Hitit Kralı I. Hattušili`nin Akkadça-Hititçe ikidilli yıllıklarının (CTH 4) Akkadça ve Hititçe versiyonlarının karşılaştırmalı filolojik değerlendirmesi

Abstract

Bu çalışmada Eski Hitit Krallığı tarihinin başlıca yazılı kaynaklarından biri olan Hitit Kralı I. Hattušili'nin Akkadça-Hititçe İkidilli Yıllıklarının (CTH 4) ayrı tabletlerde yer alan Akkadça ve Hititçe versiyonlarının karşılaştırmalı filolojik değerlendirmesi yapılmıştır. CTH 4 Metninin ikidilliliğinin çalışmanın temel konusunu oluşturması nedeniyle öncelikle ikidillilik ve çokdillilik kavramları ve bu kavramların Eski Yakındoğu'da ortaya çıkış ve gelişim süreçleri kısaca incelenmiştir. Bu incelemede ayrıca Hitit arşivlerinin oluşum süreci ve bu arşivlerde görülen ikidilli ve çokdilli metin türleri gibi konulara da değinilmiş, böylece çalışmanın konusu olan CTH 4 metninin Hitit arşivlerindeki diğer ikidilli ve çokdilli metinler arasındaki yerinin daha iyi anlaşılması amaçlanmıştır. Çalışmanın son bölümünde CTH 4 metninin Akkadça ve Hititçe versiyonlarına ait tüm nüshaların güncel transliterasyon ve Türkçe çevirileri yapılmış ve metnin Akkadça ve Hititçe versiyonlarının filolojik yönden karşılaştırmalı incelemesi yapılmıştır. Bu incelemede iki versiyonun birbiriyle olan ilişkisi, içeriksel ve biçimsel yönden bu versiyonların benzer ve ayrılan yönleri, metnin hangi dildeki versiyonunun orijinale daha yakın olduğu gibi konular ele alınmış; ayrıca metin üzerine yapılmış daha eski çalışmalarda öne sürülen bazı düşünceler ve cevaplandırılamayan bazı sorular tekrar değerlendirilmiştir.

In this study, a comparative philological analysis of Akkadian and Hittite versions of the Akkadian-Hittite Bilingual Annals of the Hittite King Hattušili I (CTH 4), was made. As the bilingualism of the CTH 4 text constitutes the main subject of the study, firstly the concepts of bilingualism and multilingualism and the emergence and development processes of these concepts in the Ancient Near East have been briefly examined. In addition, issues such as the formation process of Hittite archives and the various types and formats of bilingual and multilingual texts seen in these archives are also surveyed. Thus, it is aimed to better understand the importance of CTH 4 among other bilingual and multilingual texts in Hittite archives. At the final phase of the study, updated transliterations and Turkish translations of the Akkadian and Hittite versions of the CTH 4 have been made, and the text philologically analyzed by comparing its two different versions to each other from various aspects. These aspects include the historical connection of the copies in Akkadian and Hittite, contextual and stylistic resemblances and diversions between the two versions and the questions like which one of the two versions is closer to the original text. In addition, some theories put forward in earlier studies on the text and some unanswered questions were re-evaluated.