Deterjan atıklarının alıcı çözeltideki oksijen çözünürlüğüne etkisinin incelenmesi

Abstract

ÖZET DETERJAN ATIKLARININ ALICI ÇÖZELTİDEKİ OKSİJEN ÇÖZÜNÜRLÜ?ÜNE ETKİSİNİN İNCELENMESİ Deterjanlar veya yüzey aktif maddeler, ana madde olarak sentetik yüzey aktif madde bulunduran temizlik araçlarıdır. Bunlar doğal sularda köpük oluşturma özelliklerinden dolayı önem kazanmıştır. Bu husus özellikle, alkil benzen sülfonat (AB S) kullanıldığında geçerli olmaktadır. 1965 yılı ortalarında deterjan endüstrileri, ABS üretiminden biyolojik olarak bozunabilen LAS üretimine dönüşmeyi gerçekleştirmişlerdir. LAS; lineer alkil sülfonatür ve düz zincirli gruba sahip yapıda bir alkil aril sülfonatür. ABS ise; dallanmış zincirli alkil grubu, benzeri halkası ve sülfbnattan oluşmaktadır. (6) Günümüzde en yaygın bir şekilde kullanılan deterjan LAS olduğundan, alıcı sularda LAS atıkları mevcuttur. Bu durumdan yola çıkarak çalışmamızda LAS bozunmasına paralel olarak sulardaki doygun oksijen miktarındaki azalmayı inceledik. LAS tayinleri için prensibi, anyonik yüzey aktif maddelerin metilen mavisi ile metilen mavisi aktif maddeleri oluşturarak mavi renkli bir tuz teşkil etmesi ve oluşan bu tuzun kloroformda çözülüp mavi rengin şiddetiyle konsantrasyon arasındaki orantıya dayanan metilen mavisi yöntemi uygulandı (2). Oksijen tayinleri WTW-OXI 55 marka bir oksimetre kullanılmak suretiyle yapıldı. Çeşitli deterjan konsantrasyonlardaki su örnekleri için oksijen ölçümleri ve LAS tayinleri periyodik olarak yapıldı. Çalışmamızı üç aşama olarak ele alacak olursak; ilk aşamada çeşitli konsantrasyonlarda deterjan içeren su örneklerindeki oksijen miktarları ölçüldü (14). İkinci aşamada çeşitli pH değerlerindeki deterjanlı su örneklerinde çalışıldı ve uygun çalışma pH değerinin pH 4 olduğu saptandı. Son aşamada ise farklı deterjan konsantrasyonlanndaki su örnekleri için, Cu(2+), Mn(2+), Cr(3+) iyonlarının deterjan bozunması üzerindeki etkileri araştırıldı ve değişik konsantrasyonlardaki Cu(2+), Mn(2+), Cr(3+) iyonlarının deterjanın bozunma derecesi üzerinde etkili olduğu saptandı.

SUMMARY THE EFFECT OF DETERGENT BY-PRODUCTS ON OXYGEN SOLUBILITY IN RECEIVING WATER Detergents or surface active agents are cleaning agents, which contain synthetic surface active agent as main agent. These have gain importance because of their property to greate foam in natural waters. This matter is particularly valid if alkyl benzene sulphonat (ABS) is used. In the mid of 1965 the detergent industry has realized the transition from ABS production to LAS production, which may be biologically decomposed. LAS is linear alkyl sulphonat and is an alkyi aryl sulphonat in a structure with even chain group. And ABS consists of branched chain alkyl group, benzene ring and sulphonat. (6) As the most common used detergent nowadays is LAS there are LAS residuals in receiving waters. Based upon this state we have examined in our studies the decrease in saturated oxygen amount in parallel to LAS amount in waters. For the LAS determination the methylene blue method was applied by forming methylene blue active agents with anionic surface active agents and methylene blue, and whereby a blue coloured salt was constituted and the solution of this salt in chloroform and which was based on the proportion of the strength of the blue colour and the concentration (2). The dissolved oxygen in water was determined by using an Oxymeter of the type WTW-OXX 55. The oxygen measurement for the water samples in different detergent concentration and LAS determination was made simultaneously. If we handle our studies as three phases; in the first phase the oxygen contents in water samples containing detergent in various concentrations were measured. In the second phase water samples with detergent of various pH values were dealt with and it was determined that the suitable working pH value is pH 4. And in the last phase the influence of Cu(2+), Mn(2+), Cr(3+) ions on decomposition of detergent was researched for water samples in various concentrations, and it was determined that Cu(2+), Mn(2+), Cr(3+) ions in different concentrations are effective on the grade of decomposition of detergent. 37