İzmit-Kerpede hızlı gelişen türlerle kurulan adaptasyon depremlerinin entomolojik problemleri

Abstract

V. ÖZET Bu çalışma, artan orman ürünü ihtiyacına cevap vermede en önemli çare olarak görülen ve hızlı gelişen türlerle ağaçlandırma çalışmalarına temel olan tür denemelerinin ikisinde yapılmıştır. Yanyana bulunan bu iki tür denemesi, yurdumuzda hızlı gelişen yabancı türlerle ağaçlandırma çalışmaları için seçilmiş olan İzmit-Kerpe'de, 1974 ve 1975 yıllarında kurulmuştur. Deneme alanındaki mevcut zararlı böcekleri tesbit etmek için, son yıllarda direkt mücadelede de giderek artan bir biçimde kullanılmaya başlanan feromon tuzaklarından başka, ışık tuzakları ve özellikle olası kabuk böceklerini yakalamak için, tuzak ağaçlan gibi yöntemlerden yararlanılmış ve bunlar sık sık kontrol edilerek gözlemler yapılmıştır. Bu çalışmanın yürütüldüğü deneme alanlarında, 1974 yılında kurulan denemede; Pinus radita D. Don. (3 orijin), Pinus muricata D.Don. (2 orijin), Pinus jeffreyi Grev & Balf. (2 orijin), Pinus taeda L., Larix leptolepis (S. et Z. ) Gordon, Larix eurolepis Henry, Cupressus sempervirens var horizontalis (Mill) Gordon, Pinus eldarica Medw., Pseudotsuga menziesii (Mirb.)Franco. bulunmaktadır. Bu deneme sahasında böcek zararları bakımından dikkati çeken zararlı Rhyacionia buoliana (Schiff.) olmuştur. Bu böcek, denemede kullanılan bütün çam türlerini etkilemiş ve Pinus jeffreyi, Pinus muricata, Pinus taeda, Pinus eldarica tahribattan çok büyük zarar görmüştür. Fakat P.radiatdnm bu böcek nedeniyle gördüğü tasalluta direndiği saptanmıştır. Zira böceğin varlığı süregelmekle beraber tahribat izleri artık bu ağaç üzerinde görülmemektedir. Pinus radiata D.Don. 'nın 1974 tür denemelerinde kullanılan üç orijini de böcek zararlarından etkilenme, iyi büyüme ve düzgün gövde açısından denemelerde varlığını koruyan diğer tür ve orijinlere ait ağaçlar arasında göze çarpmaktadır. Çalışmanın yürütüldüğü ikinci deneme alanı olan 1975 tür denemesinde Pinus taeda L.(3 orijin ) Pinus virginiana Mili. (2 orijin ), Sequoia sempervirens Endi., Pinus elliotti Engelm. Pinus densiflora (Sieb. & Zucc.) bulunmaktadır. Bu denemede de dikkati çeken zararlı böcek Rhyacionia buoliana (Schiff. )dir. Bu böcek P. densiflora ve 58P. virginiana'da büyük tahribatlar yapmış iken P. taeda ve P. elliotti bu tahribattan gözle görünür derecede daha az etkilenmiştir. Pinus taeda ve Pinus elliotti büyüme açısından, S.sempervirens sağlık açısından iyi durumdadırlar. Her iki denemede, Lymantria dispar (L), Leucaspis pusilla Loevv, İps sexdentatus (Boerner), Orthotomicus erosus (Woll.), Pissodes notatus (Fabr.), Acanthocinus griseus (Fabr.), Dioıyclria splendidella (H-S) ve Diprion pini (L.) tesbit edilmiştir. Lymantria dispar (L.), Leucaspis pusilla Loew ve Pissodes notatus (Fabr.) ve Diprion pini (L.) denemelerde zarar yapıcı populasyon yoğunluğundan uzaktırlar. Dioryctria splendidella (H-S) 1986 yılında sahil çamlarında yapılan zamansız budamalara, ağacın bol reçine vererek tepki göstermesi ile yayılmış ancak daha sonra budama zamanının düzenlenmesi ve böceğin uçma zamanında ağaçlan yaralamaktan kaçınılması ile normal zararsız seviyeye inmiştir. Tür denemelerine geçmesi, büyük olasılıkla sahil çamlarında yayıldığı yıllarda olmuştur. Çünkü tür denemelerinde ağaçlara herhangi bir müdahalede bulunulmamıştır. Dioryctria splendidella (H-S) bu gün için tür denemelerinde zarar yapıcı seviyede değildir. Acanthocinus griseus (Fabr.) zararlısı özellikle Pinus elder ica Medw.'larda tesbit edilmiştir. Pinus elderica 01/02/1994'ten itibaren yapılan temizleme çalışmalarında sahadan çıkarıldığı için bu zararlıya karşı bu aşamada yapılacak bir mücadele sözkonusu değildir. Orthotomicus erosus (Woll.) ve ips sexdentatus (Boerner) adlı kabuk böcekleri ise potansiyel zararlı olarak tesbit edilmişlerdir. Başlangıçda sekonder zararlı olarak ortaya çıkmalarına rağmen, belirli bir populasyon yoğunluğuna ulaştıktan sonra primer karakter alabilecekleri için dikkatle gözlenmeleri gerekmektedir. Kimyasal mücadele'den ziyade denemeler de yapılacak temizleme aralama işlerinde parsellerde artıkların kalmamasına dikkat edilerek, böcekleri cezbedecek ağaçlar meşcereden çıkartılarak populasyonunu kontrol altında tutmak mümkün olacaktır. 59

