Ceylanpınar tarım işletmesinde yetiştirilen Kilis keçisi ve melezlerinin adaptasyonu üzerine bir araştırma

Abstract

-67- ÖZET Bu çalışma ile Ceylanpınar Tarım işletmesi' Ede yetiştirilen Kilis keçilerinin bölge koşullarına adaptasyonu ve bölge koşullarındaki verim potansiyellerinin araştırılması amaçlanmıştır, çalışmada, yaşın süt ve döl verim kriterleri üzerine etkisi ile melez oğlakların bölgeye uyumu ve gelişmelerinin izlenmesi de araştırılmıştır. Araştırmanın materyalini, 1988 yılı Temmuz ve Ağustos aylarında, Çukurova Bölgesi göçerlerinden, Ceylanpınar Tarım işletmesi*nce Ceylanpınar'a satın alınan farklı yaşlardaki 296 başlık Kilis sürüsü ile bunların Akkeçi x Kilis ve Saanen x Kilis çiftleştirmesinden doğan 313 baş Kilis oğlağı oluşturmuştur. Bide edilen süt, döl ve canlı ağırlıklarla ilgili sonuçlar, konu sırasına göre aşağıda özetlenmiştir: 1. Boğumda Oğlak Terimi 1988-89 teke katım ve doğum mevsimine bağlı olarak elde edilen hayvan materyali, 2, 3, 4, ve 5 sayılı çizelgelerde verilmiştir. Saanen x Kilis ve Âkkeçi s Kilis melezlemesinde, doğuran anaya göre doğumdaki oğlak verimi, Âkkeçi x Kilis genotip grubunda 100 anaya göre 124.2 oğlak iken, Saanen x Kilis genotip grubunda ise 100 anaya: 132.9 oğlak olarak bulunmuştur (çizelge, 5). Çizelgeden de izlendiği gibi doğan, canlı doğan ve 5. güne kadar yaşayan oğlaklara göre doğumdaki döl verimi (oğlak verimi), oğlak sayısında bir azalma olmadığı için (çizelge, 2; 3), farklı yöntemler arasında bu özellik bakımından, bir paralellik İzlenmiştir (Çizelge, 5). 2. Sütten Kesimde Oğlak Terimi iki genotip grubuna göre sütten kesimde oğlak verimini gösteren değerler, 2, 3, 4 ve 6 sayılı çizelgelerde verilmiştir. Burada teke altı, aşılan keçi, gebe keçi ve doğuran keçi sayısına-68- göre Saanen x Kilis genotip grubu için oğlak verimi sırasıyla % 100. 0, % 100.0, % 109.9 ve % 125.9 alarak bulunmuştur. Bu değerler, Akkeçi x Kilisler için sırasıyla % 99.1, % 99.1, % 109.5 ve % 116.1'dir, Görülüyarki ilk üç kriter, gerek grup içinde, gerek ise gruplar arasında benzemektedir. Ancak Saanen x Kilis grubu için 4. formül ile bulunan 1/6x100 = 125.9 değeri, Akkeçi x Kilis grubuna (% 116.1) göre daha üstün bulunmuştur (çizelge, 6). 3. Döl Verimi ile ilgili Diğer özellikler Saanen x Kilis ve Akkeçi x Kilis genotiplerine ait diğer döl verim özellikleri, 7 sayılı çizelgede görülmektedir. Akkeçi x Kilis melez döllere ait hesaplanan kısırlık oranı, düşük oranı, doğum oranı, gebelik oranı ve aşım oranı ile doğumda ve sütten kesimdeki yaşama gücü değerleri sırasıyla % 9.5, % 1.9, % 85.3, % 90.5, % 100, % 100 ve % 93.5 olarak bulunmuştur. Aynı değerler Saanen x Kilis melez dölleri için ise sırasıyla % 8.9, % 1.8, % 79.4, % 91.1, % 100.0, % 100.0 ve % 94.7 olarak bulunmuştur (Çizelge, 7). Burada görüldüğü gibi Akkeçi x Kilis genotip grubunda bulunan döl verim değerleri, Saanen x Kilis melezlerine göre daha yüksek olmakla birlikte, aralarında belirgin bir fark görülmemektedir. 