Bilgisayar destekli konusal orman haritalarının üretimi ve orman bilgi sisteminin oluşturulması

Abstract

V.ÖZET Bilgisayar destekli konusal orman haritalarının üretilmesi ve orman bilgi sisteminin oluşturulmasının doktora konusu olarak ele alındığı bu çalışma dört bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde konunun önemi, çalışmanın amacı ve ülkemizde bir orman bilgi sisteminin kurulmasının gerekliliği vurgulanmıştır. Çalışmanın ikinci bölümünde, bugüne kadar yapılan çalışmalar da dikkate alınarak konunun teorik bazda incelenmesi gerçekleştirilmiştir. Bu bölümde sistem, bilgi sistemi, mekansal bilgi sistemleri, sayısal harita, arazi bilgi sistemi ve coğrafi bilgi sistemi gibi kavramlar açıklanmış ve bunların birbirleri ile olan ilişkileri belirtilmiştir. Coğrafi bilgi sistemleri tarihsel gelişimi ile ele alınmış ve konunun teorik esasları derinlemesine incelenmiştir. Raster - vektör ve hibrid coğrafi bilgi sistemlerinin özellikleri ve bunların birbirlerine göre sahip oldukları avantaj ve dezavantajlar yine bu çalışma çerçevesinde ele alınmıştır. Yine bu bölümde raster-vektör ve tematik veriler coğrafi bilgi sistemleri çerçevesinde irdelenmiştir. Coğrafi verilerin coğrafi bilgi sistemi içerisinde sahip oldukları önem nedeniyle coğrafi veri kaynakları, coğrafi veri elde etme yöntemleri ve veri tabanı yönetim sistemleri (DBMS) ele alınarak bu konulara açıklık getirilmiştir. Coğrafi bilgi sisteminin bileşenlerinden yazılım, donanım ve kullanıcılar, bunlara ait alt bileşenler ile birlikte yine bu bölümde ele alınmıştır. Çalışmanın ana konusu olan orman bilgi sisteminin teorik esasları, gerekliliği, orman kadastrosu ve orman bilgi sistemi ilişkisi ve bilgisayar destekli konusal orman haritalarının orman bilgi sistemi ile üretilmesine yönelik temel esaslar ele alınarak bu konulara açıklık getirilmiştir. Çalışmanın üçüncü bölümünde bilgisayar destekli konusal orman haritalarının üretimi ve orman bilgi sisteminin oluşturulmasına yönelik model çalışması gerçekleştirilmiştir. Bu bölümde, yapılan uygulamanın amacı, uygulama sahasının seçiminde göz önüne alınan kriterler ve bu sahanın özellikleri ve ayrıca kullanılan donanım ve yazılımlar belirtilmiş ve de bu yazılımlardan AUTOCAD ve ARC/INFO yazılımları hakkında bilgiler verilmiştir. Oluşturulan orman bilgi sistemi modeli (ORBlS) tasarım aşamasından kullanım aşamasına kadar gerçekleştirilen her aşaması ile detaylı olarak açıklanmıştır. Orman bilgi sisteminin tasarımında belirlenen coğrafi bilgi katmanları ve öznitelikler, sunulan metin içinde verilmiş, bunlara ait detaylar ise ekler bölümünde sunulmuştur. Başlangıçta oluşturulan coğrafi bilgi katmanlarının dışında, model alanının yükseklik verilerinden yeni coğrafi bilgi katmanlarıoluşturulmuştur. Oluşumu tamamlanan orman bilgi sistemi kullanılarak çeşitli sorgulamalar ve analizler gerçekleştirilmiş, üretilen haritalar gerek metin içinde, gerekse ekler bölümünde verilmiştir. Çalışmanın son bölümü tartışma ve sonuç bölümünden oluşmaktadır. Bu bölümde, yapılan çalışmanın genel bir değerlendirmesi yapılmış ve kazanılan tecrübeler ışığında önerilerde bulunulmuştur. Yine bu bülümde, Türkiye şartlarında bir orman bilgi sistemi oluşturulurken dikkat edilmesi gereken noktalar ve karşılaşılabilecek problemler belirtilmiş ve çözüm önerileri getirilmiştir. Ülkemizde bir orman bilgi sistemi oluşturmanın gerekliliği tekrar vurgulanmış ve böyle bir sistemin ülkemiz ormancılığına sağlayacağı katkılar açıklanmaya çalışılmıştır.

