gaz nitrasyonunda bu konuda herhangi bir kısıtlama konulmamıştır, ancak pratik nedenlerden ötürü, 90 saatlik sürenin aşılmaması öngörülmektedir. Buyüzden gaz nitrasyonu ile daha büyük nitrasyon derinliği elde edilebilir. Genelde gaz nitrasyonu, yüksek sertleşme derinliği gerektiren uygulamalarda terrcih edilir ve sertliğin korunması istenir. Sıvı nitrasyon ise 500 ° C gibi düşük sıcaklıklarda daha yüksek yüzey serliği istendiğinde tercih edilir. Ayrıca burada parçaların değişmesinde gaz sızdırmaz fırınlara nazaran, daha kolaydır. Koruyucu kaplama yapılmaksızın bölgesel olarak kısmı daldırarak, bölgesel nitrasyon yapılabilir. Hız çeliklerin dışında, banyo nitrasyonu yüksek yüzey sertliklerine ulaşmak amacıyla daha az kullanılır. Daha çok yüksek aşınma dayan imli yüzey elde edilmek istenir yada değişken eğme gibi zorlamalarda uzun süreli dayanım için kullanılır. iyon nitrasyonda ise parçaların uzun çalışma süresi, yüksek boyut kararlılığı gibi faktörler, işlemin ekonomik yönüne bir hayli etki eder. Zamanın kısaltması, düzeltme ve taşlamanın kaldırılması gibi konular endîrekt kazanç getirirler. İyon nitrasyon cihazlarının pahalı olmas direkt maliyeti artıran önemli bir faktördür. Enerji ve gazın maliyet tutan diğer nitrasyon yöntemlerinden daha az dır. Ayrıca bakım ve onarım maliyetleri düşüktür. Yukarıda belirtilen hususların dikkate alınarak nitrasyon işleminde, seçilecek yöntem, kullanılan malzeme çeşidi, arzulanan özellikler dikkate alınarak, seçim yapılması çok önemlidir. -68-V.ÖZET NİTRASYONA TABİ TUTULAN ÇELİKLERİN MEKANİK ÖZELLİKLERİNDE VE KOROZYON DAYANIMLARINDA MEYDANA GELEN DEĞİŞMELER Bu çalışmada nitrür bağlantılarının oluşumu ve özellikleri, nitrasyona uygun çelikler, ilk bölümlerde verilmiştir. En çok uygulama alanı bulunan nitrasyon yöntemleri olan sıvı nitrasyon, gaz nitrasyonu ve iyon nitrasyon yöntemleri ayrıntılı olarak üçüncü bölümde ele alınmıştır. Bu bölümde ayrıca nitrasyon sonrası malzemede gelişen özellikler ve nitrasyon hataları hakkında bilgi verilmiştir. Nitrasyona en çok tabi tutulan çeliklerin nitrasyon işlemlerinin mukayesesi yapılarak, kazanılan özellikler, işlem şekli, malzeme tipi, ön işlemler dikkate alınarak incelenmiştir.lşlem sıcaklığı, banyo şekli, tabaka kalınlığı, işlem süresi ve mekanik özelliklerindeki farklar araştırılmıştır. N'ıtrasyonla yüzeyde oluşan fazların yapısı ve özelliklere etkisi incelenmiştir. Bu hususlara dikkate alınarak bazı önerilere yer verilmiştir. Böylece nitrasyon hakkında gerek işlem gerekse malzeme seçimi açısından yeterli bilgi verilmeye çalışılmıştır. Bu çalışmanın nitrasyonla ilgilenen teknik elemanlara faydalı olacağına inanıyorum. SUMMARY THE EFFECTS OF NITRIDING ON THE MECHANICAL PROPERTIES AND CORROSION RESISTANCE OF STEELS In this study, formation of nitrided case and their properties, and nitridable steels are given at the first two chapters. Liquid Nitriding, Gas Nitriding and -69-