SUMMARY Entomological problems of adaptation trials established with fast growing species of Izmit-Kerpe This study was made at the species trials established with fast growing exotic species which are considered to be are of the solutions to increase the wood production. These species trials were established at the Kerpe-İzmit in 1974-1975. To determine exited harmful insect in the experiment area, feromon trap, light trap and trap trees especially to catch bark beetles were used and these traps were frequently controll. There are Pimis radiata D.Don. (3 origin), P. muricata D.Don, (2 origin), P. jeffreyi Grev & Balf. (2 origin), P. taeda L., Larix leptolepis (S. et. Z) Gordon, Larix eurolepis Henry, Cupressus sempervirem var.horizontlis (Mill.) Gordon, Pinus eldarica Medw, Pseudotsuga menziesii (Mirb.) Franco, in the experiment are related to this study Rhyacionia buoliana (Schiff.) is important harmful insect among harmful insects in this experiment area. This insect has affected to all Pinus species in experiment and P. jeffreyi, P. muricata P. taeda, P. eldarica, have suffered from the insect. 3 origin of P. radiata D.Don, in the experiment established in 1974, were examined as satisfactory trees that are resistant against to harmful insect, have good growth and straight stem. There are Pinus taeda L.(3 origin), Pinus virginiana Mill. (2 origin), Sequoia sempervirem Endl., Pinus elliotti Engelm., Pinus densiflora (Sieb. & Zucc.) in the second trial site established in 1975. The most conspicuous harmful insect is R. buoliana (Schiff.) in this experiment. This insect have made serious damages on the P. densiflora, P. virginiana whereas P. taeda and P. elliotti are slightly suffered. P. taeda and P. elliotti have better growth than Sequoia.sempervirem. At both experiment, Lymanlria dispar (L.), Leucaspis pusilla Loew., Ips sexdentatus (Boerner), Orthotomicus erosus (Woll)., Pissodes notatus (Fabr.), 60Acanthochms griseus (Fabr.)., Dioryctria splendidella (H-S), Diprion Pini. (L.) were recognized. Lyman tria dispar, Leucaspis pusilla,Pissodes notatits and Diprion pini in the experiment are far away from devastating population level. D. splendidella was spreaded out because of the pruning made in wrong time and method in 1986. Consequently, trees reacted as giving plenty resin but later that harmful insect population level with requlating pruning time and avoid to damaing tree in flying time of the insect has reached to normal way. Infection of this insect to the species trials happened in the years of infection of P.maritima trees. Because any interfere to the trees wasn't made in the species trials. Nowadays D. splendidella (H-S) isn't a harmful insect in plantations. Especially Acanthochms griseus (Fabr.) was determined on P. eldrica. P.eldarica has been taken out of area for cleaning works since 01/02/1994, for that reason there is no need to take precaution against this insect. Bark beetles, named Orthotomicus erosııs (Woll.) and Ips sexdentalus (Boern.), were determined as potential harmful. Therefore the popuations of these insects should be continiously observed. If they reach to dangerous population density, the priority should be given to silviculturel treatments, rather than chemical control. 61