Darlık Barajına akan bazı derelerde Cyprinidae familyasına ait baskın iki türün biyoekolojik özellikleri

Abstract

Bu çalışmada İstanbul'un günlük su ihtiyacının önemli bir kısmını karşılayan Darlık Baraj Gölü'ne akan derelerde baskın türler olan Rhodeus amarus ve Squalius cephalus'un biyoekolojik özellikleri ve derelere ait bazı hidrolojik, fiziksel, kimyasal ve biyolojik veriler incelenmiştir. Eylül 2008 tarihinde ön saha çalışması ile istasyonlar belirlenmiş ve Ekim 2008 ile Eylül 2010 tarihleri arasında Darlık Baraj Gölü'ne akan derelerde 5 farklı istasyonda aylık olarak balıklar yakalanmış, zooplankton, klorofil-a ve bazı hidrolojik, fiziksel ve kimyasal değişkenlerin ölçümü yapılmıştır. Su kalitesinin tespiti için 8 fiziksel ve 8 kimyasal değişkenin ölçümü yapılmıştır. Çalışma süresince ölçülen fiziksel parametrelerden derinlik, genişlik, suyun akış hızı ve debisinin balıkların bu habitattaki bolluklarını etkileyen en önemli değişkenler olduğu görülmüştür. Bununla birlikte, toplam fosfat, nitrit, sülfat ve çözünmüş oksijen önemli bulunan diğer değişkenler olmuşlardır.Çalışma kapsamında Darlık Baraj Gölü'ne akan derelerde 13 balık türü tespit edilmiştir. Bu türlerden baskın olan Squalius cephalus ve Rhodeus amarus türlerinin büyüme, üreme ve beslenme biyolojileri çalışılmıştır. Çalışma süresince 1669 adet R. amarus ve 1050 adet S. cephalus bireyi elektroşok yöntemi ile elde edilmiştir. R. amarus ve S. cephalus türlerinin boy, ağırlık, yaş, eşey dağılımları ve oranları, yaş-boy ve yaş-ağırlık ilişkileri, von Bertalannfy sabitleri, kondisyon faktörü, gonadosomatik indeks değerleri, üreme dönemi, üreme yaşı ve boyu, fekondite, yumurta çapı bilgileri hesaplanmıştır. Balıkların beslenme biyolojileri mevsimlere ve yaşlara göre incelenmiştir.Çalışmada yakalanan R. amarus bireyleri I.?V. yaş grupları arasında dağılım göstermiştir. Toplam boy değerleri tüm bireylerde 1,5?8,6 cm, ağırlık değerleri ise 0,0323?8,7011 g arasında değişmiştir. Boy-ağırlık ilişkisi tüm bireylerde W=0,0082*TL3,273 olarak hesaplanmıştır. Tüm bireylere göre hesaplanan von bertalanffy büyüme sabitleri L?, W?, K ve t0 sırası ile 10,045 cm, 15,4107 g, 0,028 ve -0,906 olarak saptanmıştır. Populasyonun genel durumunu vermesi açısından tüm bireylerde aylara göre kondisyon faktörü incelendiğinde, 2010 Şubat'ta en düşük (0,662), 2010 Ağustos'da en yüksek (0,899) değerde olduğu görülmüştür. Tüm bireylerde yaşlara göre ortalama kondisyon değerleri en düşük V. yaş grubunda (0,782) ve en yüksek ise II. yaş grubunda (0,838) bulunmuştur. Üreme dönemi GSI değerlerine göre Nisan-Haziran ayları arasındadır ve Temmuz-Ağustos aylarında az olsa devam ettiği saptanmıştır. R. amarus'un boy gruplarına %50'sinin eşeysel olgunluğa ulaşma boyu erkek bireyler için 3,20 cm, dişilerde ise 3,06 cm olduğu tespit edilmiştir. Bulunan bu boylar her iki eşey içinde I. yaş grubunda yer almaktadır. En düşük yumurta sayısı 69 adet/birey değeriyle II. yaş grubunda, en yüksek yumurta sayısı 238 adet/birey değer ile V. yaş grubunda bulunmuştur. En küçük yumurta çapı 0,66 mm ve en büyük yumurta çapı 2,07 mm ile II. yaş grubunda bulunmuştur. Sindirim kanalı içerisinde her mevsimde en sık rastlanan besin grupları sırası ile Detritus, Alg ve Insecta olmuştur.Çalışmada yakalanan S. cephalus bireyleri ise I.?IX. yaş grupları arasında dağılım göstermiştir. Toplam boy değerleri tüm bireylerde 1,9?34,7 cm, ağırlık değerleri ise 0,0436?509,50 g arasında değişmiştir. Boy-ağırlık ilişkisi tüm bireylerde W=0,0077.*TL3,1432 olarak hesaplanmıştır. Tüm bireylere göre hesaplanan von bertalanffy büyüme sabitleri L?, W?, K ve t0 sırası ile 44,139 cm, 1138,9404 g, 0,158 ve 0,333 olarak saptanmıştır. Populasyonun genel durumunu vermesi açısından tüm bireylerde aylara göre kondisyon faktörü incelendiğinde, 2009 Ocak'da en düşük (0,701), 2010 Nisan'da en yüksek (0,869) değerde olduğu görülmüştür. Tüm bireylerde yaşlara göre ortalama kondisyon değerleri en düşük V. yaş grubunda (0,747) ve en yüksek ise VI. yaş grubunda (0,790) bulunmuştur. Üreme dönemi GSI değerlerine göre Nisan-Haziran ayları arasındadır. S. cephalus'un boy gruplarına %50'sinin eşeysel olgunluğa ulaşma boyu erkek bireyler için 9,515 cm, dişilerde ise 10,162 cm olduğu tespit edilmiştir. Bulunan bu boylar her iki eşey içinde II. yaş grubunda yer almaktadır. En düşük yumurta sayısı 789 adet/birey değeriyle III. yaş grubunda, en yüksek yumurta sayısı 17692 adet/birey değer ile VII. yaş grubunda bulunmuştur. En küçük yumurta çapı 0,943 mm ve en büyük yumurta çapı 1,547 mm ile III. yaş grubunda bulunmuştur. Sindirim kanalı içerisinde her mevsimde en sık rastlanan besin grupları sırası ile insecta, detritus ve alg olmuştur. Çalışmada Darlık Baraj Gölü'ne akan derelerde 30 zooplankton taksonu tespit edilmiştir.

