Hakkari bölgesi propolislerinin botanik orijininin ve kimyasal içeriğinin saptanması

Abstract

Bu çalışmada arıcılıkta önemli bir potansiyele sahip olan Hakkari ilinin Çukurca, Merkez, Yüksekova ve Şemdinli ilçelerindeki farklı arılıklardan örnekleme metoduna uygun olarak toplanan 64 propolis örneğinin mikroskobik ve kimyasal analizi yapılmıştır. Mikroskobik analiz yöntemi uygulanarak propolis örneklerinde polen teşhisi yapılmış ve propolisin botanik kaynağı hakkında bilgi sahibi olmaya çalışılmıştır. Ayrıca tüm örneklerin kimyasal içeriği Gaz Kromatografisi-Kütle Spektrometresi (GC-MS) kullanılarak propolisin içeriğini oluşturan önemli bileşik grupları belirlenmiştir.Mikroskobik analizler sonucunda 34 bitki familyasına ait 71 bitki taksonu teşhis edilmiştir. Apiaceae, Asteraceae, Boraginaceae, Brassicaceae, Caryophyllaceae, Fabaceae, Lamiaceae ve Salicaceae familyalarına ait olan bitkilerin polenlerine Hakkari bölgesi propolislerinde yoğun olarak rastlanmıştır.GC-MS ile gerçekleştirilen kimyasal analizler sonucunda ise, aldehitler, alifatik asit ve esterleri, alkol ve terpenler, flavonoidler, hidrokarbonlar, karboksilik asit ve esterleri, ketonlar, kumarin ve türevleri, sinnamik asit ve esterleri gruplarına ait olan bileşikler farklı oranlarda tespit edilmiştir. Bu bileşik gruplarından flavonoidler ile kumarin ve türevlerine ait olan maddeler örneklerde yüksek oranlarda saptanmıştır. Biyolojik olarak önemli birçok aktiviteye sahip olan kumarin ve türevleri, özellikle Yüksekova ve Şemdinli örneklerinde belirlenmiştir. Bu propolis örneklerinde Apiaceae, Fabaceae ve Asteraceae polenleri oldukça yoğun olarak bulunmuştur. Uluslararası indeksler kapsamında taranan dergilerde yapılan literatür taramaları sonucu bu çalışmada tespit edilen kumarin ve türevlerinin Türkiye propolis örneklerinde daha önce bulunmadığı gözlenmiştir. Alkol ve terpenler ile alifatik asit ve esterleri gruplarına ait olan bileşikler ise, propolis örneklerinde minör oranlarda saptanmıştır. Elde edilen sonuçlar, insanlar tarafından yüzyıllardan bu yana kullanılan propolisin botanik ve kimyasal içeriğinin aydınlatılmasına ayrıca Türkiye propolisinin standardizasyonuna yönelik olarak yapılan çalışmalara destek olacaktır.

In this study, microscopic and chemical analysis was performed for 64 propolis samples collected in accordance with the sampling method from different apiaries located in the districts Çukurca, Merkez, Yüksekova and Şemdinli of Hakkari province which has a significant potential in apiculture. Pollens were identified in the propolis samples through microscopic analysis method, and an effort was made to have knowledge about the botanic source of propolis. Also, chemical content of all samples were determined by Gas Chromatography and Mass Spectrometry (GC-MS).At the end of microscobic analyses, pollen belonging to 71 plant taxa of 34 different plant families were identified. According to the results of microscopic analyses, mostly identified pollen belong to the taxa of Apiaceae, Asteraceae, Boraginaceae, Brassicaceae, Caryophyllaceae, Fabaceae, Lamiaceae ve Salicaceae families.According to GC-MS analysis results, the compounds were identified that are belong to aldehydes, aliphatic acids and their esters, alcohols and terpenes, flavonoids, hydrocarbons, carboxylic acids and their esters, ketones, coumarin and its derivatives, cinnamic acid and their esters groups in different ratios. Among determined compounds, flavonoids and coumarin and its derivatives were found in high amounts. Coumarin and its derivatives having important biological activity especially determined in Yüksekova and Şemdinli propolis samples. In this propolis samples, pollens belong to Apiaceae, Fabaceae and Asteraceae were found to be very intense. As a result of the literature review on journals within the scope of international indexes, it was observed that coumarin and its derivatives have not been previously found in the samples of propolis in Turkey. It was also observed that propolis samples had minör concentrations compounds belong to aliphatic acids and their esters and alcohols and terpenes.The results will contribute to the exploration of the botanic and chemical content of propolis which has been used by people for centuries and to the studies conducted on the standardization of Turkish propolis.