Methotreksat kullanan hastalarda karaciğerde fibrozis gelişiminin elastik doku ultrasonografisi ile değerlendirilmesi

Abstract

Amaç: Methotreksat, anti kanserojen, antiinflamatuar özellikleri sayesinde kanser, romatoid artrit, psoriazis gibi çok sayıda hastalığın tedavisinde kullanılabilen bir folik asit antagonistidir. Beraberinde karaciğerde metabolize olması sebebiyle hepatotoksisite riski bulunmaktadır. Methotreksat, ilerleyici hepatik fibroz ve siroz gibi karaciğer toksisitelerine neden olabilmektedir. Bu çalışmada methotrexat kullanan hastalarda karaciğerde fibrozis gelişiminin, methotrexat kullanım süresi ile ilişkisi olup olmadığının elastik doku ultrasonografi ile değerlendirilmesi amaçlandı.Materyal ve yöntem: K.S.Ü Tıp Fakültesi Araştırma ve Uygulama Hastanesinde takip edilen ve methotrexat kullanan 120 hasta bu çalışmaya dahil edildi. Methotrexat kullanım süreleri kayıt edildi. Hastalar 4 gruba ayrıldı.0-6 ay ilaç kullanan hastalar 1. grup , 6-12 ay ilaç kullanan hastalar 2. grup ,12-18 ay ilaç kullanan hastalar 3. grup ,18-24 ay ilaç kullanan hastalar 4. grup kabul edildi. İlacı kullanan hastaların karaciğerinde fibrozis gelişip gelişmediği takip edildi. Takip sırasında sorumlu araştırmacılar tarafından kliniğimizde mevcut olan FibroScan-502-touch(Echosens,Paris, France) model elastik doku ultrasonografi cihazı kullanıldı. Bunun yanı sıra çalışmaya katılan hastaların Kan üre nitrojeni (BUN), kreatinin(Cr), Alanin aminotransferaz(ALT), Aspartat aminotransferaz (AST), total bilirubin, direkt bilirubin,gama glutamil transferaz( GGT), Alkalen fosfataz (ALP), albümin , uluslararası düzeltme oranı (INR), trombosit, hemoglobin(Hb) değerleri de incelendi.Değişkenlere ait veriler toplandıktan sonra karaciğer elastisite değerleri (fibrozis derecesi),ilaç kullanım süreleri ve bu değişkenler arasındaki ilişki değerlendirildi. Bulgular: Elastik doku ultrasonografi ile değerlendirme sonrası elde edilen ve karaciğer fibrozisini gösteren emedian değerleri 1.grupta ortalama 4.65 kPa, 2. Grupta ortalama 4.85 kPa, 3. Grupta ortalama 5.40 kPa, 4. Grupta ortalama 5.95 kPa saptandı. Çalışmaya alınan hastaların methotrexat kullanım süresi arttıkça emedian değerlerinin de yükseldiği gözlendi. Ancak yapılan istatiksel değerlendirmede gruplar arasındaki fibrozis değerleri istatistiksel olarak anlamlı değildi. Sonuç: Sonuç olarak bu çalışmada, kliniklerde birçok hastalığın tedavisinde kullanılan methotreksatın kullanımı sırasında hastaların takiplerin düzenli yapılması gerektiği belirlenmiştir. Aksi halde metotreksat kullanımı ile karaciğerde fibrozis de dahil olmak üzere yapısal ve fizyolojik anlamda ciddi bozukluklar meydana gelebilir. Bu hastaların takibinde günümüzde non-invaziv yöntemler de kullanılabilmektedir.Elastik doku ultrasonografisi de bu yöntemlerden birisi olup, doğruluğu guvenilir, tekrarlanabilir ve invaziv olmayan bir yontem olarak ön plana çıkmaktadır. Çalışmamız sonucunda daha geniş süre zarfında ve daha fazla hasta sayısıyla yapılacak çalışmalarla daha anlamlı sonuçlar elde edilebileceği kanaatine vardık.

Aim: Methotrexate is a folic acid antagonist widely used in the treatment of a wide range of diseases such as cancer, rheumatoid arthritis, psoriasis through its anti-cancer, anti-inflammatory properties. However, there is a risk of hepatotoxicity due to metabolism in the liver. Methotrexate can cause liver toxicity, such as progressive hepatic fibrosis and cirrhosis. In this study, it was aimed to investigate whether the development of fibrosis in the liver of methotrexate patients is related to the duration of methotrexate use by elastic tissue ultrasonography.Materıals and Methods: 120 patients with methotrexate follow-up at the KSU Medical School Research and Practice Hospital were included in this study. The duration of methotrexate use was recorded. Patients were divided into 4 groups. Patients who used medication for 1 to 6 months, group 1, patients who used medication for 6 to 12 months,group 2, patients who used medication for 12 to 18 months, group 3, patients who used medication for 18 to 24 months, group 4 accepted.. It was followed that fibrosis developed in the liver of the patients using the medicine. FibroScan-502-touch (Echosens, Paris, France) elastic tissue ultrasonography device was used by our investigators during the follow-up. In addition, blood urea nitrogen (BUN), creatinine (Cr), alanine aminotransferase (ALT), aspartate aminotransferase (AST), total bilirubin, direct bilirubin, gamma glutamyl transferase (GGT), alkaline phosphatase (ALP) albumin, international correction ratio (INR), platelet, hemoglobin (Hb) values were also examined. After collecting the variables from the variables, the liver elasticity values (emedian), duration of drug use and the relationship between these variables were evaluated.Findings: Emedian values of liver elasticity were 4.65 in group 1, 4.85 in group 1, 5.40 in group 3, and 5.95 in group 4 after evaluation by elastic tissue ultrasonography. It was observed that as the duration of methotrexate use increased, the emedian values increased. However, the statistical significance of these results was not obtained with statistical evaluation.Result: In conclusion, in this study, it was determined that patients should be regularly used during the use of methotrexate in the treatment of many diseases in the clinics. Otherwise, the use of methotrexate may lead to severe structural and physiological disorders, including fibrosis in the liver. Non-invasive methods can also be used in follow up of these patients. Eyelid tissue ultrasonography is one of these methods and the accuracy is a reliable, reproducible and non-invasive method. We concluded that as a result of our study, more meaningful results could be obtained with studies to be made over a longer period and with more patients.