Binkılıç (Çatalca-İstanbul) dolayının jeolojisi

Abstract

V. ÖZET `Binkılıç (Çatalca - İstanbul) Dolayının Jeolojisi` Çalışma alanı; Istranca Masifi'nin güneydoğusunda yer almaktadır. Bu alan Kuzeyde; Yalıköy, Karadeniz, Batıda; Çerkezköy, Saray, Doğuda; Karacaköy, Çatalca, Güneyde; Sinekli, Silivri ve Marmara Denizi ile sınırlıdır :(Şskil;1 ). Söz konusu alan 150 krrr civarında: olup^...Kırklareli F20'a2 no'-lu topoğrafik harita paftasını kapsar.. Çalışma alanında Paleozoyik, Mesozoyik, Senozoyik yaşlı birimler yer alır. A- Paleozoyik Yaşlı Birimler: a) Tekedere Üstakımı; Yıldız Dağlan'nın temelini ve en yaşlı birimini oluşturan biyotitti şistler, biyotitli granatlı şistler, biyotit şist veya granatlı şistlere geçişli kalkşist mercekleri, kuvarsofeldispatik şistler, amfibolit ve amfibollü şistler, biyotitli gnays ve alkali granitik kayaçlar ile bu kayaçları kesen aplit ve pegmatitler ile sintektonik aplitler Tekedere Üstakımı olarak adlandırılmıştır. Tekedere Üstakımı, çalışma alanında Kızılağaç Metagraniti'yle geçişlidir. b) Kızılağaç Metagraniti; Pembe, beyaz, yeşilimsi renklerde, çok iri taneli granit ile temsil edilir. Birim Kırklareli Metagraniti batolitinin farklı bir sokulumu şeklinde düşünülmektedir. Sivriler Metagraniti ile geçişlidir. Birimin yaşı Permiyen olarak kabul edilir. c) Sivriler Metagranitoyit Takımı; Kuvars diyorit porfir ve bunların yapraklanmış hali olan gnayslar, Sivriler Metagranitoyit Takımı olarak kabul edilir. Genellikle koyu yeşil renkli olup, gnaysik doku kazanan yerlerde siyaha yakın bir renge dönüşür. Sivriler Metagranadiyorit Takımı Senozoyik yaşlı birimler ile de transgresif aşmalı örtülmüş olarak izlenmektedir. Birim Permiyen yaşlı olarak kabul edilmektedir. B- Mesozoyik Yaşlı Birimler: a) Şermat Kuvarsiti; Açık gri, kirli beyaz ve beyaz renklidir. Çoğunlukla kuvarstan (%90) oluşan birim az miktarda metamorfik kayaç taneleri ve taşınmış mika pulcukları içerir. Birimin üst seviyelerinde görülen alacalı renkler 57oksidasyon yüzeylerine karşılık gelmektedir. Bu birim metamorfik temel üzerinde diskordan olarak yer almaktadır. Birim Senozoyik yaşlı birimlerce transgresif aşmalı olarak örtülmekte ve Permo - Triyas? yaşlı olarak kabul edilmektedir. b) Çiftlik Kuvars Şisti; Kırmızılı, turunculu - şarabi morumsu, alacalı renkli oldukça killi, serizitli kuvars şistten oluşmuş birime Çiftlik Kuvars Şisti adı verilmiştir. Çiftlik Kuvars Şisti üzerine geldiği Şermat Kuvars Şisti'ne dereceli »beta ^..RafflpöfM!Eü^sr`Şîs^r^ik yeşil - yeşilimsi gri, bol kuvarslı, sert, yer ^er gnaysik, kloritli kuvars şistlere Rqmpana Kuvars Şisti adı verilmiştir. Rampana Kuvars Şisti üzerine geldiği Çiftlik Kuvars Şisti'ne yanal ve düşey geçişlidir. Olası Triyas yaşlıdır. d) Mahya Şist Takımı; Klorit - granat şist, klorit - serizit şist, grafitti kayrak, kalkşist, fillat ve çörtten oluşur. Bu metamorfik kayaçlar topluluğu Mahya Şist Takımı olarak adlanmıştır. Genellikle şistli bir yapı gösterirler. Mahya Şist Takımı, şelfte durulmuş kırıntıların, rejyonal metamorfizması sonucu gelişmiştir. Birimin yaşı Triyas olarak kabul edilmiştir. e) Granadiyorit; Yıldız Dağları başkalaşım kayaları içinde Kretase yaşlı magmatik sokulumlar ve damarlar gözlenmektedir. Triyas yaşlı Mahya Şist Takımı'nı kesen magmatik sokulumlar Üst Kretase yaşındadır. Yeşilimsi gri renkte, sert, eklemli, otolit ve kisenolitli olan derinlik kayaçları Granadiyorit olarak hastalanmıştır. C- Senozoyik Yaşlı Birimler: a) İslambeyîi Formasyonu; Bej, beyaz, sarı, grimsi renkli, kil - kum - çakıldan oluşan birim Eosen'in tabanını oluşturur ve metamorfik birimlerin üzerinde transgresif aşmalı olarak yer alır. Birimin üzerinde konkardan olarak Kırklareli Kireçtaşı yer almaktadır. Sığ deniz ve kıyı çökelleri olarak yorumlanan birimin yaşı Orta?.. Üst Eosen kabul edilmiştir. b) Kırklareli Kireçtaşı; Beyaz - gri - sarı renkli, kumlu, killi karbonat resifal kireçtaşı şeklinde izlenen birim çok çeşitli fosil içerir. Birimin üzerine diskordan olarak Süloğlu Formasyonu gelmektedir. Kırklareli Kireçtaşı sığ deniz koşullarında gelişmiş resifal karbonat platformu çökellerini içerir. Birimin yaşı Priaboniyen olarak kabul edilmiştir. 