Türk hukuku ile karşılaştırmalı olarak Amerikan haksız fiiller hukukunda tehlike sorumluluğu

Abstract

Amerikan hukukunda tehlikeli faaliyetlerden doğan sorumluluk belirli şartların varlığı halinde uygulanmaktadır. Sorumluluğun uygulanabilmesi için faaliyetin tüm taraflarca gösterilecek makul özene rağmen öngörülebilen yüksek bir zarar riski yaratması ve yürütülen faaliyetin yaygın bir faaliyet olmaması gerekmektedir. Ancak Amerikan mahkemeleri, kusur esasının Amerikan hukukundaki baskın etkisi sebebiyle tehlikeli faaliyetlerden doğan kusursuz sorumluluğu dar uygulamakta, uygulanma şartlarını katı biçimde yorumlamaktadır. Bu açıdan özellikle makul özen şartı sorumluluğu önemli biçimde etkilemektedir. Mahkemeler tarafından verilen kararlar büyük ölçüde makul özenle yüksek riskin önlenebileceği yönündedir. Bununla birlikte bir faaliyetin tehlikeli kabul edilebilmesi için yaygın olmamasının gerekmesi de birçok faaliyeti sorumluluk dışında bırakmaktadır. Sorumluluğa karşı zarar veren, zarar görenin davranışına, üçüncü kişinin kusuruna ve mücbir sebebe ilişkin savunmalar ileri sürebilir. Türk hukukunda da TBK m. 71 tehlike sorumluluğuna ilişkin genel bir kural öngörmüştür. Genel kuralda faaliyetin tehlikeliliğine ilişkin şartlar Amerikan hukuku ile benzerlik gösterse de tamamen aynı değildir. Türk hukukundaki tehlikelilik belirlemesinin de genel bir işletme sorumluluğu yaratılmaması adına dar biçimde yorumlanması gerekir. Ancak yine de yapılan dar yorum Amerikan hukukundaki kadar zarar görenin aleyhine olacak şekilde sert olmamalıdır.

In American Tort Law, strict liability applies only if the activity creates a foreseeable and highly significant risk of physical harm even when reasonable care is exercised by all actors and is not one of common usage. However, due to the dominance of negligence in American Tort Law, courts tend to narrowly apply strict liability for abnormally dangerous activities. Reasonable care is the most important factor whereby court decisions tend to be in the direction of preventability of high risks by reasonable care. The `not a matter of common usage` factor limits the application of strict liability to a large extent as well. Act of the injured party, act of a third party, or act of God may be a defense.In Turkish Law of Obligations Art. 71 there is one general rule in which the terms related to riskiness of an act are similar to those of American Tort Law. In Turkish Law, highly significant risk should also be interpreted narrowly to avoid creating a general enterprise liability. In addition, however, the interpretation of the provision should be more in favor of the injured party than in American Tort Law.