Askerî divanı (metin-inceleme)

Abstract

Bu çalışmada Farsça ve Türkçe şiirlerinden anlaşıldığı kadarıyla XVI. yüzyıl Kânûnî Sultan Süleyman dönemi şairlerinden biri olan Askerî'nin Divanı incelenmiş ve edisyon kritikli metni hazırlanmıştır. Eserin edisyon kritikli metni hazırlanırken Süleymaniye Kütüphanesi, Cârullah Efendi Kısmı'nda bulunan 1668 kayıt numaralı tek yazma nüshadan faydalanılmıştır.Geniş bir hacime sahip olmayan ve 36 varaktan oluşan Askerî'nin müretteb divanında; 1b-33b varakları arasında sırasıyla Farsça 1 kaside, 94 gazel, 2 rubâî, 122 beyitlik bir sâkinâme ve divânın 33b-36b varakları arasında 8 adet Çağatayca manzume bulunmaktadır. Hayatı hakkında kaynaklarda bulunan bilgiler yok denecek kadar azdır. Ancak Farsça ve Türkçe şiirleri onun hayatı ve şairliği hakkında bize bazı ipuçları vermektedir. Bu ipuçlarına göre Askerî muhtemelen Kânûnî Sultan Süleyman döneminde Orta Asya'dan sultanı görmek ve ona hizmet etmek amacıyla İstanbul'a gelmiştir. Bir süre İstanbul'da kalmış ve sultana sunulmak üzere bu divanı tertib etmiştir. Hatta şiirlerinde Kânûnî Sultan Süleyman'ı görebildiğini de dile getirmektedir.Osmanlı şiirine dair kaynaklarda Askerî mahlaslı bazı şairler karşımıza çıkmış olsada çalışmamıza konu olan Askerî mahlaslı şair ile kaynaklarda geçen Askerî mahlaslı şairlerin farklı kişiler olduğunu bize düşündüren bazı önemli sebepler mevcuttur. Bu sebepler çalışmamızda detaylı bir şekilde ele alınmıştır.Askerî'nin divanı incelendiğinde şiirlerinde divan şiirine ait pek çok unsuru ustalıkla kullandığı gözlemlenmektedir. Akıcı üslubu, gazellerinde dikkat çeken iç kafiyeler ve sanatlı ifadeleri onun başarılı bir XVI. Yüzyıl Osmanlı şairi olduğunu bize hissettirmektedir. Çalımamız bir giriş ile dört bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm, Askerî'nin yaşadığı dönem ve coğrafyada siyasî ve edebî durumu; ikinci bölüm, Askerî'nin hayatı ve edebî yönü; üçüncü bölüm, Askerî Divanı (inceleme-tercüme); dördüncü ve son bölüm de Askerî Divanı (metin) bölümlerinden ibarettir.

In our study as understood from Persian and Turkish poems the divan of Askerî who was one of the Ottoman poets of XVIth century, the reign of Suleiman the Magnificent, has been studied and the text has been critically edited. We have prepared edition critique of the work, upon its only manuscript in the Carullah part of the Suleymaniye Library.In the 36 sheet-arranged divan of Askeri that does not have a large volume, between the sheets of 1b-33b there are 1 qasida, 94 ghazals, 2 quatrians, a saqinama of 122 couplets in Persian respectively and between the sheets of 33b-36b there are 8 Chagatai poems.There is almost no information about his life in the sources. However, his Persian and Turkish poems give us some clues about his life and poetry. According to these tips Askeri probably came to Istanbul to see and serve the sultan from Central Asia during the reign of Suleiman the Magnificent. He stayed in Istanbul for a while and arranged this divan to be presented to the sultan. He also states in his poems that he saw Suleiman the Magnificent too.Although some poets with Askeri names appeared in the sources of Ottoman poetry, there are some important reasons that make us think Askeri named poet who is subject of our study and Askeri named poets in the sources are different people. These reasons are discussed in detail in our study.When Askeri's diwan examined, it is observed that he uses many elements of divan poetry skillfully in her poems. The inner rhymes and artistic expressions that draw attention in his fluent style ghazels make us feel that he is a successful 16th century Ottoman poet.Our study consists an introduction and four sections. The first section is about the political and the literal situation of the era that Askeri lived; the second section is about Askeri's life and literary personality; the third section is the Divan of Askeri (analysis-translation); the fourth and the final section consists of edition critique text of Askerî's divan.