14N+238U reaksiyonu sonucu oluşan reaksiyon kanallarının incelenmesi

Abstract

ÖZET 14TVT j. 238 N + U Reaksiyonu Sonucu Oluşan Reaksiyon Kanallarının incelenmesi Ağır iyonlarla indüklenen reaksiyonlarda oluşan fisyon ürünü nötron zengin izotopların ve özellikle A « 130 bölgesindeki nötron zengin iyod izotoplarının yapısının anlaşılması ve mevcut bilginin genişletilmesi amacı ile üretilen bu çalışmanın, deneysel kısmı, Güney Afrika Cumhuriyeti - Cape Town, Ulusal Hızlandırıcı Merkezi, NAC (National Accelerator Centre) siklotron Kompleksinde gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmada enerjileri nükleon basma 10 MeV e kadar hızlandırılan 14N iyonlarının kaim metalik 238U hedefinde oluşturduğu fisyon reaksiyonundan çıkan fisyon ürünlerinin belirlenmesi üzerine çalışılarak, bu tip reaksiyonlarda açık olabilecek reaksiyon kanalları incelenmiştir. Reaksiyon ürünü olarak uyarılmış seviyelerden oluşan fisyon ürünlerinin ayrıntılı gama spektroskopisi, çok dedektörlü gama spektrometresi AFRODITE (African Omnipurpose Detector for Innovative Techniques and Experiments) veri toplama sistemi (data acquisition system) ile elde edilmiştir. Fisyon ürünlerinden yayınlanan ve yayınlandıkları fisyon ürünlerinin belirlenmesi için kullanılan karakteristik X-ışınlanmn dedekte edilmesi için LEP dedektörleri, fisyon ürünlerinin uyarılmış seviyelerinin bozunması ile yayınlanan gama ışınlarının dedekte edilmesinde de CLOVER dedektörleri kullanılmıştır. Deneyler süresince olay-olay (event by event) magnetik teyplere kaydedilen verilerin çözümlenmesi, derlenmesi ve düzenlenmesi (sorting) bu çalışma süresince gerçekleşmiştir. Yazılan programlar ile deneysel verilerin, çekirdeklere ait düzeylerin belirlenmesi için gerekli formata indirgenmesi sağlanmıştır. Deney verisinin, özellikle LEP dedektörlerinin analizi sonunda, bu deney koşullarında üretilebilecek fisyon ürünlerinin A » 130 bölgesi nötron zengin iyod izotopları ve komşuluğunda yer alan Te ve Xe izotopları olduğu gözlenmiştir. Özellikle LEP dedektörlerinden elde edilen verilerden fisyon ürünleri olarak Te (Tellür), I (İyot) ve Xe (Zenon) izotopları tanımlanmıştır ve matrislerin analizi sonucunda, bu deney şartlan ile A « 130 bölgesinde nötron zengin iyot izotopları üretilebileceği gösterilmiştir. yn

ABSTRACT Study of Reaction Channels Produced by 14N + 238U Reaction This work was performed to expand the knowledge and understand the structure of neutron rich fission fragments especially for neutron rich iodine isotopes around A » 130 region which are produced by the heavy-ion induced reactions. The experimental part of this work was performed in Cyclotron Complex at the National Accelerator Centre, Cape Town, South Africa. The goal of this work is to study the open reaction channels and to determine the fission fragments which are produced in the 14N+238U reaction with 14N ions accelerated 10 MeV/nucleon as projectile on thick metallic Uranyum target. The AFRODITE ( African Omnipurpose Detector for Innovative Techniques and Experiments ) Spectrometer was used for X and gamma rays detection. The X- rays emitted from fission fragments were detected by LEP detectors and utilized to identify the atomic number of fragments while high energy gamma rays emitted from excited states of the fission fragments were detected by CLOVER detectors. In the course of this work data manipulation and sorting were performed. The data collected and recorded on magnetic tapes in event by event mode during the experiment were checked for consistency and reduced in to faster readable format for further analyses. The reduced data were sorted with proper gates and two dimensional matrixes were built. Fission fragments Te (Tellurium), I (Iodine) and Xe (Xenon) isotopes were identified especialy from the LEP detectors data and analysis of matrixes indicated plausibilty of producing neutron rich iodine isotopes around A « 130 region with this experimental conditions. VIII