Kahramanmaraş il merkezinde ortaokul ve liselerde görev yapan öğretmenlerin maraş otu hakkındaki bilgi, tutum ve davranışlarının araştırılması

Abstract

Giriş ve Amaç: Bu çalışmayla Kahramanmaraş İl Merkezinde ortaokul ve liselerde görev yapan öğretmenlerin Kahramanmaraş ili ve çevresinde yaygın olarak kullanılan ve sigara gibi zararlı olduğu bildirilen Maraş Otu (MO) hakkındaki bilgi, tutum ve davranışlarının belirlenmesi amaçlanmıştır.Gereç ve Yöntem: Çalışma, Kahramanmaraş il merkezinde 25 ortaokulda görev yapan 741 öğretmen ve 25 lisede görev yapan 709 öğretmende yapıldı. Katılımcılar çalışma konusunda bilgilendirilerek onamları alındı. Katılımcılara araştırmacılar tarafından geliştirilen açık ve kapalı uçlu sorular içeren standart anket formu uygulandı. Veri analizi SPSS 20.0 istatistik paket programı kullanılarak yapıldı. İstatistiksel olarak p<0.05 anlamlı kabul edildi.Bulgular: Araştırmadaki tüm öğretmenlerin yaş ortalaması 36.8±8.1 (min=22, maks=64) olarak saptanmıştır. Araştırma kapsamındaki öğretmenler mesleklerinde ortalama 12.7±8.0 (min=1, maks=40) yıl süre ile çalıştıkları belirlenmiştir. Çalışmaya dahil edilen öğretmenlerin anketin bilgi kısmındaki puanlamaya dahil edilen 18 sorudaki bilgi düzeyleri ortalama 9.9±3.1 (min=0, maks=16) bilgi puanı olarak belirlenmiştir. MO hakkında evli bireylerin bilgi düzeylerinin bekar bireylerden daha yüksek olduğu tespit edilmiştir (t=2.92, p=0.01). Katılımcıların daha önceden MO kullanma durumlarına göre ortalama bilgi puanı düzeylerinin benzer seviyelerde olduğu tespit edilmiş olmakla beraber MO kullanmayanların bilgi puanlarının kullananlara oranla nispeten yüksek seviyede olduğu söylenebilir (t=-1.95, p=0.05). Daha önce MO'nu bırakmak için yardım isteyen öğrencisi olan bireylerin bilgi düzeylerinin daha önce MO'nu bırakmak için yardım isteyen öğrencisi olmayan bireylerden daha yüksek olduğu tespit edilmiştir (t=3.55, p=0.01). Telkin veya teşvik edeceğini ifade eden bireylerin bilgi düzeylerinin telkin veya teşvik etmeyeceğini bildiren bireylerden daha yüksek olduğu tespit edilmiştir (t=4.76, p=0.01). Öğrencilere MO'nun zararlarından bahsedeceğini ifade eden bireylerin bilgi düzeylerinin, Öğrencilere MO'nun zararlarından bahsetmeyeceğini bildiren bireylerden daha yüksek olduğu tespit edilmiştir (t=7.38, p=0.01). Öğrencilerin MO kullanımını sorgulayacağını ifade eden bireylerin bilgi düzeylerinin, Öğrencilerin MO kullanımını sorgulamayacağını bildiren bireylerden daha yüksek olduğu tespit edilmiştir (t=4.86, p=0.01), farklılığın tespit edilmesi amacı ile yapılan Sidak ikili karşılaştırma testi sonucunda; 1-10 yıl arasında kıdeme sahip olan öğretmenlerin bilgi düzeylerinin kendilerinden daha kıdemli olan öğretmenlere göre daha düşük olduğu tespit edilmiştir (F=6.86, p=0.01), farklılığın tespit edilmesi amacı ile yapılan Sidak ikili karşılaştırma testi sonucunda; 22-30 yaş arasında olan öğretmenlerin bilgi düzeylerinin kendilerinden yaşça daha büyük olan öğretmenlere göre daha düşük olduğu tespit edilmiştir (F=4.22, p=0.01). Öğretmenlerin cinsiyetleri ile sigara kullanma ve bırakma durumları arasında anlamlı farklılıklar olduğu tespit edilmiştir. Erkek katılımcıların sigara kullanma oranının kadınlara göre daha yüksek bulunmuştur (X²=49.34, p=0.01). Öğretmenlerin cinsiyetleri ile Maraş otu kullanma ve bırakma durumları arasında anlamlı farklılıklar olduğu tespit edilmiştir. Erkek katılımcıların MO kullanma oranının kadınlara göre daha yüksek olmasından kaynaklandığı görülmektedir (X²=49.34, p=0.01).Sonuç: MO ve sigara kullanımı, bölgemizde özellikle Kahramanmaraş ili ve çevresinde her geçen gün daha da yaygınlaşması nedeniyle en önemli halk sağlığı sorunlarından biri olmaya devam etmektedir. MO ve sigara konusunda öğretmenlere zararları, danışmanlık, bırakılması ve güncel mevzuat hakkında bilgi verilerek tütün ve tütün ürünlerinin önlenmesi çabalarının tüm toplumu etkilemesi sağlanabilir. Eğitim kurumlarına yönelik tütün ve tütün kullanımını önleme faaliyetlerine yönelik yapılacak kampanyalarla MO ve sigaraya karşı mücadelemiz daha da güçlenecektir.Sonuç olarak; öğrencilerin tütün ve tütün mamulleri kullanımı konusundaki tutumlarında öğretmenlerin rolü çok önemlidir. Bu nedenle; öğrencilerin tütün ve tütün mamullerine başlamalarını önleme ve tütün ve tütün mamulleri kullanan öğrencilerinse bırakmasını teşvik etmede öğretmenlere önemli görevler düşmektedir. Bu konuda; öğretmenlerin bilgilendirilmesi için eğitimler düzenlenmesi ayrıca tütün ve tütün mamulleri içen öğretmenlere MO ve sigara bıraktırma programları konusunda danışmanlık yapılması önerilmektedir. Anahtar Kelimeler: Lise, Maraş otu, ortaokul, öğretmen

