Çukurova Bölgesinde ikinci ürün olarak yetiştirilen soya (Glycine max.L.) bitkisinde farklı zamanlarda ve oranlardameydana gelen mekanik zararın tohum verimine etkisinin belirlenmesi üzerine bir araştırma

Abstract

49 7. ÖZET Çukurova bölgesinde II. ürün koşullarında yetiştirilen soya bitkisinde, farklı vegetatif gelişme dönemlerinde (V4-V10) meydana gelen mekanik (dolu) zararının verim ve verim unsurları üzerine etkilerini belirlemek amacıyla yapılan bu çalışma, 1995 yılında, Tarla Bitkileri Bölümü deneme alanında yürütülmüştür. Deneme tesadüf blokları deneme desenine göre kurulmuştur. Altı uygulamalı ve üç tekerrürlüdür. Deneme bitki materyalini A3127 ve S4240 soya çeşitleri oluşturmuştur. Uygulamalar, bitkinin 4. vegetatif gelişme dönemi olan V4 safhası ve 10. vegetatif gelişme dönemi olan V10 safhasında yapılmıştır. Bu dönemlerdeki uygulamalar şöyledir. 1. Uygulama %25 Yaprak Uygulaması (V4 Safhası) 2. Uygulama %50 Yaprak Uygulaması (V4 Safhası) 3. Uygulama %100 Yaprak Uygulaması (V4 Safhası) 4. Uygulama %50 Yaprak+ Tepe Uygulaması (V4 Safhası) 5. Uygulama %100 Yaprak+ Tepe Uygulaması (V4 Safhası) 6. Uygulama Kontrol 7. Uygulama %25 Yaprak Uygulaması (V10 Safhası) 8. Uygulama %50 Yaprak Uygulaması (V10 Safhası) 9. Uygulama %100 Yaprak Uygulaması (V10 Safhası) 10. Uygulama %50 Yaprak + Tepe Uygualaması (V10 Safhası) 11. Uygulama %100 Yaprak+Tepe Uygulaması (V10 Safhası)50 7.1. A3127 Soya Çeşidi A3127 Soya çeşidinde verim, 193.2 kg/da ile 314.3 kg/da arasında değişim göstermiştir. V10 vegetatif gelişme döneminde yapılan %100 yaprak uygulaması en düşük verimi (193.2 kg/da) oluşturmuştur. En yüksek verimi ise kontrol parseli oluşturmuştur. (314.3 kg/da) Bakla sayısı, dal sayısı, hasat indexi, bindane ağırlığı ve bitki boyu, uygulamalar sonucu verimle doğru orantılı bir artış göstermiştir. Yağ oranı ve ilk bakla yüksekliği, uygulamalardan önemli derecede etkilenmemiştir. 7.2. S4240 Soya Çeşidi V4 vegetatif gelişme dönemi ve V10 vegetatif gelişme dönemlerinde yapılan uygulamalarda, en yüksek verim kontrol parselinden alınmıştır. (290.7 kg/da). En düşük verim ise, V10 vegetatif gelişme döneminde yapılan %100 yaprak uygulamasından alınmıştır. (229.1 kg/da). Yağ oranı ve ilk bakla yüksekliği, uygulamalardan önemli derecede etkilenmemiştir. Dal sayısı, bakla sayısı, bindane ağırlığı, bitki boyu ve hasat indexi, verim ile doğru orantılı bir artış göstermiştir. Her iki çeşittede, tepe büyüme konisinin zarar gördüğü parsellerde, verim kaybı minumuma inmiştir. Çünkü bitkinin fizyolojik yapısından dolayı, alt boğumlarda dormant halde bulunan gözler sürmekte ve yeni meyve dalları oluşmaktadır. Bu dallarda oluşan baklalarda, verimi artırmaktadır. Oluşan bu dallar, hasat indexini, bindane ağırlığını, dal sayısını, bakla ve dane sayısını arttırıcı rol oynadığı, aldığımız verilere göre tesbit edilmiştir.

51 SUMMARY The objectives of the study were to evaluate yield and yield components of mecanically hail damaged soybean, grown different vegetation periods under Çukurova plain conditions as a second crop after wheat. Field experiments were carried out at the experimental area of University of Çukurova, Faculty of Agriculture, Field Crops Department in 1995. This trial was set up in Randomized Block design with 3 replications. The trial has 6 treatments A3 127 and S4240 soybean Varieties were choosen as a palut material. The treatments were applied at V4 and V10 vegetative phases of soybeau. The Treatments were ; 1 -Mecanically damaged of 25% of leaves of soybean V4 2-Mecanically damaged of 50% of leaves of soybean V4 3-Mecanically damaged of 100% of leaves of soybean V4 4-Mecanically damaged of 50% of leaves of soybean+Apical bud damage V4 5-Mecanically damaged of 100% of leaves of soybean+Apical bud damage V4 6-Untread Check 7-Mecanically damaged of 25% of leaves of soybean V10 8-Mecanically damaged of 50% of leaves of soybean V-jo 9-Mecanically damaged of 100% of leaves of soybean V-jo 10-Mecanically damaged of 50% of leaves of soybean+Apical bud damage V-jo 11 -Mecanically damaged of 25% of leaves of soybean+Apical bud damage V1052 The yields was variabled from 1932 kg/ha to 3143 kg/ha. Lovest yield was obtained from V10 phase 1932 kg/ha. Highest yield was obtained from Untread Check plots 3143 kg/ha. It was determined that number of pods per plaut, number of brauches per plant, harvest index, 1000 seeds weight and plaut height increased by yield increase. Oil yield and first pod heigh were not effected by applications on the Soybeau variety A.3 127. The other variety S. 4240; the yield was changed between 2291 kg/ha. Lowest yield was obtained from phase V-jo- Highest yield was obtained from Untreated check plots. In the trial, it was determined that numbers of poods per plant, plant height and harvest index increased by yield increases. Oil yield and first pod height were not effected by the applications. As a result: Both varieties were not effected by mecanically hail damage on top buds in early time (V4 phase). Having damages in early time on top buds (apical buds) makes buds of intermodes react. So new buds which were overcome dormancy gives extra sympodial brauches. This meaus that more brauches and more pods and yielding.