Juvenile hormon uygulamasının ipekböceği (Bombyx mori L.) larvalarının gelişmesine ve koza verimine olan etkileri üzerine bir araştırma

Abstract

-52- öZET Bu araştırma, ipekböceği larvalarına, sonbahar beslemesinde uygulanan Juvenile hormonun, koza verim ve kalitesine olan etkilerini araştırmak amacıyla yürütülmüştür. Deneme, 15 Ağustos-15 Eylül 1989 tarihleri arasında Bursa ipekböcekçiliği Araştırma Enstitüsü' nde, polihibrid <DxM ve MxB) ipekböceği larvaları üzerinde yapılmıştır. Juvenile hormon analoğu olarak methoprene kullanılmıştır. Denemeye alınan ipekböceği larvaları yumurtadan çıktıkları andan itibaren taze dut yaprağı ile beslenmişlerdir. ipekböceği larvaları, 4. dönemin başlangıcından itibaren biri kontrol olmak üzere 9 ayrı gruba ayrılmışlardır. Ayrılan gruplara farklı konsantrasyonlarda hazırlanan methoprene uygulaması yapılmıştır. Hormon uygulamasından önce böcekler 12 saat süreyle aç bırakılmışlar ve hormon verildikten yarım saat sonra da ilk besleme yapılmıştır. Hormon, böceklerin dorsal yüzeylerinden mikrodispenser vasıtasıyla lokal olarak uygulanmıştır. Aynı ana materyal içerisinden seçilen diğer bir grup böceğe de 5. larva döneminin başlangıcında hormon verilmiştir. Dördüncü uykudan uyanan böcekler 12 saat süreyle aç bırakıldıktan sonra ho rmon uygulanmış ve ilk besleme hormon verilmesinden yarım saat sonra yapılmıştır. Koza örümü tamamlandıktan sonra, askılardaki kozalar toplanarak kuru ve temiz bir ortamda yaklaşık 10 gün süreyle bekletilmiştir. Bu sürenin sonunda her gruptan tesadüfi alarak seçilen kozalarda, koza ağırlığı, kabuk ağırlığı, koza-kabuk oranı, iplik ağırlığı ve uzunluğu ile denye analizleri yapılmıştır. Elde edilen veriler kullanılarak yapılan varyans analizi ve duncan testi sonucunda gruplar arasındaki farklılıklar saptanmıştır. Deneme sonucunda, her iki dönemde juvenile hormon uygulaması yapılan bireylerin hemen hepsinde larva döneminin uzatılması sağlanmıştır. Farklı hormon konsantrasyonlarının uygulandığı gruplardaki larvalar kontrol grubuna göre ortalama 3 gün daha geç koza örmeye başlamışlardır.-53- Yüksek dozda hormon uygulaması yapılan gruplarda ölün aranı yüksek olmuştur, ölümler özellikle 4. dönemde yapılan uygulamada daha yüksek olmuştur. En fazla ölüm oranları larva basına 12.5jıg JH+aseton ve 12.5 ug JH+ su uygulaması yapılan A ve D grupları ile larva basına yalnız 12.5 ug hormon verilen G grubunda olmuştur. Deneme sonucunda, koza ağırlığı bakımından en yüksek değerler; 4. dönemde yapılan uygulamada, 12.5 ug JH+aseton/ larva ve 12.5 ug JH+su/larva uygulamalarından; 5. dönemde İse, 12.5 ug JH+su/ larva ve 0.125 >JLg JH+su /larva uygulamalarından elde edilmiştir. Kabuk ağırlığı bakımından en iyi sonuçlar; 4. dönemdeki uygulamada, 12.5 ug JH+su/ larva ve aseton konsantrasyonlarından; 5. dönemdeki uygulamada ise, 0.125 ug JH+su/ larva ve 1.25 ug JH+su /larva konsantrasyonlarından elde edilmiştir. Koza-kabuk oranlarında ise en iyi sonuçlar, 4. dönemdeki uygulamada, 0.125 ug JH+aseton/ larva ve 0.125 ug JH+su/ larva konsantrasyonlarından; 5. dönemdeki uygulamada ise, 1.25 ug JH+su/ larva ve 0.125 ug JH+su/ larva konsantrasyonlarından elde edilmiştir. iplik uzunluğu bakımından ise en iyi değerler, her iki dönemde yapılan uygulamalar sonucunda da 0.125 ug JH+aseton/ larva konsantrasyonlarından elde edilmiştir. iplik ağırlığında ise en iyi değerler, 4. dönemdeki uygulamalarda 0.125 ug JH+aseton/ larva ve 0.125 ug JH+su/ larva konsantrasyonlarından; 5. dönemdeki uygulamalarda ise 0. 125 ug JH+aseton/ larva konsantrasyonlarından elde edilmiştir. Denye konusunda yapılan analizler sonucunda. 4. dönemdeki uygulamalar arasında istatistik! alarak önemli farklılıklar bulunamamıştır. Besinci dönemde yapılan uygulamalarda ise en iyi denye değeri, 0.125 ug JH+su/ larva konsantrasyonundan elde edilmiştir. Larvalara verilen konsantrasyonlar içerisinde, en iyi değerler 0.125 ug; 1.25 ug JH/larva uygulamaları ile elde edilmiştir. Diğer yandan asetonun da hormonun etkinliğini arttırdığı gözlenmiştir. Larva basına 0.125 ug JH uygulaması yapılan gruplarda, koza ve kabuk ağırlığı ile koza-kabuk oranları; iplik ağırlığı ile iplik uzunluğu kontrol grubuna göre artış göstermiştir.-54- Deneme sonbahar beslemesi koşullarında gerçekleştirilmiştir, ancak ipekböcegi larvalarının gelişmesi ve büyümesi için daha elverişli olan ilkbahar döneminde de juvenile hormonun büyüme ve gelişme ile koza verimi üzerine olan etkileri araştırılmalıdır. Diğer yandan, bu deneme sonucunda optimal dozlar olarak bulunan, 0.125 ug- 1,25 ug juvenile hormon dozlarının koza verim ve kalitesine olan etkileri yeniden belirlenmelidir. Sonuç olarak, uygun konsantrasyonların ve daha pratik hormon uygulamalarının bulunmasıyla, koza verim ve kalitesinde önemli artışlar sağlanabileceği görülmüştür.