58c) Süloğlu Formasyonu; Bej, beyazımsı - grimsi renkli, kum - kil - silt ardalanması şeklindeki birim içermiş olduğu balık fosilleri nedeniyle Balıklı Seri olarak da bilinir. Birim, Kırklareli Kireçtaşı üzerinde diskordan olarak yer alır. Orta - Üst? Oligosen yaşlıdır. d) Ergene Formasyonu; Beyaz, sarımsı beyaz, sarımsı renkte, çapraz katmanlı, kil ve çakıl mercekli gevşek kumlardan oluşan birim, Ergene Formasyonu olarak adlanmıştır. Ergene Formasyonu, üzerine geldiği Süloğlu Formasyonu ile diskordan itişkttidtf: Geııei^iafak^apfazHratmanlı Erg* FGrmasy<5nu tipik olarak yukarıya doğru incelme yapan bir istiftir. Birimin yaşı Üst Miyosen olarak kabul edilmiştir. e) Trakya Formasyonu; Kırmızı - kahve - sarı - beyaz renklerde, çamurtaşı, kil, kum ve çakıl boyutunda malzemeden oluşan birim alüvyon yelpazesi görünümlü karasal depo çökelleri şeklinde yorumlanmıştır. Üst Miyosen - Pliyosen yaşında olabileceği kabul edilmiştir. f) Alüvyon; Beyazımsı - grimsi - sarımsı - kahverengimsi renklerde, mil - kil - kum ve çakıl boyutundaki gevşek malzemeden oluşmuştur. Güncel akarsu kökenli vadi alüvyonları çalışma alanında geniş alanlar kaplamaktadır. Yaşları Kuvaterner (Güncel)'dir. Alüvyonlar kuvars, kuvarsit, gnays ve granit çakılları yanında Eosen kireçtaşı çakıllarını da ihtiva eder. D- Tektonik: Çalışma alanı tektonik hareketler bakımından faaldir. Sahada Hersiniyen ve Alpin orojenik fazlarının yapısal katlarına bağlı olarak gelişmiş kıvrımlar, faylar, diskordanslar, tabakalanmalar ve yapraklanmalar yaygın olarak izlenmektedir. E- Jeolojik Evrim: Çalışma alanı Istranca Masifi'nin güneydoğusunda yer almaktadır. Hersiniyen Orojenizi'nden etkilenen Permiyen yaşlı metagranitler üzerinde Erken Alpin Orojenezi ile metakırıntılılar diskordan olarak yer alır. Metakırıntıların üzerinde de metamorfik çökel paketi gelişmiştir. Metamorfik çökel istifi granadiyorit tarafından kesilir. Orta Alpin Orojenezi ile metamorfik temel ve çökel paketi üzerine transgresif aşmalı olarak Senozoyik yaşlı birimler yerleşir. Eosen - Oligosen arasında Pireniyen? Orojenik Fazı'na bağlı olarak yerel bir uyumsuzluk izlenir. Oligosen de başlıyan regresyon ile denizel - 59karasal ve karasal çökeller gelişmeye başlamış ve günümüze değin süre gelen Geç Alpin Orojenezi etkisi altına girmiştir. F- Ekonomik Jeoloji: Metalik madenlerden manganez, enerji hammaddelerinden linyit, petrol, doğal gaz, endüstriyel hammaddelerden silis kumları, taş - kum - çakıl, süt kuvars oluşumları ile kireçtaşlan sahadaki ekonomik değerlerdir. 60

SUMMARY `The Geology of Binkılıç (Çatalca - Istanbul) Sorroundings` The studied area is stuated at the southeast of The Stranca Massive. The neighbouring areas are Yalıköy and the Balck Sea at the north, Karacaköy and Çatalca at the east, Sinekli, Silivri and the Marmara Sea at the south (Figured). The^area is ap^röMmaMy :ffî topografie map -of Ktrktereli F2&-&2- In the studied area, there are Palezoic, Mezozoic, Senozoic formations. A. Palezoic Rocs: a.) Tekedere Upper Units: The biotite-schists, garnet-schists, biotite schists or biotite schists, biotite gneiss and alkaline granitic rocs, aplites and pegmatites which cut the above rocs and sin-tectonic aplites are the oldest rocs in the area and form the basement rocs. The Tekedere Upper Units gradually changes upwards into the Kızılağaç Metagranites. b.) The Kızılağaç Metagranites: These rocs are represented by coarse grained, white, pink, greenish granites. They are thought to be a different intrusion from the Kırklareli Metagranite and have a gradual contact with the Sivriler Metagranite. They are in Permian age. c.) The Sivriler Metagranitoid Units: Quartz diorite porphyry and foliation of these rocs forming gneiss are considered as the Sivriler Metagranitoid Units. They are generally dark green but when gneissic texture developed the color changes nearly black. These rocs are Permian, becouse of transgressive facies. B. Mesozoic Rocs: a.) The Şermat Quartzites: These rocs are light gray, dirty - white and white color and usually have more than 90% quartz and less amount of metamorphic rock grains and mica specks. Whitish, grayish colors seen in the upper parts of this unit are corresponded to oxidation surfaces. This unit lies on unconformably oh the metamorphic basement rocs and covered by senozoic, trangressive formations and for that reason its age is agreed as Permo-Trias. 