?ICP forest level ı uygulaması kapsamında tepe durumunun orman koruma yönünden değerlendirilmesi (Adapazarı Orman Bölge Müdürlüğü örneği?

Abstract

Ormanlar iklim muhafazasında ve doğal kaynakların korunmasında önemli rol oynayan habitatların başında gelmekte ve bu fonksiyonlarını yerine getirebilmeleri için sağlıklı bir durumda olmaları gerekir. Bunu dikkate alan Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu, Uzun Menzilli Sınır Ötesi Hava Kirliliği Sözleşmesiyle (CLRTAP) Ormanlar Üzerinde Hava Kirliliğinin Etkilerinin İzlenmesi ve Değerlendirilmesi Uluslararası İşbirliği Programını (ICP Forests) 1985'te Avrupa'da hayata geçirmiştir. Programda, günümüzde ABD ve Kanada'nın da dahil olduğu 41 Avrupa ülkesi yer almaktadır.ICP Forests'in iki önemli amacı bulunmaktadır: (1) Avrupa genelinde katılımcı ülkelerin ormanlarında sistematik bir ağ oluşturarak, ormanların sağlık durumunu, antropojen ve doğal stres faktörleriyle ilişki kurarak ortaya koymaya yönelik veriler elde etmek (Level I), (2) Level I'e nazaran daha az bir örnekleme ile, önemli orman ekosistemlerinde yaşanan sağlık sorunlarının neden kaynaklandığını belirlemek amacıyla sebep-sonuç ilişkisini ortaya koymaya yönelik ileri gözlem ve analizler yapmak (Level II).Level I'de çok sayıda örnek alanda az sayıda parametreye dayalı gözlemler esastır. Diğer taraftan Level II'de ise amaç karşılaşılan sağlık sorunlarının nedenlerini ortaya koymak olduğundan az sayıda örnek alanda ileri analizler ve gözlemlerin yapılması ağır basmaktadır. ICP Forests'in temelinde tepe tacının durumunun izlenmesi bulunmaktadır. Avrupa genelinde 16 km x 16 km grid ağı esas alınarak oluşturulmuş 6000 örnek alanda periyodik olarak ormanların sağlık durumu izlenmekte ve 900'e yakın alanda ise yapılan yoğun gözlemlerle sağlık sorunlarının nelerden kaynaklandığı ortaya konulmaya çalışılmaktadır. Level I'de ağaç sağlığını ortaya koyabilmek için yapraksızlaşma, ağaç ölümü, meşcere yaşı, zarar gören ağaç kısmı, belirtiler, patojenik etkenler ve bilimsel isimleri gibi verilerin kaydı zorunludur.Çalışma alanı olan Adapazarı Orman Bölge Müdürlüğü ormanlarında, ICP Forests Level I kapsamında 2011 yılında 16 geçerli sabit örnekleme alanı ziyaret edilerek veriler toplanmıştır. 16 örnekleme noktasında incelenen 380 ağacın %78'ini yapraklılar, %22'sini ibreli türler oluşturmaktadır. Alanda bulunma oranı dikkate alındığında sırasıyla bu türleri yapraklılarda Fagus orientalis, Quercus cerris, Carpinus betulus, Quercus frainetto, Castanea sativa ve ibrelilerde ise Pinus brutia, P. nigra, P. pinaster oluşturmaktadır. Bölge Müdürlüğü genelinde tüm türler dikkate alındığında ortalama yapraksızlanma oranı %14.15 ve bu oran ibrelilerde %11.41, yapraklılarda ise %15.92 olarak tespit edilmiştir.

Forests are important and diverse habitats which play an essential role in helping to protect the climate and preserve our natural resources. However, they can only achieve this if they are stable and healthy. This is why the International Co-operative Programme on the Assessment and Monitoring of Air Pollution Effects on Forests (ICP Forests) was established by the Convention on Long-range Transboundary Air Pollution (CLRTAP) under the United Nations Economic Commission for Europe in 1985. At present, 41 European countries as well as the United States of America and Canada are participating in the Programme.ICP Forests pursues two main objectives: (1) to provide a periodic overview of the spatial and temporal variation of forest condition in relation to antropogenic and natural stress factors (in particular air pollution) by means of European-wide and national large-scale representative monitoring on a systematic network (monitoring intensity Level I), (2) to gain a better understanding of cause-effect relationships between the condition of forest ecosystems and anthropogenic as well as natural stress factors by means of intensive monitoring on a number of permanent observation selected in most important forest ecosystems in Europe (monitoring intensity Level II).Level I envisages a limited number of measurements on a large number of plots. On the other hand, Level II aims at understanding of the cause-effect relationships between the condition of forest ecosystems and stress factors. The assessment of crown condition is central to the ICP Forests. Within Europe, the combination of almost 6000 plots on a systematic 16x16 km grid (Level I) and almost 900 intensive monitoring plots (Level II) provides a unique data set of long time series. At Level I tree condition data like defoliation, tree mortality, stand age, specification of affected part, symptom, causel agents, scientific name of cause are mandatory to determine tree vitality.The 2011 crown condition survey was carried out on 16 Level I plots of the transnational 16 km x 16 km grid net in the study area so-called Adapazarı Forest Regional Directorate. The assessment covered 380 trees, 22% coniferous trees and 78% broadleaved trees. The coniferous tree species were: Pinus brutia, P. nigra and P. pinaster, and the most frequently occurring broadleaved tree species were: Fagus orientalis, Quercus cerris, Carpinus betulus, Quercus frainetto and Castanea sativa. The mean defoliation of all tree species was estimated to 14.15%. The mean defoliation for coniferous trees was 11.41% and for broadleaves 15.92%.