Background and Aim: It is purposed to determine knowledge, attitude and behaviour of teachers those are working at secondary schools and high schools in City Center, Kahramanmaraş about Maraş Powder (MP) which is reported as harmful as cigarettes.Material and Methods: This work has been applied to 709 teachers those work at 25 high schools and 741 teachers those work at 25 secondary schools. Informed constents have been taken after participants have been informed about work. Standart Survey which includes open and closed ended questions and which is developed by investigors has been applied to participants. Data Analysis has been made by using SPSS 20.0 statistical packaged software. P<0.05 has been accepted as statistically significant point.Results: Avarage age of all teachers in investigation has been found as 36.8±8.1 (min=22, max=64). It is found that teachers in investigation have been averagely working 12.7±8.0 (min=1, max=40) years in their profession. Knowledge level of the teachers have been joined to this work related 18 questions those are in survey's knowledge part has been found averagely 9.9±3.1 (min=0, max=16) knowledge points. It is determined that married individuals' knowledge about MP is bigger than single inviduals (t=2.92, p=0.01). It can be said that teachers those don't use MP comperatively have more knowledge points compared to teachers those use it, beside the fact that it is determined that knowledge level of MP is shows similarity for participants' situation of using MP in their past (t=-1.95, p=0.05). It is found that knowledge level of teachers those had students that wanted help from them to stop using MP is more than knowledge level of teachers those had not students like that (t=3.55, p=0.01). It is determined that ones those say that they will suggest and motivate have bigger knowledge level than ones those say they won't (t=4.76, p=0.01). it is determined that ones those say that they will tell about harms of MP to their students have more knowledge than ones those say they won't tell about harms of MP to their students (t=7.38, p=0.01). It is found that ones those say that they will interrogate using MP situation of their students have more knowledge than ones those say that they will not interrogate using MP situation of their students (t=4.86, p=0.01). As result of Sidak paired comparison for determining the difference; it is found that teachers those have 1-10 years length of service have less knowledge level than teachers those have more length of service years in their career (F=6.86, p=0.01). As result of Sidak paired comparison for determining the difference; it is found that teachers those have ages between 22-30 have less knowledge level than teachers those are older than them (F=4.22, p=0.01). It is determined that there is significant difference on issues of smoking and stop smoking between teachers according to their genders. Rate of smoking of male participants have been found bigger than female participants (X²=49.34, p=0.01). It is determined that there is significant difference on issues of using MP between teachers according to their genders. Rate of using MP of male participants have been found bigger than female participants (X²=49.34, p=0.01).Findings: Using MP and Smoking habit continuing to be one of the most important public health concern as becoming widespread day by day in our region especially around and in Kahramanmaraş City. It can be provided to effect all society with this effort of stop using tobacco and tobacco products can be possible with giving teachers consultancy and informing them about harms, how to leave, actual regulations of MP and smoking. Our fight against MP and cigarette will get more strength with campaigns about avoiding to use tobacco and tobacco products in education institutions.Result; Role of teachers is so important about attitude of students against using tobacco and tobacco products. With this reason; teachers have so important mission about avoiding the using tobacco and tobacco products for students and motivating to stop using for students those already using tobacco and tobacco products. In thus issue; it is suggested that educating teachers to make them more knowledgably and giving consultancy and providing some programs about stop using MP and cigarette to teachers those using tobacco and tobacco products.Key words: smokeless tobacco, Maraş powder, Teachers, SchoolsPage Number: 53Advisor: Doç. Dr. Mustafa Haki SUCAKLI