Kahramanmaraş`ta farklı yaş gruplarında hepatit A prevalansı ve çevresel faktörlerle ilişkisi

Abstract

6. ÖZET Hepatit A enfeksiyonu tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de yaygın olarak görülen, önemli morbidite ve ileri yaşlarda geçirildiğinde daha fazla mortalite nedeni olabilen bir hastalıktır. Hastalık çevresel ve sosyoekonomik faktörlerle yakından ilişkilidir. Bu nedenle hastalığın toplumdaki prevalansını saptayacak epidemiyolojik çalışmaların yapılması, yayılımı önleyecek koruyucu önlemleri almak ve son dönemde kullanılmaya başlanan aşı uygulama stratejilerinin belirlenmesi amacıyla önemlidir. Bu çalışmada Kahramanmaraş ilinde farklı yaş gruplarında Hepatit A prevalansını, buna etki eden çevresel ve sosyoekonomik faktörlerin saptanması amaçlanmıştır. Çalışmada farklı sosyoekonomik ve çevresel faktörlerin etkileşimini göstermek amacı ile Kahramanmaraş ili coğrafi yerleşimine göre 4 bölgeye ayrılarak her bölgeyi temsil eden bir sağlık ocağı seçildi. Örneklem büyüklüğü 4 bölgeye nüfuslarına orantılı olarak dağıtıldı. Çalışmaya dahil edilecek çocuklar il sağlık müdürlüğü ve ilgili sağlık ocaklarındaki kayıtlardan faydalanılarak rastgele olarak belirlendi. Tüm katılımcılara total anti-HAV pozitifliğine olumlu veya olumsuz etkisi olabileceği düşünülen etmenlerin ve çocuklarla ilgili baza demografik bilgilerin sorgulandığı standart bir anket formu uygulandı. Anket formunu dolduran ve kan alınması için imzalı onay alınan ailelerin çocuklarından kan örnekleri alınarak serumlarında makro ELİSA yöntemi ile anti-HAV IgG çalışıldı. Çalışmaya alınan 6 ay-18 yaş arası 603 erkek (%52.8), 539 kız (%47.2) toplam 1142 olgu 6-23 ay, 2-5 yaş, 6-10 yaş, 11-14 yaş, 15-18 yaş olmak üzere 5 gruba ayrıldı. Tüm gruplarda seropozitiflik %57.2 olarak bulunmuştur. Bu gruplardaki anti-HAV IgG pozitiflik oranlan saptanarak bu durumu etkileyen çevresel ve sosyoekonomik faktörlerin etkileri araştırıldı. Yaş gruplarına göre HAV seroprevalansı 6-23 ay %35.5, 2-5 yaş %19.2, 6- 10 yaş %74.3, 11-14 yaş %83.0, 15-18 yaş %92.8 olarak saptadık. Kardeş sayısının fazla olması, anne eğitim düzeyinin düşüklüğü, kalabalık aile ve düşük sosyoekonomik durumun seropozitifliği artıran faktörler olduğunu bulduk. Çalışmamızda HAV prevalansı yaşla birlikte anlamlı olarak artmaktaydı. Özellikle 6-10 yaş çocukların %74.3'ünde, 15-18 yaştakilerin %92.8'inde 53seropozitiflik saptandı. Bu sebeple Kahramanmaraş ili hepatit A enfeksiyonu için orta endemisite bölgesi olarak kabul edildi. Çalışmamızda seropozitifliği etkilediği belirlenen risk faktörleri; nüfusun yoğunluğu, kalabalık aile, kardeş sayısının fazla olması ve sosyoekonomik düzey düşüklüğüdür. Koruyucu faktörler olarak ise sosyoekonomik durumun ve anne eğitim düzeyinin yüksek olması saptandı. Korunmada sosyoekonomik durumun iyileştirilmesi, çevresel koşulların düzeltilmesi, eğitim düzeyinin yükseltilmesi ve aşılama yapılmasının gerekli olduğu sonucuna varıldı. Hastalığa karşı anneden geçen antikorlar 2 yaşa kadar koruyucudur (113). Hastalık özellikle okula başlama döneminde pik yapmaktadır. Bu nedenle benzer çalışmalarda (23, 102) olduğu gibi okul öncesi dönemde HAV antikorlarının kan düzeyinin tayin edilerek HAV enfeksiyonu geçilmemiş kişilere aşı yapılmasının uygun olacağını düşünüyoruz. 54

7. ABSTRACT Hepatitis A is a widespread infection that was seen in our country as that in the all over the world and has severe morbidity and causing high rates of mortality when affected in older ages. The disease has a close relation with socioeconomic and environmental factors. Conducting epidemiologic studies to determine the prevalence of the disease in the population is important in order to take the prevention measures for an epidemic outbreak of Hepatitis A and also to determine the vaccination strategies that have begun in the recent times. To determine the prevalence of hepatitis A in the various age groups in Kahramanmaraş and the socioeconomic and environmental factors that affect it was aimed in this study. We targeted to show the effect of regional socioeconomic and environmental factors at HAV infections, there for Kahramanmaraş province center was divided into four districts according to geographic settlement. Primary Health Care Units (PHU) were selected which represent each district. Sampling was divided into four districts according to their populations. Then the children included in the study were chosen at random from data provided by PHU and Healt Municipality The questionnaire was completed which could affect Total anti HAV-IgG seropositivity as negative or positive and for purpose of determining possible risk factors, demographic data by the Child and / or family. The venous blood samples were taken from the children whosefamilies gave informed signed canset and who had filled the questionnaire form. Then antiHAV-IgG was studied from serum using ELISA method. The total sample size of 1142 (6. month-18. age; 603 boys (52.8%), 539 girls (47.2%) was assigned to five groups. (6.-23. months, 2-5 age, 6-10 age, 11-14 age, 15-18 age). In this study we determined anti-HAV-IgG seropositivity and investigated the effect of environmental and socioeconomic factors related with Hepatitis A virus (HAV) infection. AntiHAV-IgG seropositivity was detected as 57.2% in the whole population. The percentages of distrubition of seropositivity according to ages were as follows: 5535.5% in 6.-23. months, 19.2% in 2-5 ages, 74.3% in 6-10 ages; 83.0% in 11-14 ages, 92.8% in 15-18 ages. In our study the prevalence of HAV infections increased remarkably. Especially AntiHAV-IgG seropositivity was found to be 74.3 and 92.8% in 6-10, 15- 1 8 age groups respectively. According to these results Kahramanmaraş province was accepted as a region of moderate endemicity for HAV infection. The risk factors that affect its seropositivity determined in our study were concentration of the population, crowded family, the more number of the siblings and inferiority of the socioeconomic level. The prevention factors were the superiority of the socioeconomic level and of the maternal education level. We thought that improving the socioeconomic status, making better the environmental conditions, getting higher the education level and making vaccination programs were needed. Due to its high prevalence in the elementary schools, we thought that determining the blood level of HAV antibodies and making its vaccination in the individuals that did not already have HAV infection was a suitable prevention measure in the preschool period. 56