Marmara Denizi`nin Kuzeyinden elde edilen baskın karides türlerinde ve sediment örneklerinde ağır metal birikiminin belirlenmesi

Abstract

ÖZET MARMARA DENİZİ'NİN KUZEYİNDEN ELDE EDİLEN BASKIN KARİDES TÜRLERİNDE VE SEDİMENT ÖRNEKLERİNDE AĞIR METAL BİRİKİMİNİN BELİRLENMESİ Bu çalışma Marmara Denizi'nin kuzeyinde 1-50 m arasındaki derinliklerde bulunan baskın karides türlerindeki ve bu türlerin yaşadıkları sedimentteki ağır metal (alüminyum, bakır, mangan, nikel, kurşun, çinko, kadmiyum, demir, civa) içeriğini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Bu amaçla, 2003 Eylül ve Kasım aylarında, 4 farklı bölgeden (Büyükçekmece, Silivri, Tekirdağ, Şarköy) kıyıdan açığa doğru farklı derinliklerden (1 m, 5 m, 10 m, 20 m, 30 m, 50 m) karides ve sediment örnekleri toplanmıştır. Karides örnekleri kıyıdan (İm) el kepçesi, diğer derinliklerden bimtrol, yüzey sediment örnekleri ise Van Veen grab aracılığıyla alınmıştır. Ayrıca örnek elde edilen her istasyonda deniz suyunun tuzluluğu, sıcaklığı ve çözünmüş oksijen miktarı saptanmıştır. Elde edilen örneklerin incelenmesi sonucu 3 karides türünün [Palaemon serratus (Pennant, 1777), Palaemon adspersus Rathke, 1937, Parapenaeus longirostris (H. Lucas, 1846)] baskın olarak bulunduğu belirlenmiştir. Bu türlerin ağır metal içerikleri belirlenerek, bulunan değerler Su Ürünleri Yönetmeliği'nde verilen kabul edilebilir sınır değerlerle ve eldeki literatürle karşılaştırılmıştır. Buna göre bakır (Cu) içeriği Silivri'den elde edilen P. longirostris örnekleri dışında, kadmiyum (Cd) içeriği Büyükçekmece'den elde edilen P. adspersus örnekleri dışında, çinko (Zn) içeriği sadece Tekirdağ'dan elde edilen P. adspersus ve P. longirostris türlerinde, kurşun (Pb) içeriği ise tüm istasyonlardan elde edilen karides türlerinde sınır değerlerin üzerinde bulunmuştur. Bu değerlerin yüksek olması endüstriyel kaynaklı kirlenmenin bir göstergesidir. Su Ürünleri Yönetmeliği'ne göre karides örneklerinde mangan (Mn), nikel (Ni), demir (Fe) ve alüminyum (Al) içeriği ile ilgili bir veri bulunmamaktadır. En yüksek Mn içeriği Büyükçekmece'den elde edilen P. adspersus türünde (9.7 p-g/g), Ni içeriği Büyükçekmece'den elde edilen P. longirostris türünde (7.5 ug/g), Fe içeriği Şarköy'den elde edilen P. longirostris türünde (%88.8), Al içeriği ise Silivri'den elde edilen P. adspersus ve P. serratus türleri ile Şarköy'den elde edilen P. longirostris türünde ( % 0.03) gözlenmiştir. Marmara Denizi'nin kuzey şelfi yüzey sediment örneklerindeki ağır metal dağılımları incelendiğinde, bu değerlerin çalışılan istasyonların bazı derinliklerinde şeyi ortalamasının üzerinde olduğu belirlenmiştir. vı

SUMMARY THE IDENTIFICATION OF HEAVY METAL ACCUMULATION IN DOMINANT SHRIMP SPECIES AND SEDIMENTS OBTAINED FROM THE NORTH OF THE SEA OF MARMARA This study was carried out for determining the heavy metal (aluminum, copper, manganese, nickel, lead, zinc, cadmium, iron, mercury) contents of dominant shrimp species and sediments present at 1-50 m depths of the Northern Sea of Marmara. Shrimp and sediment samples were collected from four regions (Büyükçekmece, Silivri, Tekirdağ, Şarköy) and different depths (1 m, 5 m, 10 m, 20 m, 30 m, 50 m) at each region in September and November of 2003. Shrimps were obtained by means of hand- scoop from shore (1 m) and beam-trawl from other depths, surface sediment samples by means of a Van Veen grab. Moreover, salinity, temperature and dissolved oxygen content of each station were determined. Three shrimp species [Palaemon serratus (Pennant, 1777), Palaemon adspersus Rathke, 1937, Parapenaeus longirostris (H. Lucas, 1846)] were identified as dominant in result of examining the obtained samples. Heavy metal contents of these 3 species were determined and results were compared with acceptable boundary values of Water Products Instructions and also with available literatures. Copper (Cu) content was found to be higher than buoundary values at all samples except P. longirostris from Silivri, also cadmium (Cd) at all samples except P. adspersus from Büyükçekmece, zinc (Zn) only at P. adspersus and P. longirostris from Tekirdağ, lead (Pb) at all species from all regions. These high values are indicator of industrial pollution. There is not any data in Water Product Instructions about manganese (Mn), nickel (Ni), iron (Fe) and aluminum (Al) contents of shrimp species. The highest value of Mn content was determined at P. adspersus from Büyükçekmece (9.7 ug/g), Ni content at P. longirostris from Büyükçekmece (7.5 ng/g), Fe content at P. longirostris from Şarköy (% 88.8), Al content at P. adspersus and P. serratus from Silivri and at P. longirostris from Şarköy (% 0.03). Examining of heavy metal distributions of surface sediment samples at the Northern Sea of Marmara shelf showed that determined values were higher than shale average at some depths of examined stations. vn