ZUSAMMENFASSUNG DİE ERSTELLUNG COMPUTERUNTERSTÜTZTER THEMAT1SCHER FORSTKARTEN UND DEN AUFBAU EINES FORSTLICHEN INFORMATIONSSYSTEMS Diese Arbeit, welche die Erstellung computerunterstützter thematischer Forstkarten und den Aufbau eines forstlichen Informationssystems zum Inhalt hat, besteht aus vier Teilen. im ersten Teil werden das Ziel der Arbeit und die Notwendigkeit deş Aufbaus eines forstlichen Informationssystems in unserem Land besonders betont. Die Untersuchung der theoretischen Grundlagen wird durch die Auswertung der bislang zu diesem Thema erschienenen Literatür im zweiten Teil durchgeführt. AuSerdem werden die Begriffe Informationssystem, raumbezogenes und geographisches Informationssystem, digitale Karte, Landinformationssystem u.a. erlâutert und die Zusammenhânge zwischen diesen aufgezeigt. Besonders die geschichtliche Entwicklung und die theoretischen Grundlagen geographischer Informationssysteme werden ausführlich behandelt Die charakteristischen Eigenschaften von Raster-, Vektör,- und Hybrid,- Geo-lnformations- systemen, sowie deren Vor- und Nachteiie, werden im Rahmen dieser Arbeit genau studiert. Ferner wird die Bedeutung von Raster-, Vektör- und thematischen Daten. VVegen der VVichtigkeit der geographischen Daten in Geo-lnformationssystemen, erfolgt eine Erlâuterung ihrer Erfassungsmethoden und Datenquellen, sowie der Datenbank- Verwaltungssysteme. Die Komponenten eines Geo-lnformationssystems, die Softvvare, Hardvvare und Anvvender, und ihre zugehörigen Teilkommponenten vverden detailiert erörtert. Den AbschluS deş zvveiten Abschnitts bildet eine Untersuchung und Erlâuterung der theoretischen Grundlagen und der Notvvendigkeit eines forstlichen Informationssystems (FIS), deş Zusammenhangs zwischen VValdkataster und forstlichem informationssystem, sowie der Grundlagen zur Erstellung von computergestützten thematischen Forstkarten durch das forstliche informationssystem, welches das Hauptthema dieser Arbeit ist. im dritten Abschnitt wird die Durchführung der Modelentwicklung zur Herstellung thematischer Forstkarten und zum Aufbau deş forstlichen Informationssystems beschrieben. Als Untersuchungsgebiet wurde dafür der Belgrad-VVald im Bezirk istanbul gevvâhlt. Aufterdem werden der Zweck der durchgeführten Arbeiten, die beachteten Kriterien bei der Wahl deş Testgebiets und dessen Eigenschaften beschriebenen. VVeiterhin enthâlt der Abschnitt eine Aufstellung der verwendeten Softvvare und Hardware, wobei Informationen über die Software AUTOCAD und ARC/INFO gegeben werden. DerAufbau des Modells des forstlichen Informationssystems ist von der Konzeption bis zur Realisation in alien Schritten ausfûhrlich beschrieben. Die bei der Konzeption festgelegten Informationsebenen und Attribute betinden sich im Hauptteii, die zu ihnen gehörenden Details jedoch im Anhang der Arbeit. Zusâtzlich zu den am Anfang gebildeten Infor mationsebenen, sind neue Ebenen aus Höhendaten erstellt worden. Durch die Anwendung des vervollstandigten forstlichen Informationssystems sind vielfaltige Abfragen und Analysen durchgeführt worden. Die erstellten Karten sind teils im Hauptteii und teils im Anhang eingefugt. Der letzte Teil der Arbeit besteht aus dem Diskussions- und Ergebnisteil. Er enthâlt die allgemeine Auswertung der durchgefûhrten Arbeit und Vorschlâge, die auf den gewonnenen Erfahrungen beruhen. AuRerdem werden sowohl die Punkte, die wahrend des Aufbaus eines forstlichen Informationssystems unter türkischen Bedingungen beachtet werden müssen, als auch die Probleme, die dabei angetroffen werden können, dargelegt, und Vorschlâge zu ihrer Lösung erbracht. Die Notwendigkeit des Aufbaus eines forstlichen Informationssystems in der Türkei und der groBe Nutzen eines solchen Systems werden an dieser Stelle noch einmal besonders betont. 136