M.ö. 6. yüzyılda Orta Anadolu: Tarihsel kayıtlar ve yeni arkeolojik keşifler ışığında genel bir değerlendirme

Abstract

M.Ö. 6. yüzyıl Ön Asya için önemli bir eşiktir. Günümüz Doğu ve Batı uygarlıklarının rol-model aldıkları tarihsel fikir ve şahsiyetler bu yüzyılda daha net görülebilmektedir. Geçmişte iki uygarlık birbirini takip eden büyük zaferlerle kendi idealleri adına yeni topraklar kazanırken, aldıkları mağlubiyetlerle karşı tarafın yönetimi altında yaşamak zorunda kalmışlardır. Söz konusu zorunluluk bir süre sonra farklı kültürlerin kaynaşarak yeni kültürel öğeler üretmelerine olanak tanımıştır.Yüzyıl başında iki uygarlığın temsilcileri olan Medler ve Lydialılar karşı karşıya gelmiş ve yenişememişlerdir. Aralarında imzalanan anlaşmayla çatışmalar sonlandırılmış ve krizin nihai çözümü ileri bir tarihe ertelenmiştir. Yüzyıl ortasına gelindiğinde öyle anlaşılıyor ki, tarafların birinde yaşanan temsilci değişikliği karşı tarafın anlaşmayı artık hükümsüz saymasına neden olmuş ve taraflar arasında tampon bölge görevi üstlenen Kızılırmak kavsinde çatışmalar yeniden başlamıştır.Antik Yunan geleneğini izleyen anlayışlar Kızılırmak nehrini Medler ve Lydialılar arasında sınır tayin edip nehrin doğusunda imparatorluk seviyesine ulaşan bir Med hâkimiyeti olduğunu kabul etmektedirler. Bu çalışmada M.Ö. 547'de gerçekleşen Pteria ve hemen ardından kesin Pers zaferiyle sonuçlanan Thymbra Savaşları öncesinde Kızılırmak kavsindeki Med yayılımının şekli, bu iki savaş sonrasında Pers yönetim modeli olan satraplığın kavis içindeki gelişim aşaması ve hem savaş öncesi hem de sonrasında kavis içinde kalan topluluklar tarihsel kayıtlar ve yeni arkeolojik çalışmalar dâhilinde incelenmiştir. Bu çalışmanın amacı M.Ö. 6. yüzyılda Orta Anadolu'nun, özellikle de Kızılırmak kavsinin politik ve kültürel yapısının daha iyi anlaşılabilmesi adına yeni yaklaşım ve öneriler geliştirmek ve yine mevcut olanlara katkı sağlamaktır.

The 6th century BC has been an important breakpoint for the Near East. Historical models and ideas which were taken as a role-model by the Eastern and Western civizilations can be clearly seen during this century. While these two civilizations conquered new lands through great victories for their own ideals, they were forced to live under the command of the other through defeats in the past. After a while, this aforementioned compulsion gave them the opportunity to unite and produce new cultural elements.At the beginning of the century, Medes and Lydians that are the representatives of two civilizations fought against each other and none of the parties gained a decisive victory. The conflicts ended with an agreement and the final solution to the crisis was postponed. It seems that a representative change in one of the parties caused the other party to terminate the agreement and the conflicts around Kızılırmak Bend which is a buffer zone between parties started again in the middle of the century.The approaches following Ancient Greek tradition accept that Kızılırmak River formed a border between Medes and Lydians and there was an imperial dominance of Medes in the east of Kızılırmak River. In this thesis, we examined three main issues including the expansion of Medes over Kızılırmak Bend before Pteria Battle (547 BC) and Thymbra Battle (547 BC), the development of satrapy, which is Persian administration model, over the bend after the aforementioned battles and the situation of societies within Kızılırmak Bend both before and after the aforementioned battles based on written records and new archaeological works. The aim of this thesis is to establish new approaches and proposals along with contributing to current ones to better understanding of the political and cultural construction of the Central Anatolia, especially Kızılırmak Bend, during the 6th century BC.