4. Ana Tasına Göre Döl Verim özellikleri Farklı yaş gruplarındaki Kilis keçileri ile bunlardan doğan oğlakların sayıları, çizelge 8* de verilmiştir. Doğan, canlı doğan ve 5. güne kadar yaşayan oğlaklara göre hesaplanan dölverim yöntemleri arasında önemli bir fark görülmemiştir (çizelge, 9). Doğuran keçi sayısına göre 2., 3., 4., 5. ve 6. yaş gruplarında 100 anaya düşen oğlak verimi sırasıyla 122.6, 122.4, 127.5, 130.8 ve 152.9 olarak bulunmuştur (çizelge, 9). Görüldüğü gibi doğuran anaya göre oğlak verimi, yaşa bağlı olarak önemli düzeyde bir artış göstermiştir (çizelge, 9). Altı yaş grubunda. 100 doğuran anada, 152.9 oğlak elde edilmiştir.-69- 5. Laktasyon Süresi Denemeye alınan farklı yaşlı Kilis keçilerinde, hesaplanan laktasyon süresi ortalamaları çizelge 10* da verilmiştir. Bulunan değerlere göre farklı yaşlara göre hesaplanan laktasyon güreleri birbirlerine çok yakın çıkmıştır, ikinci, 3., 4., 5, re 6, yaşa ait laktasyon süresi değerleri sırasıyla 209.82 ± 3.523, 214.27 ± 2.349, 214.11 ± 3.107, 213.70 ± 3.887 ve 221.50 ± 4.982 gün olarak bulunmuştur. Bunlara ait alan genel ortalama değer ise 214.68 ± 1.643 gündür. Yapılan varyans analizi, Kilis keçilerinde, yaşın, laktasyon süresi üzerine önemli etki <P<0.05> yaptığını ortaya çıkarmıştır (Çizelge, 11). 6. Laktasyon Süt ferimi Laktasyon süt verimi ile ilgili 5 ayrı yaş grubuna ait bulunan ortalama laktasyon süt verimi değerleri, çizelge 12' de verilmiştir, ikinci, 3., 4., 5. ve 6. yaşa ait bulunan laktasyon süt verim değerleri sırasıyla 194.28 ± 10.928, 222.92 ± 7.286, 233.35 ± 9.638, 254.94 ± 12.058 ve 243.85 ± 15.455 kg' dır. Tüm yaş gruplarına göre bulunan ortalama süt verim değeri ise 229.87 ± 5.098 kg' dır. Görüldüğü gibi Kilis keçilerinde, laktasyon süt verimi, 5. yaşa kadar yaşla beraber önemli oranda bir artış gösterirken, bu artış 6. yaşta gerilemiştir (çizelge, 12). Yaşın süt verimine etkisini bulmak için, yapılan varyans analizi, bu etkinin önemli (P<0. 05) olduğunu göstermiştir (çizelge, 13). 7. Günlük Ortalama Süt Yerimi, Minimum ve Maximum Süt Terimi Farklı yaş gruplarına göre bulunan günlük ortalama, minimum ve maximum süt verim özellikleri çizelge 16' da verilmiştir, ikinci, 3., 4., 5. ve 6. yaşa ait bulunan günlük süt verim değerleri sırasıyla 0.93 ± 0.051, 1.04 ± 0.034, 1.09 ± 0.045, 1.20 ± 0.056 ve 1.11 ± 0.072 litredir. Buna ait bulunan genel ortalama değer ise 1.07 ± 0.024 litredir. Günlük ortalama, minimum ve-70- maximum süt verim özellikleri bakımından 5 yaşlı keçilerin en yüksek değere sahip olduğu, bu verimlerin 5. yaştan sonra düşmeye başladığı görülmüştür (Çizelge, 14). Âna yaşının günlük ortalama süt verimi, minimum ve maksimum süt verim özelliklerine etkisi araştırılmış ve yapılan varyanş analizi yaşın bu özellikleri önemli oranda <P<0.05) etkilediğini göstermiştir (Çizelge, 15). 