Türkiye`de belgesel film festivallerinde film seçimlerini belirleyen etkenler

Abstract

Film festivalleri ve festival bünyesindeki seçici kurullar tıpkı iletişim sürecinde olduğu gibi, içeriğin seçilmesinde, sunulmasında ve seyirciye ulaştırılmasında, belirleyicidir. Festivaller için belirlenen temalar, komiteye dâhil edilen üyeler ve festivalin finans kaynakları, bu süreçteki temel basamaklardır. Festivallerin bu belirleyiciliği ekonomik kaynaklarına, siyasi güç–iktidar ile ilişkilerine göre çeşitlilik göstermektedir. Festivalleri düzenleyen organizasyonlar ve bu organizasyonları destekleyen finans kaynakları, bir yönüyle izleyiciye sunulan filmlerin içeriğini de belirlemektedir. Tez, bu organizasyonların bir parçası olarak festivallerinin seçici kurulllarının, film üretimi, gösterimi ve tüketiminde etkili aktörler olduğu gerçeğinden hareketle, seçici kurulların film seçimlerini belirleyen etkenleri ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu amaçla tezde, belgesel sinema alanındaki işleyişi kavrayabilmek için, festival komiteleri, seçici kurullar, ödül alan yönetmenler ve bu alanı düzenleyen organizasyonlar festivaller düzenleyicileri ve kapsamlarına göre sınıflandırılarak festivallerin işleyişi ekonomi-politik perspektif bakış açısıyla incelenmiştir. Türkiye'de belgesel filmlerin de gösterilebildiği 335 adet film festivalinin tarihsel bir sıra içinde düzenleme ve seçici kurullarının ayrıntılı biçimde kategorize edilerek incelendiği tezde, seçilen 8 adet festival organizasyon, komite, jüri, yönetmen ve başvuran film sayılarına göre incelenerek kurumsal bir analize tabii tutulmuştur. Öncelikle seçilen film festivalleri, 2010-2016 yılları arasında festivallere/ yarışmalara başvuran film sayıları, festivallerde/ yarışmalarda görev alan ön jüri ve ana jüriye, ödül alan filmler, festivallerin organizasyon şemaları ve festival şartnameleri başlıkları altında analiz edilmiştir. Ardından festivallerin ulaşılan 7 festival düzenleme kurulu; 7 seçici kurul üyesi ile de derinlemesine yüz yüze ve internet aracılığı ile yapılan görüşmeler nitel içerik analizi kullanılarak incelenmiştir. Son olarak bu festivallere yarışmacı olarak katılan 8 yönetmen ile de görüşme yapılarak saha çalışması tamamlanmıştır. Döküman inceleme, literatür taraması ve görüşme tekniklerinin kullanıldığı tezde şu sonuçlara ulaşılmıştır: Festivaller, ana akım dışında kalan yapımların seyirci ile buluşması, tematik film seçkilerinin oluşturulması, ödül ve destek mekanizmaları ile film yapımcı ve yönetmenlerine motivasyon sağlamaları gibi birçok işlevi yerine getirirerek film seçimlerini belirlemektedir. Festivaller, kültür endüstrisi içerisindeki yerleri ve en önemlisi de politik olarak işlevleri itibariyle önem taşımakta ve incelenmeyi gerektirmektedirler.

Film festivals and selection committees within the festival are determining factor in selection, presentation, and delivery of the contents to the audience just as the process of communication. The themes set for the festivals, the members of the committee and the financial sources of the festival are the basic steps in this process. This determining factor of the festivals varies according to their economic resources and the relationship of the political power and authority. Festival organizations and the financial resources that support these organizations also indicate the content of films presented to the audience somehow. In this study, festivals, organisations, organisers, selection committees, awarded directors have been researched to understand the process of the documentary cinema by the political and economical perspective classifying them according to their capacity and organisers. In this thesis, 335 films have been analyzed chronically and their selection committees and organizers have been categorized in detail and in conclusion 8 festivals are magnified institutionally supported by interviews with their committees, juries, directors. 7 festival organization boards attending these festivals with detailed analysis of the number of film festivals selected for the festival between 2010-2016 findings about the perjury and main jury in the festivals competitions, prize winning films, organization charts of festivals and festival specification. 7 selective board members were interviewed using in-depth face to face interviews and internet content analysis. In addition, interviews were held with 8 directors participating in these festivals as a competitor and field work was completed. Through document review, literal translation and interviews, the following conclusions were reacted: Festivals; filmmakers select films by performing many functions, such as meeting producers outside the mainstream, setting up thematic film selection, reward and support mechanism and motivating filmmakers and directors. At the same time, the place in the cultural industry and, most importantly, politically occupied territory is of great importance.