Fantom modellerde 50-120 KV için effektif doz hesabı

Abstract

ÖZET Diagnostik (Teşhis amaçlı) X-ışını kullanımı ile ilgili olan bir çok somatik ve genetik tehlikenin varlığı kesindir. Bu çalışmada 50-120KVp arasındaki potansiyele sahip tüplerde spesifik X-ışını uygulanışları esnasında hastada oluşan efektif dozların hesaplanması amaçlanmıştır.(Baş,gövde ve Pelvis için). Efektif dozun farklı radyasyon ışınlama kaynaklarından alınan risklerin karşılaştırılmasıyla standart bir ölçü olması muhtemeldir. Maddeye radyasyon geçişi ve böylece maddede enerji depolanması fotonların madde ile etkileşmesiyle meydana gelir, (madde de elementer parçacıkların oluşmasıyla ). Diagnostik X-ışınıyla meydana gelebilecek önemli etkileşmeler fotoelektrik olay Rayleigh saçılması (koherent) ve Compton saçılmasıdır (inkoherent). Bu nedenle bu olaylar Bölüm I de incelenmiştir. X-ışını ile maddenin etkileşmesinde meydana gelen etkileşmeler rastgeledir ve sadece etkileşme olasılığından söz etmek mümkündür. Bu yüzden tesir kesiti ve etkileşme katsayısı terimleri Bölüm I de tartışılmıştır. Radyasyon dozimetrisinde ilgilenilen iki düşünce vardır: radyasyon huzmesini tanımlamak ve ortamlarda depolanan enerji miktarını belirlemek. Bu düşünceler radyasyon korunması ve radyasyon dozimetrisi, radyasyon huzmesi ile ilgili önemli nicelikler ile birlikte tartışılmıştır. Efektif dozun belirlenmesinde bir risk fonksiyonu düşünülür. Monte Carlo tekniği kullanılarak organ dozlarının hesabı, yüzey giriş dozu (ESD) ve doz - alan product' ının(DAP) ölçümünden bulunan dönüşüm katsayılarının NRPB verileri kullanıldı. Bu verileri kullanmak için farklı m As 1er, 50-120kVp aralığındaki farklı tüp potansiyelleri ve farklı ışınlamalar için giriş yüzey dozları ölçüldü. Kullanılan NRPB Monte Carlo tekniği, giriş yüzey dozlarını (ESD) ölçmede kullanılan metod ile beraber Bölüm II de tartışıldı. X-ışını tüp parametreleri ile elde edilen efektif dozlar ve hesaplanılan organ dozlarının sonuçlan, uygulanılan voltaj ile efektif dozlar ve giriş yüzey dozları ile ilgili çizilen grafiklerle beraber Bölüm III de listelenmiştir. Yapılan giriş dozu ölçümleri (ESD) sonuçlarına göre, bulduğumuz değerler uluslararası referans değerlerinden yüksektir. Ancak bazı ulusların verdiği sonuçlarla benzerlik içindedir. Ortalama effektif doz hesaplamalarımız da göğüs bölgesi dışında aynı sonuçlan vermiştir. ESD ile hesaplanan organ dozlan da radyolojik tetkik esnasında diğer organlarının dozlarını bilmek açısından yarar sağlayacaktır. 67

SUMMARY It is obvious that there are many somatic and genetic risks associated with the use of diagnostic X-ray. In this work we aimed to calculate the effective doses formed in patients during specific X-ray examination projections (Head, Chest, and Pelvis) for tube potential range of 50-120 KVp. The effective dose is likely to become the standard measure for comparing the risks from various sources of radiation exposure. Transmission of radiation to matter and hence, deposition of energy in matter are taking place through interaction of photons with matter, i.e, with the elementary particles constituting the matter (electrons, nucleus,...). In diagnostic X-ray the important interactions that can occur are the photoelectric effect, Rayleigh (or coherent) scattering and Compton scattering (or incoherent), therefore these processes are discussed in Chapter I. In the context of indirectly ionizing radiation as in the case of interaction of X-ray with matter, the interaction processes are random, so that it is only possible to speak about probability of interaction, in this respect the term of cross-section and interaction coefficient has been discussed in chapter I. In radiation dosimetry field we are dealing with two considerations: first to describe the radiation beam itself, and secondly to describe the amount of energy it may deposited in some medium, these have been discussed in this thesis. In addition with the important quantities related to radiation beam, radiation dosimetry and as well as radiation protection consideration was dealt.. In order to assess the effective dose that is considered as a risk function, we have used the NRPB data of conversion coefficients obtained from measurements of dose-area product (DAP) and entrance surface dose (ESD), and calculation of organ doses using Monte Carlo technique. In order to use these data we have measured values of entrance surface doses for 68