Bolu-Yedigöller granitik kayaçlarının petrojenezi ve metalojenezi

Abstract

Ill öz BOLU-YEDİGÖLLER GRANİTİK KAYAÇLARININ PETROJENEZİ ve METALOJENEZİ Bolu Granitoyid Kompleksi olarak adlandırılan bir gurup granitoyidik intrüzyon, Batı Pontidlerde, Kuzey Anadolu Transform Fayı kuzeyinde yüzeyler. Bu granitik intrüzyonlar, Üst Paleozoyik sırasında deforme olmuş ve pasif kenar istifi olarak yorumlanan `İstanbul Paleozoyik`i tarafından uyumsuzlukla örtülür. İstanbul Paleozoyik'inin temelinde üç farklı kayaç gurubu yüzeyler. Yapısal olarak en altta bulunan birim Sünnice Grubu olarak adlandırılan ve meta-granitik intrüzyonlar ile birlikte gnays ve amfibolitlerden oluşan yüksek dereceli metamorfiklerdir. Bu birimi üzerleyen Çaşurtepe Formasyonu olarak adlandırılan meta-volkanikler, yeşilşist fasiyesinde metamorfizmaya uğramış, ana olarak andezit bileşimli lavlar ile volkanoklastik sedimentlerden oluşur. Üçüncü kayaç gurubunu ise bu birimi kesen BGK (Bolu Granitoyidik Kompleksi)'nin granitoyidik intrüzyonlan oluşturur. BGK çalışma bölgesinde batıda Tüllükiriş Plütonu ve doğuda Kapıkaya Plütonu olmak üzere iki farklı intrüzyon ile temsil edilir. Bu çalışma sonucunda, inceleme alanının yapısal olarak en altında yer alan Precambriyen yaşlı Sünnice Gurubunun migmatitik bir birim olduğu ve kendinden daha genç birimler için bölgenin kıtasal temelini oluşturduğu düşünülmektedir. Çaşurtepe Formasyonu, bir yitim zonu üzerinde gelişmiş kalk-alkali yay mağmatizmasmın yüzey ürünleri olarak yorumlanmıştır. Ayrıca mineral parajenezleri ve alterasyon desenleri Çaşurtepe metabazitinin granitoyid sokulumları ile birlikte porfiri tip cevherleşmelere yataklık ettiğini ve ekonomik öneme sahip cevherleşmeler için potansiyele sahip olduğunu göstermektedir. Plütonlara ait çalışmalar plütonlann sol yanal bir yitim rejimi içinde, esas olarak mantodan sağlanmış ve büyük ölçüde kıta kabuğundan kirlenmiş, kıta kenarı yay mağmatizması ürünü bir magmanın, dalan okyanusal kabuğu üzerleyen kıta kabuğuna ve kabuğun sığ derinliklerine yerleşmesi ile gelişmiş olduklarına işaret eder. Bu da Batı Pontid tektonik kuşağında Alt Paleozoyik döneminde bir yitimin varlığı konusunda ilk veri olmaktadır.

IV ABSTRACT PETROGENESIS and METALOGENESIS of BOLU-YEDİGÖLLER GRANITIC ROCKS A group of granitoidic intrusions called the Bolu Granitoidic Complex is exposed to the north of the North Anatolian Transform Fault. The granitic intrusions are unconformably overlain by the Palaeozoic of Istanbul that deformed in the Late Palaeozoic and that was interpreted as a passive margin sequence. At the base of the Palaeozoic of Istanbul is exposed three different rock units. Structurally at the base is high grade metamorphics called the Sünnİce Group comprising of gneisses and amphibolites as well as meta-granitic intrusions. Above this is a meta-volcanic unit called the Çaşurtepe Formation, metamorphosed to the greenschist facies andesitic lavas and volcaniclastic sediments. The third rock unit is the granitoidic intrusions of the BGC (Bolu Granitoidic Complex) that intrudes the Çaşurtepe Formation. BGC is represented in the study area by two intrusions, the Tüllikiriş pluton in the west and the Kapikaya Pluton in the east. It is considered here that the Precambrian Sünnice Group formed a migmatitle basement to the younger units of the study area. The Çaşurtepe Formation is interpreted as surface products of a supra-subduction calc-alkali arc magmatism. Mineral paragenesis and alteration patterns indicates that the Çaşurtepe metabasite together with the granitoidic intrusions that cut it host porphyry type mineralizations and has high potential of economical mineralizations. Studies on the plutons indicates that these intrusions were derived from the melts of continental margin arc magmatism, originated from a depleted mantle with some degree of continental crust contamination and later emplaced at the shallow levels of a continental crust above a subducting slab. This is the first evidence of subduction in the W Pontides during the Early Palaeozoic period.