8. Teke Katım öncesi Anaların Canlı Ağırlığı Âna yaşına bağlı olarak teke katım öncesi ağırlıklar, 17 ve 18 sayılı çizelgelerde incelenmiştir. Yaş gruplarına göre analarda teke katım, öncesi canlı ağırlık ortalamaları, çizelge 17' de verilmiştir, iki, 3, 4, 5 ve 6 yaşlı analarda canlı ağırlıklar sırasıyla 39.69 ±1.276, 43.09 ± 0.639, 47,81 ± 0.840, 47.14 ± 1.090 ve 47.25 ± 1.476 kg olarak bulunmuştur. Canlı ağırlık bakımından en yüksek değer, 4 yaşlı analarda görülmüştür. Bu yaştan sonra azalan oranda bir düşüş gözlenmekle beraber, bunun hızı çok azdır. Esasen 4., 5. ve 6. yaştaki Kilis keçileri, sözkonusu özellik bakımından, birbirine benzemektedir (Çizelge, 17). 9. Sütten Kesim Ağırlığı Her iki genotip grubundan olma erkek ve dişi oğlakların genotip ve doğum tiplerine göre sütten kesim ağırlığı değerleri, Akkeçi s Kilis melezi tek erkek, tek dişi; İkiz erkek ve ikiz dişi oğlaklarda sırasıyla 14.32 ± 3.850, 11.97 ±3.068} 12.87 ± 4,020 ve 9. 87 ± 3.580 kg iken, aynı değerler Saanen x Kilis melezi için sırasıyla 12.92 ± 3.390, 11,60 ±2.540; 12.37 ± 3.722 ve 11.78 ± 2. 895 kg olarak bulunmuştur (Çizelge, 19). Ana yaşı, genotip, cinsiyet ve doğum tipinin, sütten kesim ağırlığı üzerine etkisini bulmak için yapılan, varyans analizi sonucunda, ana yaşı ve cinsiyet, tek başına bu özelliği önemli (P<0. 01) şekilde etkilemiştir (çizelge, 20). Sözü edilen bu faktörlerin anılan ağırlık üzerine ikili interaksiyonları da araştırılmıştır. Sütten-71- kesim ağırlığı üzerine yaş x genotip ve genotip x doğum tipi interaksi yanları önemli <P<0.05) bulunurken, diğer tüm interaksiyonlar önemsiz çıkmıştır (çizelge, 20). 10. altıncı Ay Ağırlığı Akkeçi x Kilis ve Saanen x Kilis genotip grubundan olma oğlakların, genotip ve doğum tiplerine göre 6. ay canlı ağırlık değerleri, Akkeçi x Kilis melezi tek erkek, tek dişi; ikiz erkek ve ikiz dişi oğlaklarda sırasıyla 21. 19 ± 2.926, 18.83 ± 2.480} 22.82 ± 4.131 ve 15.05 ± 5.602 kg' dır. Saanen x Kilis melezi oğlaklarda ise aynı değerler, sırasıyla 22.09 ± 3.483, 16.83 ± 3.878; 19.83 ± 3.686 ve 19.69 ± 4.827 kg olarak tespit edilmiştir (çizelge, 25). Tapılan varyans analizi sonucunda, cinsiyet tek başına, oğlakların 6. ay canlı ağırlığını önemli (P<0. 01) derecede etkilemiştir. Altıncı aydaki canlı ağırlığı, genotip x doğum tipi interaksiyonu önemli (P<0.05) derecede etkilerken, diğer tüm interaksiyonlar önemsiz çıkmıştır (Çizelge, 26). 11. Bir Taş (12. Ay) Ağırlığı Genotip ve doğum tiplerine göre bir yaşlı çebiçlerin canlı ağırlık ortalamaları çizelge 29'da verilmiştir. Akkeçi x Kilis melez döllere ait onikinci ay ağırlıkları tek erkek, tek dişi; ikiz erkek ve ikiz dişiler için sırasıyla 40.18 ±6.386, 33.60 ± 8. 058; 41.46 ±6.527 ve 30. 06 ± 6.067 kg' dır. Aynı değerler Saanen s Kilis melezi döllerde sırasıyla 41.37 ±6.465, 30.48 ± 5,870; 42.25 ± 4.924 ye 31.27 ± 6.147 kg alarak bulunmuştur (Çizelge, 29). Ana yaşı, genotip, cinsiyet ve doğum tipi -ile bunların ikili interaksiyonlar mın, canlı ağırlık değerlerine etkisi araştırılmıştır. Yapılan varyans analizi sonucunda cinsiyet ^faktörü tek başına önemli (P<0.01) olurken, diğer tekli ve ikili faktörlerin etkisi önemsiz çıkmıştır (çizelge, 30).

