Çağdaş siyaset teorisinde adalet tartışmaları: Adalet-farklılık ilişkisi

Abstract

Çağdaş siyaset teorisinde John Rawls'ın idealize ettiği adalet fikrinin yarattığı eleştirel ortam çok geniş ve takibi zor bir literatürün önünü açmıştır. Adalet kavramını merkezine alan çalışmaların işgal ettiği alan ve bu tartışmalardaki çeşitlilik göz önüne alındığında adalete ilişkin çalışmaların sürekliliğini takip etmenin oldukça zor olduğu söylenebilir. Bu nedenle, tartışmaları daha anlamlı hale getirebilmek için dönemsel bir sınıflandırmanın yanı sıra tematik birtakım eğilimleri de göz önüne almak gerekmektedir. Bu tespit üzere çalışma normatif anlamda adaletin çağdaş dönemde hangi bağlam ve temalar çerçevesinde açıklanabileceği sorusuna odaklanır ve bunu sorunsallaştırır. Adalete ilişkin dönemsel ve bağlamsal farklılıkların üzerine bir sorgulama yaparken benzer ve muarız düşüncelerin izleklerini takip etmeye çalışır. Adalete ilişkin anlatıların arka planında eşitlik-farklılık geriliminin önemli bir rol oynadığını, bu anlamda bir tarafta adaletin eşit muamele fikriyle anlam kazandığı düşüncesinin, diğer tarafta ise eşitlikten ziyade farklılıkların dikkate alındığı bir eğilimin olduğunu iddia eder. `Adalet-Farklılık İlişkisi` olarak adlandırdığımız bu durum, adalete ilişkin süregelen tartışmaların birey, grup, yetenek, işlev, topluluk, cinsiyet, çevre, kültür, kimlik vb. farklılıklar veya çeşitliliklerin vurgulandığı bir temada ele alındığı iddiasını taşır. Bu anlamda çalışma `hakkaniyet olarak adalet, yetkilenme teorisi, kapasite yaklaşımı, adalete dair feminist ilgiler, toplulukçu eğilim, temsil ve tanınmaya` dayanan geniş bir düzlemde adaletin farklılık bağlamında anlam kazanacağını iddia eder. İlgili çalışma ve yaklaşımlardan hareketle adalet tartışmalarına dair tasnif ve çeşitlilik problemini aşmayı sağlayacak bir bakış açısının imkanları üzerine bir sorgulama yaparak, bu denli bir sorgulamanın farklılık ekseninde düşünülmesinin gerekliliğine dikkat çeker.

The critical environment created by the justice idea in contemporary political theory idealized by John Rawls has paved the way for a very wide and of course challenging literature. Considering the area occupied by studies focusing on the concept of justice and the diversity of these debates, it can be claimed that following the continuity of the studies on justice is very difficult. Therefore, in order to make discussions more meaningful it is necessary to take into consideration not only a periodical classification but also thematic tendencies. Based on this, the current study focuses on the question of around what contexts and themes the justice in normative sense might be defined in the contemporary era and problematizes it. While questioning periodical and contextual differences related to justice, the study tries to follow the paths of similar and opponent thoughts. It claims that the equality-difference tension plays an important role in the background of the accounts of the justice, and in this regard, it claims that there is the idea of the justice becoming meaningful by the principle of equal treatment on the one hand and there is the tendency to consider differences apart from equality on the other hand. This situation which we call the `Justice-Difference Relationship` contains the claim that the ongoing debates on the subject of justice is considered within a theme where differences or diversities such as individual, group, ability, function, community, gender, environment, culture, and identity. In this regard, the study claims that justice would become meaningful in the context of differences on a broad level based on `justice as fairness, entitlement theory, capability approach, feminist interests on justice, communitarian tendency, representation and recognition`. It inquires on the possibilities of a viewpoint that will overcome the problem of classification and diversity in relation to debates on justice with reference to the relevant works and approaches and draws attention to the necessity of considering such an inquiry on the axis of difference.