Taşocaklarında bilgisayar destekli planlama ve tasarım

Abstract

Yeraltı kaynaklarının hızla tüketildiği dünyamızda, verimli ve en az çevresel etkiyaratacak şekilde bir üretim büyük önem arz etmektedir. Bu nedenle, sürdürülebilirkaynak yönetimi kavramı bütün ülkelerin gündemine girmiştir. Bu kavramı temel alanbir madencilik projesi de gelişen teknolojinin tüm imkanlarından yararlanmakzorundadır.Bu çalışmada, taşocaklarında bilgisayar destekli tasarım ve planlama ile daha ekonomik,verimli ve çevresel etkileri dikkate alan modern bir üretimin gerçekleştirilmesinde nasılbir yöntem izleneceği araştırılmıştır. Optimum bir üretim planlaması için rezervhesaplama ve yatak içindeki ve üretim basamaklarındaki tenör dağılımlarınınbelirlenmesi büyük önem arz etmektedir. Bu nedenle tez çalışması kapsamında elealınan bir çimento hammaddesi üretim sahasından elde edilen çeşitli verilerle (harita,sondaj,vs) bir veri tabanı oluşturulmuştur. Klasik istatistik ve variogram analizlerinedayanarak oluşturulan blok model ile rezerv ve tenör-tonaj hesaplamalarıgerçekleştirilmiştir. Diğer aşamada ise, çimento hammadde üretim kalitesini doğrudanetkileyen kimyasal komponentlerin(% SiO2, % CaO, % Al2O3, % Fe2O3 ve % MgO ) vekalite kontrol parametrelerin (Kireç doygunluk Faktörü (LSF), Silikat Modülü (SM),Alüminyum Modülü (İM) ve Kızdırma Kaybı (LOI)) cevher yatağındaki dağılımıklasik jeoistatistiksel yöntem ile kestirilmiştir. Dizayn aşamasında ise, ocakbasamaklarının yükseklik, eğim ve genişlik verileri kullanılarak üretim sonrası ocağınalacağı şekil ve kaldırılması gerekli dekapaj miktarları önceden belirlenmiştir.

In our world that underground resources are consumed quickly, the profitableproduction having minumum impact on environment is crucial. Therefore, the conceptof sustainable resource management has entered into the agenda of all countries. Themining project based on this concept should take advantage of all the opportunities ofdeveloping technology.In this thesis, the modern method required to perform more economical and efficientproduction that the environmental impacts were taken into consideration has beeninvestigated by computer-aided design and planning in quarries. For the optimalproduction planning, the reserve calculation and determination of grade-tonnagedistribution in the orebody deposit and production benches are very important.Therefore, a database was created by using various data (maps, drilling, etc.) obtainedfrom a cement raw production area which was investigated in the context of thisthesis.The reserves and grade-tonnage calculations were carried out by block modelbased on classical statistics and variogram analysis. In the next stage the chemicalcomponents (% SiO2, % CaO, % Al2O3, % Fe2O3 and % MgO) and quality controlparameters (Lime Saturation Factor (LSF), Silica Modulus (SM), Aluminium Modulus(AM) and Loss Of Ignition (LOI)) distribution, which affect directly the quality ofcement raw material, in orebody deposit were estimated by classical geostatisticalmethod. In the stage of design, the quarry design which will take shape after theproduction and the amount of overburden that will be removed were determinedpreviously by using the bench parameters such as height, slope and width.