Sakıt kayısılarının seleksiyonu, meyve büyüme durumları ve Sakıt vadisinin soğuklama süresinin belirlenmesi

Abstract

öz DOKTORA TEZİ SAKIT KAYISILARININ SELEKSÎYONU, MEYVE BÜYÜME DURUMLARI VE SAKIT VADİSİNİN SOĞUKLAMA SÜRESİNİN BELİRLENMESİ Coşkun DURGAÇ ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ BAHÇE BİTKİLERİ ANABİLİM DALI Danışman : Prof. Dr. Nurettin KAŞKA Yıl: 2001, Sayfa: 257 Jüri : Prof. Dr. Nurettin KAŞKA Prof. Dr. Sevgi PAYDAŞ Prof. Dr. A.Aytekin POLAT Bu çalışma, 1997-1999 yıllan arasında 36.35 enlem derecesinde bulunan İskenderun'un Sakıt vadisinde yürütülmüştür. Araştırmada farklı olduğu belirlenen tüm kayısı tipleri toplanmaya çalışılmış ve bunlardan umutlu görülen i 15 tip üzerinde durulmuştur. Seçilen tiplerde tartılı derecelendirme yapılmış, 600 ve üzerinde puan alan 52 tip ile verim, albeni ve meyve iriliği gibi bazı özellikleri bakımından önemli bulunan 14 tip sofralık kayısı açısından umutlu görülmüştür. Tiplerin tam ciceklenmeleri mart ortası- nisan sonlan arasında gerçekleşmiştir. +7.2°C'nin altında geçen süre İskenderun'da(5 m) 293.5 saat, Suçıkağı'nda (450 m) 639.5 saat, Sakıt'ta (1000 m) ise 1462.5 saat olarak hesaplanmıştır. Tiplerin hemen hemen tamamı düzenli meyve vermiş ve meyveler,, çoğunlukla bir yıllık dallarda, bazı tiplerde spurlar üzerinde de meydana gelmiştir. 4 tip çok verimli, 39 tip verimliT50 tip orta verimli, 22 tip ise az verimli bulunmuştur. Selekte edilen tiplerde ortalama meyve ağırlığı 18.17 g ile 54.28 g, çekirdek ağırlığı 1.37 g ile 3.44 g, meyve eti/çekirdek oram 8.53 ile 19.23 arasında değişirken, meyve en/boy endeksi 0.82 ile 1.05, sertlik 0.39 kg/cm2 ile 2.80 kg/cm2, SÇKM içeriği %9.53 üe %21.03, pH 3.12 üe 4.68, asitlik ise %0.51 ile %2.76 arasında bulunmuştur. Meyve büyümesi ile ilgili elde edilen verilerden çizilen grafikler çift sigmoid eğri şeklinde olmuştur. Sonuç olarak, Sakıt'tan selekte edilen kayısı tiplerinin sofralık kayısı kavramı çerçevesinde, tat, aroma, görünüş, yola ve muhafazaya dayanma bakımlarından yurt içinde olduğu kadar yurt dışında da beğeni kazanabileceği söylenebilir. Anahtar Kelimeler: Kayısı, Seleksiyon, Soğuklama, Meyve Büyümesi,

ABSTRACT Ph.D. THESIS SELECTION AND FRUIT DEVELOPMENT OF SAKIT APRICOTS AND DETERMINATION OF CHILLING PERIOD OF SAKIT VALLEY Coşkun DURGAÇ DEPARTMENT OF HORTICULTURE INSTITUTE OF NATURAL AND APPLIED SCIENCES UNIVERSITY OF ÇUKUROVA Supervisor : Prof. Dr. Nurettin KAŞKA Year: 2001, Pages: 257 Jury : Prof. Dr. Nurettin KAŞKA : Prof. Dr. Sevgi PAYDAŞ : Prof. Dr. AAytekin POLAT This study was carried out in Sakıt Valley of İskenderun, located at the 36,35 parallel, in the years of 1997-1999. In the study, different types of apricots were collected and 115 of which found to be promising were investigated. Selected types were graded according to the results of weighed grading test. 52 types had more than 600 points and 14 types were evaluated as important in terms of some properties such as yield, appearance and fruit size were found to be promising. Full bloom of the types occurred between the mid-March and end of April. The period below +7.2°C in İskenderun (5 m), Suçıkağı (450 m) and Sakıt (1000 m) were determined as 293.5, 639.5 and 1462.5 hours, respectively. Almost all the types were found as regular bearers. One-year-old shoots yielded fruits generally whereas some fruits were developed on spurs. In terms of yield, 4 types, 39 types, 50 types and 22 types were classified as highly fruitful, fruitful, medium fruitful and low fruitful respectively. The average fruit weight, stone weight, flesh/seed ratio of the selected types were varied between 18.17 and 54.28, 1.37 g and 3.44 g., 8.53 and 19.23, respectively, whereas index of fruit width/length, firmness, TSS, pH and titratable acidity were found to be between 0.82 and 1.05, 0.39 and 2.80 kg/cm2, 9.53 and 21.03%, 3.12 and 4.68, 0.51% and 2.76% in the order mentioned. The graphs drawn according to the data obtained from the growth of fruit were double sigmoid. As a result of this study, it could concluded, from the view point of the table apricot concept, that the types selected from Sakıt were good in aroma, appearance, storage and transport. Therefore, these types would be among the favourite ones both in Turkey and other apricot growing countries. Key Words: Apricot, Selection, Chilling, Fruit Development n