In this study, bio-ecological features of two dominant fish species, Rhodeus amarus ve Squalius cephalus in the streams of Darlık Reservoir, which is providing important part of water demand of city of Istanbul and some hydrological, physical, chemical and biologic features of the streams, were investigated. Sampling stations were determined with a preliminary study in September 2008 and samples of fish, zooplankton, chlorophyll-a, were collected with hydrological, physical, chemical features measurements between October 2008 and September 2010 in the streams, flowing into the Darlık Reservoir. For determination of water quality, total 16 physical and chemical variables were measured. Among physical parameters, depth and width of the streams, flow and velocity of the water were found to be the most important variables while total phosphate, nitrite, sulphate, and dissolved oxygen were the most important chemical variables, which affected the abundance of fishes in the studied habitats during the study period.During the study period 13 fish species were determined in the Darlık Reservoir. Of these species, growth, reproduction and feeding activity of the dominant species, Squalius cephalus and Rhodeus amarus were studied. During the study period, 1669 R. amarus individuals and 1050 S. cephalus individuals were caught by electrofishing. Length, weight, age, sex distribution and rate, age-length and age-weight relationship, Von Bertalannfy parameters, condition factor, gonadosomatic index, spawning time, and age and length at maturity, fecundity, egg diameter of R. amarus ve S. cephalus were calculated. Feeding biology of both species was studied according to seasons and ages.Age varied between I and V ages for R. amarus. Total length values were between 1.5 and 8.6 cm while weight values were between 0.0323 and 8.7011 g. Length-weight relationship was W=0.0082*TL3.273 in all individuals. Calculated von Bertalanffy parameters, L?, W?, K and t0 were 10.045 cm, 15.4107 g, 0.028 and -0.906, respectively in all individuals. To assess general status of the population, calculated condition values were maximum in 2010 August (0.899) and minimum was in 2010 February (0.662). Mean condition values of ages in all individuals was minimum in age V. (0.782) and maximum was in age II. (0.838). Main spawning period was between April and June however it was determined that it also continued between July and August. Length at maturity of R. amarus was 3.20 for males and 3.06 for females. These lengths corresponded with the first age group for both sexes. Minimum egg number was in second age group with 69 eggs/individual and maximum egg number was in fifth age group with 238 eggs/individual. Minimum egg diameter was 0.66 mm and maximum egg diameter was 2.07 mm both belonging second age group. Most frequently encountered food item was Detritus, Algae and Insecta, respectively.Age varied between I. and IX. ages for S. cephalus. Total length values were between 1.9 and 34.7 cm while weight values were between 0.0436 and 509.50 g. Length-weight relationship was W=0.0077*TL3.1432 in all individuals. Calculated von Bertalanffy parameters, L?, W?, K and t0 were 44.139 cm, 1138.9404 g, 0.158 and 0.303 respectively in all individuals. To assess general status of the population, calculated condition values were maximum in 2010 April (0.869) and minimum was in 2009 Jaunary (0.701). Mean condition values of ages in all individuals was minimum in age V. (0.747) and maximum was in age VI. (0.790). Spawning period was between April and June. Length at maturity of S. cephalus was 9.515 for males and 10.162 for females. These lengths corresponded with the second age group for both sexes. Minimum egg number was in third age group with 789 eggs/individual and maximum egg number was in seventh age group with 17692 eggs/individual. Minimum egg diameter was 0.943 mm and maximum egg diameter was 1.547 mm both belonging third age group. Most frequently encountered food item was Insecta, Detritus, and Algae, respectively. In this study, 30 zooplankton taxa were determined in the streams, which are flowing into the Darlık Reservoir.