Şerhu`l-Cessâs a`le`l-Câmi`i`l-Kebîr adlı eserin tahkiki

Abstract

Hanefî mezhebinin müessis otoritelerinden birisi olan İmâm Muhammed b. Hasan eş-Şeybânî'nin el-Câmi'u'l-kebîr adlı eseri, Hanefî çevrelerce çok teveccüh görmüş ve bunun bir yansıması olarak da asırlar boyu üzerine pek çok çalışma yapılmıştır. Irak Hanefî ekolünün en önemli simâlarından olan Ebû Bekir el-Cessâs da bu esere ilgi gösterenler arasında olup, Şerhu'l-Câmi'i'l-kebîr ya da Şerhu'l-Cessâs ale'l-Câmi'i'l-kebîr olarak bilinen şerhini kaleme almıştır. Eserin fıkıh ilmi ve birikimine pek çok cihetten katkıları olacağı açıktır. Bu nedenle şerh eserin tamamının edisyon kritiğini yapıp onu ilim dünyasına kazandırmayı hedefledik.Çalışma giriş ve dört bölümden oluşmaktadır. Girişte, konunun önemi ve mahiyeti, çalışmanın kaynakları, tahkikte esas alınan nüshanın tanıtımı ve tahkikte takip edilen yöntem ele alınmıştır. Birinci bölümde Şeybânî'nin kısa bir biyografisi verilmiş, ardından el-Câmi'u'l-kebîr adlı eseri incelenmiştir. İkinci bölümde Cessâs'ın kısa bir biyografisinin yanı sıra dönemin fıkhî özellikleri ele alınmış, daha sonra Şerhu'l-Câmi'i'l-kebîr eserinin yeri el-Câmi'u'l-kebîr'in diğer şerhleriyle mukayese edilerek saptanmaya çalışılmıştır. Çalışmanın üçüncü bölümünde de önemine ve eserdeki yoğunluğuna binâen müstakil bir bölümde eserin kavâid ilmiyle olan ilişkisi ele alınmıştır. Son olarak da Cessâs'ın dört cilt olarak telif ettiği şerhinin, bir cildi kayıp ve 813 varak halindeki -tespit edebildiğimiz kadarıyla- tek nüshasının tenkitli metni yer almaktadır.Anahtar Kelimeler: Şeybânî, Cessâs, Şerhu'l-Câmi'i'l-kebîr, Şerh

The book al-Jami al-Kabir authored by İmâm Muhammed Bin al-Shaybani, one of the three most important names of Hanafi Sect, has been highly regarded by the Hanafi Sect's followers. As a reflection of this, numerous studies have been performed over the centuries. Abu Bakir al-Jassas, one of the foremost scholars of Iraqi Hanafi Law School who have studied the book, has authored the explanatory book named Sharh al-Jami al-Kabir or Sharh al-Jassas a'la al-Jami al-Kabir. It is obvious that this book has had versatile crucial contributions to the Knowledge of Fiqh and its evolution. Therefore, it has been the goal of this thesis to conduct the verification and editorial critique of this explanatory book.The thesis consists of introduction and four main parts. In the Introduction section, importance of the topic and the nature, introduction of the considered copy in the edition and critic, method of the edition and critic. In Part One, a concise biography of Shaybani has been presented, and the book al-Jami al-Kabir has been investigated. In Part Two, a brief biography of Jassas as well as the characteristics of the Fiqh of that era have been presented; and then the status of Sharh al-Jami al-Kabir has been assessed comparatively with other explanatory books of al-Jami al-Kabir. In Part Three, the relation of the book with the Knowledge of Fiqh Maxims has been presented for its importance and high frequency of occurrence. Finally, four volumes of the sharh written by Jassas which consists of 813 pages. One of them is lost and -to our best assessment- one of the critic transkript text exist.Keywords: Shaybani, Jassas, Sharh al-Jami al-Kabir, Sharh