19. yüzyılda Osmanlılarda kolera tedavileri

Abstract

Gültekin, E. (2016). 19. Yüzyılda Osmanlılarda Kolera Tedavileri. İstanbul Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Cerrahpaşa Tıp Fakültesi, Tıp Tarihi ve Etik ABD. Doktora Tezi. İstanbul.Bu çalışma, Osmanlı hekimlerinin 19. yüzyıldaki kolera salgınları sırasında kolera hastalarına uyguladıkları tedavileri, Batı ülkelerinde uygulanan tedaviler ile karşılaştırmalı olarak ele almıştır. Çalışmanın amacı, eski tıp anlayışının terkedilerek yeni tıp anlayışına doğru geçildiği bir yüzyıl boyunca salgınlara sebep olan kolera hastalığı örneğinde, Osmanlı tıbbının adım adım modernleşmesinin izini sürmektir. Çalışmanın hipotezi Osmanlıların kolera tedavilerinde, tıp anlayışındaki modernleşme eğilimine paralel olarak değişiklikler yapıldığı şeklindedir. Bu çalışmada elde edilen veriler, Başbakanlık Osmanlı Arşivi belgeleri ve 19. yüzyılda yazılmış olan Osmanlıca kolera risalelerinde elde edilmiştir. Bu veriler Batı ülkelerinde 19. yüzyılda yazılmış olan kolera hakkındaki eserler ve bu eserleri kaynak olarak kullanan daha sonraki dönemlerde yazılmış kolera tedavileri hakkındaki makalelerdeki bilgiler ile karşılaştırılmıştır. Elde ettiğimiz veriler, Osmanlı dönemi kolera tedavilerininde, dönemin bilimsel gelişmelerine paralel olarak değişiklikler yapıldığını göstermiştir. Osmanlı kolera tedavileri ile Batı ülkelerinde uygulanan kolera tedavilerinin birçok konuda benzerlik göstermesine rağmen, çok önemli bazı noktalarda ayrıştıkları tespit edilmiştir. Bu çalışmanın sağladığı veriler ile dönemin kolera tedavilerinin tıbbi dayanaklarının anlaşılmasına katkı sağlanmıştır.Anahtar Kelimeler: Osmanlı Devleti, 19. Yüzyıl, Kolera, Tedavi, Kuramlar

This study discusses treatments of cholera by the Ottoman doctors and the treatments applied in the Western countries during cholera epidemics in 19th century. The aim of this study is to trace the modernization of Ottoman medicine step by step by the example of cholera which caused many epidemics during 19th century when the concept of old medicine evolved to new concept of medicine. The hypothesis of this study is that the Ottomans modified the treatment way of cholera in parallel with the tendency of modernization in medicine. The data of this study are obtained from the documents of Turkish Prime Ministry Ottoman Archive and from Ottoman templates of cholera written in the 19th century. Those data were compared with the information obtained from the monuments written about cholera in 19th century at the Western countries and from the articles about chlorea which were written later by using those old monuments. The data obtained shows that Ottoman cholera treatments evolved parallel to the scienctific developments of the era. Even there are many similarities between the cholera treaments applied by Ottomans and by the Western countries, they disintegrate in some very important points. Data obtained from this study contributes to understanding of the medical base of the cholera treatments of the period.Key Words: Ottoman Empire, 19th Century, Cholera, Treatments, TheoriesThe present work was supported by the Research Fund of Istanbul University. Project No: TDK-2016-3780