Esansiyel ve reaktif trombositozlu hastalarda plazma viskozitesi ve endotel belirteçleri arasındaki ilişkinin incelenmesi

Abstract

Esansiyel trombositoz (ET), trombositlerde ciddi artış ve fonksiyon bozukluğuna sebep olan kök hücre kökenli nadir bir hastalıktır. Kan akışını belirleyen etkenlerden olan plazma viskozite artışıyla biyomekaniksel olarak uyarılan endotel, reseptör gibi davranarak endotel hasar belirteçlerini salgılamaktadır. Çalışmamızın amacı ET'da plazma viskozitesi ve endotel hasar belirteçlerinden nitrik oksit (NO), asimetrik dimetilarjinin (ADMA), vasküler hücre adezyon molekülü-1 (VCAM-1) ve intrasellüler adezyon molekülü-1 (ICAM-1) arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Bezmialem Üniversitesi Hastanesi Hematoloji Polikliniği'ne başvuran kişiler rastgele seçilerek; ET tanısı olanlar (ET-Grubu), demir eksikliği anemisine bağlı reaktif trombositozu olanlar (DEA-RT-Grubu) ve sağlıklı grup (SK-Grubu) olarak sınıflandırıldı. Plazma viskozitesi ve endotel hasar belirteçleri plazmadaki düzeyleri sırasıyla Harkness kapiller vizkozimetresi ve ELISA yöntemiyle ölçüldü. Plazma NO düzeyi, plazma nitrik oksit sentaz (NOS) düzeyi aracılığıyla değerlendirildi. İstatistiksel analizde ANOVA ve Kruskal-Wallis testleri ile Pearson korelasyon testi kullanıldı. Plazma viskozitesi ve plazma VCAM-1 ET ve DEA-RT-Grubunda SK-Grubuna göre anlamlı yüksek bulundu. Plazma ADMA SK-Grubunda diğer gruplara göre anlamlı yüksek ölçüldü. SK-Grubunda plazma ICAM-1 ET-Grubuna göre anlamlı yüksek bulundu. Plazma NOS'ta anlamlılık olmaması ve trombositoz gruplarındaki düşük plazma ADMA düzeyi, endotel hasarının NOS ve ADMA açısından nicel olarak ölçülemeyecek düzeyde olduğunu gösterebilir. Trombositoz gruplarında plazma viskozitesi, fibrinojen ve plazma VCAM-1'in eş zamanlı artış göstermesi endoteldeki enflamasyonun göstergesidir. Sonuç olarak, endotel hasarının başladığı ve endotelin kayganlığını yitirerek pro-trombotik ve pro-aterojenik bir yüzeye dönüşmekte olduğunu düşünmekteyiz. ET'lu hastalarda kan akış değişimlerinin ve endotel hasarının belirlenmesinde, plazma viskozitesi ölçümünün basit, ucuz, tekrarlanabilir ve hızlı sonuç verme özelliklerinden dolayı tanı, tedavi, takip süreci ve kardiyovasküler komplikasyonlarının önlenmesinde rutin kullanıma gold standart olarak değerlendirilmesinin yararlı olabileceği kanaatindeyiz.

Essential thrombocytosis (ET) is a rare stem cell disease causing increased platelet numbers with impaired function. Endothelium that is induced biomechanically by plasma viscosity-one of the determinants of blood flow-alterations secretes endothelial dysfunction markers behaving like a receptor. The aim of our study is to investigate the relationship between plasma viscosity and plasma nitric oxide (NO), asymmetric dimethylarginine (ADMA), vascular cell adhesion molecule-1 (VCAM-1) and intracellular adhesion molecule-1 (ICAM-1) as endothelial dysfunction markers in ET. The study groups were randomly classified as patients diagnosed with ET (ET-Group), patients with reactive thrombocytosis related with iron deficiency anemia (IDA-RT-Group) and healthy controls (HC-Group). Plasma viscosity and plasma levels of endothelial dysfunction markers were measured utilizing Harkness capillary viscosimeter and ELISA method, respectively. Plazma NO level was evaluated with plasma nitric oxide synthase (NOS) level. ANOVA, Kruskal-Wallis tests and Pearson correlation test were used for statistical analysis. Plasma viscosity and plasma VCAM-1 were significantly higher in ET and IDA-RT Groups than HC-Group. Plasma ADMA was statistically higher in HC-Group compared with other groups. HC-Group had higher ICAM-1 compared with ET-Group. No significancy in plasma NOS among study groups and decseased ADMA in thrombocytosis groups might indicate that endothelial dysfunction can't be detected quantitatively by means of NOS and ADMA. Plasma viscosity, fibrinogen and VCAM-1 increased concurrently in thrombocytosis groups that might be an indicator of endothelial inflammation. In conclusion, it can be estimated that endothelial dysfunction has started and endothelium has been transforming into a pro-thrombotic and pro-atherogenic surface. We hypothesize that plasma viscosity measurement can be used routinely as a gold standard with its simplicity, cheapness, repeatability and rapidness in diagnosis, treatment, follow-up and preventing cardiovascular complications of ET patients for determination of blood flow alterations and endothelial dysfunction.