Jeofizik yöntemlerle avcılar esenyurt (İstanbul) arasındaki alanın yerleşime uygunluğunun değerlendirilmesi

Abstract

ÖZETJEOF Z K YÖNTEMLERLE AVCILAR ESENYURT ( STANBUL) ARASINDAKALANIN YERLEŞ ME UYGUNLUĞUNUN DEĞERLEND R LMES17 Ağustos 1999 (Gölcük) zmit ve 12 Kasım 1999 Düzce depremleri Türkiye'ninsanayi, yerleşim yoğunluğu, tarih ve kültür açısından en önemli kenti olan stanbul'dabüyük bir deprem olabileceği endişesini de beraberinde getirmiştir. stanbul'da meydanagelecek büyük bir deprem sonucunda ortaya çıkacak can ve mal kaybı yanındaekonomik ve sosyal zararlar tüm ülkeyi etkileyecektir. Birinci derecede deprembölgesinde yer alan stanbul, tarihinde büyük depremler geçirmiştir. Türkiye için büyükönem arz eden stanbul'da deprem hasarlarının azaltılabilmesi için binalar, diğermühendislik yapıları ve sistemlerinin yer seçimi ve depreme dayanıklı olarakprojelendirilmeleri amacına yönelik olarak bölgesel zeminlerin dinamik özellikleri vebu zeminlerin depremler sırasındaki olası davranışlarını ortaya çıkaracak bilgi veparametreleri sağlayan haritaların hazırlanmasının gerekliliği önemlidir.Depremlerde yapısal hasar oluşturan etkenler, deprem, yerel zemin ve yapı özellikleriolarak tanımlandığında, 17 Ağustos 1999 Gölcük depreminde stanbul'un en çoketkilenen ilçesi olan Avcılar'ın zemininin dinamik özelliklerinin belirlenmesi,yerbilimleri açısından önem kazanmaktadır. Bu tez kapsamında Avcılar ve EsenyurtBelediyeleri alanının zemin hakim titreşim periyodu ve zemin büyütme özelliklerininbelirlenmesinde mikrotremor ölçümleri, sismik ölçümler ve sondaj verilerikullanılmıştır. Arazi çalışmalarında kolay uygulanması, güvenilir sonuçlar vermesibakımından mikrotremor kullanılarak yapılan çalışmalarda yaygın olarak kullanılanNakamura yöntemi, özellikle büyük alanları kapsayan çalışmalarda zemin hakimtitreşim periyodu ve zemin büyütmesi değişiminin bulunmasında hızlı, ekonomik vegüvenilir sonuçları ile öne çıkmaktadır. Mikrotremor ölçümleri ile sismik ölçüm vesondaj SPT-N verilerinden elde edilen zemin büyütmesi değişimi ile ilgilideğerlendirmeler yapılmıştır. Bu çalışmanın sonucunda, Nakamura yönteminin araziuygulama aşamaları, zemin hakim titreşim periyodu ve Avcılar ve Esenyurt'daki zeminbüyütmesinin değişimi elde edilmiştir. Sonuç olarak bu parametreler kullanılarak ayrıayrı oluşturulan haritaların karşılaştırılması yapılmıştır.Zemin hakim titreşim periyodu ve zemin büyütme değerlerine karşılık gelen yerelzemin sınıflarına ilişkin olarak sondaj verileri kullanılarak hesaplanan değerlerin, diğeryaklaşımlarla hesaplanan değerler ile karşılaştırılması sonucunda, genel olarak, uyumlusonuçlar verdiği gözlenmiştir. Ancak bazı zemin büyütmesi değerlerinin ise, sayısalolarak eşit değerler almadığı ve bazı noktalarda önemli mertebelerde farklı olduğu vesondajlardan bulunan zemin büyütmelerinin değişimine paralel bir değişim gösterdiğigörülmüştür. Benzer bir şekilde, mikrotremor ölçümlerinden hesaplanan zemin hakimtitreşim periyodu ve zemin büyütmesi değişimi, yerel jeolojik birimleri gösteren jeolojiharitası ile de uyumlu olup Bakırköy formasyonun bulunduğu bölgelerde düşük zeminbüyütmeleri ve zemin hakim tireşim periyotları, Haramidere tabanındaki alüvyonda,vadi yamaçlarında yüzeylenen Gürpınar ve Çukurçeşme formasyonlarında, MarmaraDenizi ve Küçükçekmece sahilinde yüksek zemin hakim titreşim periyotları ve zeminbüyütme değerleri elde edilmiştir.

SUMMARYEVALUATION OF POTENTIAL LANDUSE OF THE AREAS BETWEENAVCILAR AND ESENYURT (ISTANBUL) BY USING GEOPHYSICALMETHODS17 August 1999 (Gölcük) zmit and 12 November 1999 Düzce earthquakes also broughtup the anxiety of possibility of occurrence of a big earthquake in stanbul which is themost important city of Turkey with its industrial popularity density, historical andcultural background. Economical and social losses together with the life and propertydamages that may arise as a result of a big earthquake which shall occur in stanbul willaffect the whole country. stanbul which is located in the first degree earthquake zonehad experienced big earthquakes in its history. The requirement for the preparation ofmaps providing the information and parameters that shall expose the dynamic propertiesof regional soils and their possible behavior during earthquakes is quite important forthe purpose of selection of location of buildings and other engineering structures andsystems and their design to withstand against earthquakes in order reduce earthquakedamages in stanbul which is very important for Turkey.If we explain that earthquake, local ground and structural properties are the factorsaffecting structural hazards in earthquakes then defining the dynamic properties of theAvcılar ground which is the most affected city of stanbul at Gölcük earthquake on 17August 1999, gains importance from geological point of view. Microtremor measuring,seismic measuring and drilling data have been used in defining the site characteristicperiod and soil amplification properties of Avcılar and Esenyurt municipal areas, in thecontent of this thesis. Nakamura method which is extensively used in field studies dueto its easy application and reliable results is preferred in studies executed by usingmicrotremor, based on its quick, economical and reliable results in the determination ofsite characteristic period and variation of soil amplification, particularly in the studiescovering vast areas. Some evaluations are made related with soil amplification variationwhich is obtained from microtremor measuring, seismic measuring and drilling SPT-Ndata. The results obtained from this study consist of the determination of landapplication phases of Nakamura method, the site characteristic period and the soilamplification variation of Avcılar and Esenyurt municipal areas. Consequently the mapsthat are formed separately by using such parameters are compared.It has been observed as a result of comparison of findings between drilling data andvalues calculated by other approaches that concordant results are obtained in connectionwith the local soil class corresponding to site characteristic period and soilamplification. With respect to the soil amplification values it has been seen that suchvalues weren?t numerically equal and that they were different to a great extent in somepoints and they show a parallel variation to the soil amplification variations found indrilling. Similarly, it is seen that site characteristic period and soil amplification valuescalculated from microtremor measurements are also concordant with the geological mapshowing the geological units and that high site characteristic period and soilamplification values are obtained in the alluvial base of Haramidere, Gürpınar andÇukurçeşme formations which are faced at valley slopes and in Marmara Sea andKüçükçekmece coast, whereas low site characteristic period and soil amplification arefound in the location of Bakırköy formation