Çukurova bölgesi kaliçi, kaliçi-taraça birimlerinin jeomekanik ve dinamik davranışlarının değerlendirilmesi

Abstract

Kaliçi, Pliyo-Kuvaterner yaslı bir kimyasal tortul birim olup özellikle üstüne geldiklerikarbonat içeren birimlerin yüksek oranda veya tamamen ayrısmıs en üst kısmında ve erozyonyüzeylerinde olusmaktadır. Birim, Çukurova bölgesinin kuzeyinde tarıma elverisli olmayankısımlarında ve hızlı bir yapılasmanın gelistigi binlerce kilometre karelik bir alanda gözlenmektedir.1998 Adana-Ceyhan depremi, Çukurova bölgesinde ciddi yapısal hasarlara neden olmustur.Hasarın büyük bir kısmı uzun dönemli periyod sonucu zemin büyütmesine neden olan ince tanelialüvyon çökeller üzerinde olusmustur. Benzer sekilde yapısal hasarlar, düsük plastisiteli killi, kumlu,siltli olan yumusak (softpan) ve çok düsük dayanımlı kaya özellikleri sunan sert kısımlardan (hardpan)olusan kaliçiler üzerinde de gözlenmistir.Dinamik kosullarda kaliçiler üzerinde yer alan 1?2 katlı yapılarda meydana gelen hasarlarbirçok arastırmacı tarafından belirtilmis olup, sebepleri konusunda farklı görüsler ortaya atılmıstır. Buçalısmanın amacı ortaya çıkan bu hasarın gözlendigi kaliçilerin jeomekanik özelliklerinin ve hasardagılımını etkileyen dinamik faktörlerin belirlenmesidir. Buna göre düsük kayma dalgası hızına (Vs)sahip olan yumusak seviye yapısal hasarların meydana gelmesinde etkili olan en önemli faktör olup,üstte yer alan ve kalınlıgı birkaç metre olan karbonat kabugun varlıgının etkisi önemsenmeyecekdüzeydedir. Özellikle yumusak seviyenin kalınlıgının artması, düsük katlı yapılar için rezonansfrekansının olusmasına neden olmaktadır. Dolayısıyla çalısma alanında homojen kalınlıga sahipolmayan yumusak seviyenin varlıgı, hasar oranını etkilemistir. 1998 Adana-Ceyhan depremindekaliçiler üzerinde homojen bir hasar dagılımı gözlenmemis olup, yerel jeolojk ve topografik kosullaragöre farklılıklar sunmaktadır.Anahtar Kelimeler: Çukurova Bölgesi, kaliçi, deprem, jeomekanik, zemin tepki analizi

Caliche is a Plio-Quaternary aged chemical sedimantery unit. It forms especially in and overthe highly to completely weathered upper most zone and on the erosional surface of the underlyingcarbonaceous units. The unit crops out many thousands of square kilometers in the Çukurova region tothe north, which are unsuitable areas of agriculture.1998 Adana-Ceyhan Earthquake caused severe structural damage in the Çukurova region.The fact that the most damage occurred in areas underlain by fine-grained alluvial deposits, isprobably due, at least in part, to amplification of the ground motion particularly for longer periodmotion in this type surficial material. The most widespread similar structural damage also occurred inthe Çukurova region in areas underlain by caliche deposits including either soft pan with low plasticclayey, sandy, sitly soils, or hard pan soils of mostly rocks which are very low streght appearence.In areas where structure types were mostly single or two-storey, high damage was observed incaliche grounds under dynamic loading and various researches have pointed out unclear opinionsabout the failure mechanisms. The aim of the study is to define the geomechanical characteristics ofthe caliche deposits and to identify the dynamic factors affecting the damage distribution within thecaliche. The major effective factor of the damage distribution is the softpan level of the caliche withhigh shear wave velocity (Vs). The significance of the hardpan level is relatively low. Resonanceeffects occurr during an earthquake for low storey structures where their fundamental vibrationalfrequency matched that of the softpan thickness profile and the incoming earthquake ground motion.During the 1998 Adana-Ceyhan Earthquake, damage on caliche foundations was noted to vary with itsthicknesses; the localised damage, attributable to local geology and topographic conditions wasparticularly highlighted.Key Words: Cukurova Region, caliche, earthquake, geomechanic, site response analysis