Balıkesir çevresinde Hadrianoutherai örneğinde eskiçağ kentleri

Abstract

Balıkesir çevresi, gerek uygun coğrafyası ve iklim koşulları gerekse de batı Anadolu'daki stratejik konumu nedeniyle Anadolu'nun insanlık tarihi boyunca sürekli yerleşim görmüş alanlarından biridir. Ancak kaynak ve araştırma eksikliği nedeniyle yerleşim tarihinde pek çok kesinti ya da tartışmalı nokta vardır. Bu tartışmalı noktalardan biri de 2. yüzyılda Balıkesir merkezi yakınlarında kurulmuş olan Hadrianoutherai kentidir. Antik kaynaklar söz konusu kentin Hadrianus tarafından bölgede yaptığı başarılı bir av sonrasında kurulduğunu bildirse de lokalizasyonu kesinleştirilemediği için kent hakkındaki tartışmalar 19. yüzyıldan bu yana devam etmektedir.Çalışmamızda Eskiçağ tarihinin ana kaynakları olan antik yazarların eserleri, yazıtlar, sikkeler, arkeolojik bulgular ile bunlara dayanarak oluşturulmuş modern literatür ışığında; Makestos ve Kocaçay vadilerinin orta kısımlarındaki Roma İmparatorluk Dönemi kentleri, özellikle de bu kentlerden biri olan Hadrianoutherai hakkındaki veriler incelenmiştir. Yerleşim biçimleri açısından bakıldığında; Roma İmparatorluk Dönemi'ne kadar bölgede genellikle ova kenarlarında köyler, yüksek kesimlerde ise boylar halinde gerçekleştirilen göçebe yaşam hâkimdir. Veriler, kentleşme faaliyetlerinin Marmara ve Ege Denizi kıyılarına kıyasla oldukça geç sayılabilecek Hellenistik dönemde başladığını göstermektedir. Bu faaliyetin en yoğun olduğu dönem ise 2. yüzyıldır. Özellikle İmparator Hadrianus, göçebe ya da küçük yerleşimlerde yaşayan toplulukları kontrol altında tutulmalarını kolaylaştırarak bölgenin güvenliğini arttırmak amacıyla, kentlileştirme yoluna gitmiştir. Her ne kadar antik kaynaklar kuruluşunu tesadüfi bir av partisine dayandırsa da bize göre Hadrianoutherai, kente ismini veren Hadrianus'un bu politikasının ürünüdür.

Balıkesir is one of the permanently settled areas in Anatolia throughout the human history because of its geographical and climatic conditions as well as its strategic location in the Western Anatolia. However, there are several controversial issues regarding its settlement history due to lack of adequate sources and research. One of the controversial issues is the date of the foundation (or rather renaming) of the city of Hadrianoutherai near the modern day Balıkesir city centre in the second century. The ancient sources claim that the city had been founded (or renamed) by Hadrian after a successful hunting in the region, but yet the debate about the city has been continuing since the 19th century as its localization could not be ascertained.In this research I used wide range of primary soruces including the works of the ancient authors, the inscriptions, the coins, archaeological findings as well as the secondary literature. This research focuses on the cities of the Roman Empire in general and in particular Hadrianoutherai, located in the midst of the Makestos and Kocaçay valleys, From the point of view of settlement forms, until the period of the Roman Empire, villages were dominant on the banks of the plain, while on the highlands the nomadic life was prevalent in the form of tribe. The data show that in this region urbanization began in the Hellenistic period, which can be considered late compared to the Marmara and Aegean coasts. The most intensive period of urbanization took place in the second century. Especially Emperor Hadrian intensified the urbanization activities in order to tighten the security of the region and control of the nomadic groups as well as small settlements. Although the ancient sources attributed the founding of the city to an incidential hunting party, for us Hadrianoutherai was the result of the urbanization policy of Hadrian, who gave his name in this context.