Deniz sismiği yöntemi ile stratigrafik dizilimin incelenmesi

Abstract

ÖZET DENİZ SİSMİĞİ YÖNTEMİ' İLE STRATİGRAFIK DİZİLİMİN İNCELENMESİ Hidrokarbon arama çalışmaları sınırlı sahalarda potansiyeli yüksek olan yeni alanlarda devam etmektedir. Hidrokarbon aramacıları yapısal kapanların azalması nedeni ile kara ve denizlerde, daha sınırlı ve az aranmış bölgelere yönelmişlerdir. İlk defa veya az aranan sahalarda, kuyu verisinin eksikliği nedeni ile yeraltı değerlendirmesinde sismik kesitlerden maksimum oranda yararlanmak gerekmektedir. Sismik kesitlerin elde edilmesinde günümüzde gelişen teknoloji ve bilim, sismik stratigrafi kavramım ön plana çıkarmıştır. Bilindiği üzere, hidrokarbon sistemleri olan basenin kaynak, örtü ve rezervuar kaya özellikleri, ısı akısı ve sahanın basen değerlendirmesi ile yapılar arasında bağlantılar bulunarak rutin olarak değerlendirmeler yapılmaktadır. Sahanın yeraltı jeolojisi sismik sekans startigrafi prensip ve tekniklerine uygun ise, sismik kesitlerden stratigrafi ve çökel ortamları yorumlanmakta ve yapıların risk değerlendirmesinde daha doğru yaklaşım yapılmaktadır. Sekans stratigrafinin kullanılmasındaki anahtar sismik fasiyeslerin tanımlanması yanında, yorumcunun aşınma veya çökelmemezliğe bağlı uyumsuzluklar ile aşmalı düzey birim sistemi, alçak düzey birim sistemi, yüksek düzey birim sistemi ve şelf kenarı sistemlerini tanıma ve ayırma yeteneğine bağlıdır. Yüksek çözüm gösteren deniz sismiği verisi bu nedenle seçilmiş ve çalışmanın adına `Deniz sismiği yöntemiyle stratigrafik dizilimin incelenmesi` adı verilmiştir. Sekans stratigrafi; uyumsuzluk yüzeyleri veya devamı olan yüzeyler tarafından sınırlanmış, tekrarlanan ve genetik olarak birbirleriyle ilişkili tabakaların ilgilerini cronostratigraphy (zaman stratigrafik) bir çatı içerisinde incelemektedir. Sismik fasiyes ise; bir kayanın orjinini de yansıtabilen, tüm karakteristikleri ve görünüşü ve oluşumu haritalanabilen, yöresel olarak şuurları çizilebilen, aynı zaman diliminde çökelen, diğer tabakalarla farklı litolojide olan farklı fosiller içeren bir litofasiyes oluşum olarak tanımlanmaktadır. Bu çalışmada, saha bazında jeolojik birimler sekans stratigrafik yaklaşımla tanımlanarak, sismik kesitlerin yardımıyla fasiyes dağılım haritası yapılmıştır. Böylece, Hazar Denizi Baseninin Türkmenistan şelfinde petrol potansiyeli bulunan yapıların jeolojik risk değerlendirmesi yapılmıştır. Ayrıca, çalışmada Pliosen yaşlı yapıların rezervuar seviyelerinin prospekt (kuyu açmaya uygun yapı) olma özellikleri rezervuar parametreleri açısından değerlendirilmiştir. Rejyonal sismik değerlendirme neticesinde, jeolojik seviyelerin kuyularla korelasyonları yapılarak ana kaya, rezervuar ve örtü kayaların zaman ve derinlik haritaları yapılmış ve her bir yapı için rezervuar seviyedeki yapı haritaları oluşturulmuştur.' VIII

ABSTRACT EVALUATION OF SEQUENCE STRATIGRAPHY BY USING OFFSHORE SEISMIC METHODS The exploration projects concerning the new exploration areas of high hydrocarbon potential are being continued in the limited acreage. The decrease in structural traps is directed the exploranist towards the target trough the less frequently explored areas in onshore and offshore. The maximum benefit should be taken from the seismic lines during the subsurface evaluation of the areas where there are not enough well data. Recent technological developments have helped seismic stratigraphy to emerge as a new tool for hydrocarbon exploration. Ordinary exploration methods consist of evaluation of basin analysis, source rock, reservuar properties, finally locating structural highs as a trap. However, These methods have not worked perfectly in some areas. In this case, sequence stratigraphy lowered the risk of structures during evaluation. The benefit of sequence stratigraphy depends on the capacity of the interpreter in defining lowstand, highstand and trangressive system tracts in addition to analysis of seismic facies. Offshore seismic sections showing high resolutions have been selected for this study, and it is called `Evaluation of sequence stratigraphy by using offshore seismic methods`. Sequence strartigraphy is the study of rock relationships within a chronostratigraphic framework of repetitive, genetically related strata bounded by surfaces of erosion or nondeposition, or their correlative conformities. Seismic facies described as: the sum of all characteristics exhibited by a sedimentary rock and from which its origin and environment of formation may be inferred; the general aspect, nature or appearance of a sedimentary rock produced under or affected by similar conditions; a distinctive group of characteristics that differs from other groups within a stratigraphic unit. On the other hand, facies can be defined as an appearance and characteristics of a rock unit usually reflecting the conditions of its origin; therefore, it can be mapped. In this study, geological key horizons have been defined by means of sequence stratigraphy. As a result, geological risk factor in evaluating hydrocarbon potential of Caspian Basin of Turkmenistan shelf has been studied, and Pliocene aged sediments were mapped so that exploranist can easily understand the relationship between timing of oil migration from source rock to reservuar and forming a structural trap. IX