-72- SUllAfiY A Research On Adaptation Of Kills Goats And Their Offsprings Were Grown At Ceylanpinar State Farm This research was brought out the adaptation of Ellis goats and their of fspriags ia Ceylanpinar State Fars. The reproductive performance and milk yield characteristics of Kilis goats at different ages and the live weights of the kids (at weaning, 6*-* and 12* H months) were compared. the experiment material of this study was 296 Kilis goats at different ages and their 313 kids bora in 1989. The results were summarized according to the characteristics as fallows: i. Fertility Bates ât Birth And Weaning According to the mating and birth season ia 1988-1989, the number of the Kilis goats and their kids are summarized in Table 2, 3 and 5. Fertility rates at birth in Akkeçi s Kilis and Saanen x Kilis genotypes were found 124.2 % and 132.9 % respectively (Table, 5>< Fertility rates at weaning in Akkeçi x Kilis genotype group were found 99.0 %, 99.0 %y 105.9 % and 116.1 % respectively «Table, 6>. In Saanen x Kills genotype group fertility rates ware found 100.0 %, 100.0 %, 109.0 % and 125.9 % respectively <Table» 6). The second group was shown high fertility rate than the first group.. 2. The Other Fertility Characteristics Infertility rates, abortion, normal birth rates and pregnancy rates in Akkeçi x îilis and Saanen x Kilis genotype groups were found 9.5 %t 1.9 %, 65.3 % and 90.5 %; 8.9 %> 1.3 %, 79.4 % and 91.1 % respectively (Table, ?>.-73- Vitîi. respect to viability in the periods of birth to weaning, the Saanen x Kilis cross-bred Fi kids were found to be higher with tbe rate of 94 »7 % wheras this rate «as found 93.5 % Akkeci k Kilis cross-bred Fi kids <Table, 7). Characteristic^ concerning reproductive efficiency f or the genotype groups of goats are suEsaarized in Table 5, 6 and ?. 3. Reproductive Efficiency Of The Goats At Different Ages The number of the Eilis goats at different ages and their offsprings are shown in Table S. Goats at sixth age with 152.9 % kids ratio were the highest at which Mere fallowed by the goats at fifth, fourth, second and third ages with the ratios of 130.8 %, 127.5 %, 122.6 % and 122.4 % respectively in Table, 9. 4. Lactation Period And Lactation Silk Yield The lactation period and lactation M Ik yield' characteristics of the Eilis goats at different age are given in Table 10 and 12. According to the statistical analysis the differences between the different age groups in lactation period <leagat of lactation period) and total silk production were found to be significant <P<0. 05) (Table 11; 13). In other words the different age groups effected the lactation period and the total silk production. 5. Dally Bean, lininum And Kazinus Kilk Tield The daily mean, oinisus and masiaaim milk yield of the Kills goats at different age are given in Table 16. The daily mean milk yield of the goats at second, third, fourth, fifth and sixth age were 0.93» 1.04, 1.09, 1.20 and 1.11 respectively CTable, 14). According to the statistical analysis daily asan ailk yields of different ages groups were found to be significant <P<0. 05İ <table, 15).-74- 6. The Live «eight Of Kilis Goats At Bating The live weight of Kilts goats at different age (2, 3, 4, 5 and 6) at mating season were found 39,69, 43.09, 47.61, 47.14 and 47.25 kg respectively^ (Table, 17). according to thesta£istical analysis the lire »«sight at the different age groups were found to be significant i a Table, 18, 7. Live Veight At Yeaning According to the genotype (Akkeçi x Kills and Saanen k Kilis) and birth type (single and twin) the weaning weight of sale and female kids are given in Table, 19. The weaning weights of the single male aad female, twin sale and female kids in Akkeçi x Kilis genotype group were found 14.32, 11.97, 12. 87 and 9.87 kg (Table, 19) whereas this weights »ere 12.92, 11.60, 12.37 and 11.78 kg respectively in Saanen z Kilis genotype group (Table, 19). The differences of genotype and birth type at Meaning weights, were found statistically insignificant, however the age of does and ses at weaning were found to be statistically significant (P<0. 01) (Table, 20). In other words, genotype and birth type did not have any significant effect on the weaning weight of the kids. Also, the age of does s genotype and genotype sc birth type interactions were found to be statistically significant <P<0.05) (Table, 20). 8. Live «eight At Sixth Ifcsnth According to the genotype and birth type, the live weights of the kids (sale and female) in Akkeçi s Kilis and Saanen s Kilis genotype groups are given in Table, 25. The live »eights of the single iaale-fessale and twin male-female Akkeçi x Kilis cross-bred? Fi kids were found 21.29, 18.83, 22.82 and 15. 05 kg respectively; (Table, 25) whereas this weights were 22.09, 16.83, 19.83 and-?5- 19.69 kg respectively in. Saanen x Kills genotype group (Table, 25). The effect of the kids' sex were found to be statistically significant <P<0.01) la Table, 26. also the genotype jc birth type interaction was found to be statistically significant <P<0.05> (Table, 26). However t ne differences of the otber interactions were found statistically insignificant < Table, 26). 9. Live «eight ât Twelfth Monti According to the genotype and birth, type, the live weights of the kids <male and female) at twelfth saonthş in Akkeçi x Silis and Saanen s Kilis genotype groups are giyen in Table, 29. The live weights of the single male-female and twin sale-female âkkeçi sc Kills cross-bred Fi kids «ere found 40.18, 33.60, 41.46 and 30.06 kg respectively < Table, 25) whereas this weights were 41.37, 30.48, 42.25 and 31.27 kg respectively in Saanen x Kills genotype group {Table, 29). The effect of the kids* sex were found to be statistically significant <P<0,01) in Table, 30. The differences of the all interactions were found statistically insignificant <Table, 30).