-55- SOVIAEY In this study, the effects of j uveal le hormone on the cocoon yield and the development of silkworm larvae, Bombyx marl, were Investigated. The Fi polyhibrids of HxK and MxN lines which carry a gene of the tetramoulter were used. The eggs were obtained from Bursa Silkworm Research Institute, in the fall of 1989. The larvae were hatched from eggs with artificial incubation at 26±1 *0 and 80% humidity, and they were fed with fresh mulberry leaves during their larval life. The fourth instar larvae were randomly divided into 9 groups. One of them was seperated as a control. The other eight groups were treated with different amount of juvenile hormone analogue, methoprene. Fewly ecdysed 4th instar larvae were starved for 12 hours and were then treated with different amount of methoprene. Larvae were fed 30 minutes after the treatment. Methoprene was applied topically from dorsal surface of the larvae by using a microdispenser. Same experiment was also conducted on the 5th instar larvae. After all the individuals completed spining the cocoon, the cocoons were harvested. Several properties of cocoon and cocoon filament were investigated 10 days after the harvesting of the cocoons. All the individuals of the groups which treated with different amount of methoprene showed on extra larval moult, and the methamorphosis was delayed 3 days when compared with the control group. Treatment of larvae with high doses of J HA caused significant mortality. Especially on the 4th instar larvae mortality rate was ranged from 62% to 88% among the groups. About 68% of the larvae died as soon as they treated with 12.5 ug JHA+acetone ; 12.5/ig JHA+water and only 12.5ug J HA/ larva. There were significant differences among the groups in terms of cocoon yield and quality (P<0.05>.-56- The cocoon weights were increased by the application of 12.5 ug JH+acetone and 1.25 ug JH+acetone / larva, during the 4th instar; and 1.25 ug JH+water and 0.125 ug J H+ water / larva during the 5th 1 astar. The cocoon shell weight increased by using 12.5 ug JH+?ater during the 4th Instar and 0.125 ug JH+water and 1.25 ug JH+water during the 5th instar. The percantage of cocoon shell was increased when 0. 125 ug JH+acetone and 0.125 ug JH+water / larva during the 4th instar and 1.25 ug JH+water and 0.125 ug JH+water / larva during the 5th instar. The cocoon filament length and weight were increased by the application of. 0.125 ug JH+acetone and 0.125 ug JH+water /larva treatment during 4th and 5th lnstars. There were no significant differences among the groups in terms of denier size (P>0.05) during the 4th instar however; the denier size increased when 0. 125 ug JH+water is given per larva during the 5th Instar. It was found that 0.125 ug; 1.25 ug J HA per larva were the optimal doses. The application of acetone also increased the effects of hormone. The cocoon weight, cocoon shell weight, percentage of cocoon shell weight and the length of cocoon filament were also increased by application of JHÂ during the 4th and 5th larval instars. The effects of juvenile hormone on the silk yield, silk quality and on the development of silkworm larvae should also be investigated during spring rearing. The economics of hormone treatment should also be investigated. As a result, topical application of juvenile hormone can increase the cocoon quality and silk yield if they are applied at the right concentration and right time.