61b.) The Çiftlik Quartz Schist: This unit is consist of reddish, orange, violete colored quartz schists with clay minerals and serisite and gradually changes upwards to the Şermet Quartzites. Its age is Upper Permion or probably Trias. c.) The Rampana Quartz Schists: This unit is light green, greenish gray in color and rich in quartz and shows gneissic texture in places. It has a gradual contact in horizantal and vertical direction with the Çiftlik Quartz Schists and is probably Trias in age. d4 The -Mahya-SehM Unit; 4t 4s composed ^d kforite - serine schist, grafHerafâuaz7 clIc-s^iSi,rp^yIİte âM chert and shows a shistose tecture. Rocs of this unit are detritic material formed in a shelf and later metamorphosed regionally. Its age is agreed as Trias. e.) The Granodiorite: It is seen as intrusions or dykes of Cretaceous in metamorphic rocs of the Stranca Massive. The Granodiorite is greenish gray, hard, with lots of joints and has otoliths and xenoliths inside. C. Cenozoic Rocs: a.) The islambeyli Formation: It is consist of beig, white, yellow, grayish clay - sand - gravels and makes up the base of Eosene. The formation lies on the metamorphic units as trangressive and is covered by The Kırklareli Limestone concordantly. It is the sedimantery rocs of shallow sea and sea - shore and considered to be Middle - Upper Eosene. b.) The Kırklareli limestone: It is observed as white, gray - yellow carbonate rocs with sand and clay and resif limestone containing lots of fossils. The Süloğlu Formation lies on uncomformably on this unit. The carbonates formed in shallow sea as platform sedimentation. Its age is agreed as Priabonien. c.) The Süloğlu. Formation: It is seen as interations of beig, whitish, grayish sand - clay - silt stones and known as the series of fish becouse of fish fossils. This formation is Middle - Upper Oligosene. d.) The Ergene Formations: This is formed by loose sands with clay and gravel lenses and has colors of white, yellowish white and yellowish and crossed structures. It lies on the Süloğlu Formation unconformably. The grain size typically decreases upwards. It is age is Upper Miosene. 62e.) The Trakya Formation: This is made up by red - brown - yellow - white mudstone, clay, sand and gravels and has alluvion fan appearance formed on land. Its age is agreed as Upper Miosene - Pliosene. f.) Aluvion: I is composed of whitish - grayish - yellowih, brownish mill - clay - sand and grewals of loose material and covers wide areas in valleys as presentday formations. The gravels are of quartz, quartzite, gneiss, granite and Eosene limestone. - d tectonic: : `/-~:r..:~~r:rzzv7r~:~~:z~:7:~r The studied area is active in view of tectonic movements. The folds, foults, unconformaties, strata and foliations were originated by the Hercenien and Alpine orogenies. E. GEOLOGIC EVOLUTION: The investigated area is situated at the southeast of Stranca Massive. The Alpin meta - detrials lies unconformably on the Permien meta - granites affected by the Hersenien Orogenese. Above the meta - detrials, the sedimentation placate was developed and cut by the grano - metamorphosed diorites. By the Middle Alpine orogenesis, the Cenozoic units formed on the metamorphic basement and sedimentation placate as transgrassive. A local onconformaty is seen during the Pyrenien Orogenic Phase between Eosene and Oligosene. Land and sea sedimantations started to develop with the regression began during Oligosene and continued up to the present with the late Alpine Orogenesis. F. ECONOMIC GEOLOGY: The metallic ores such as manganese, industrial raw materials, lignitei, petroleum, natural gas, silis sands, rock, sand, gravel, milky quartz and limestones are the economic values in the area. 63